Φωτιά και λαύρα στο ιστορικό Καλπάκι και οι μνήμες, παρά τα ογδόντα χρόνια που έχουν περάσει, συνεχίζουν να παραμένουν νωπές, για να συγκρίνονται μαζί τους οι καιροί και οι χρόνοι που ακολούθησαν. Σαν μανιτάρια ξεφύτρωσαν οι αγωνιστές στα ιστορικά βουνά της Ηπείρου και μαζί με την κατατρόπωση του φασισμού, ξεπλήρωναν τα οφειλόμενα ελευθέρια της Ελλάδος προς τη χαροκαμένη Βόρειο Ήπειρο.
Άνθρωποι που άφησαν γονείς, αδέλφια, συζύγους και τέκνα, δε δίστασαν να ριχτούν με ορμή στον αγώνα για τη λευτεριά. Και σίγουρα οι περισσότεροι απ' αυτούς είχανε επίγνωση της δικής τους ατομικής θυσίας. Προχώρησαν μέσα στον άγριο χιονιά για να αντικρίσουν από κοντά τη γη του Πύρρου και να την απαλλάξουν από τις πολλές αδικίες που τη βάραιναν. Χωρίς να προβαίνουμε σε πολλές και αναλυτικές επεξηγήσεις, η προέλαση του Ελληνικού Στρατού προς την κατεχόμενη ηπειρωτική μεθόριο, συνοδεύονταν από την βορειοηπειρώτικη ανδρεία, ανδρών και γυναικόπαιδων.