Ο αινιγματικός Ηράκλειτος από την αρχαιότητα κιόλας είχε κερδίσει το τίτλο ο “σκοτεινός” και “αινικτής”. Τη φιλοσοφία του τη διατύπωσε στο σύγγραμμά του Περί φύσεως,
χωρίς ακριβείς αποδείξεις, με χτυπητούς αφορισμούς, σύντομους, που να
μοιάζουν σαν χρησμοί. Για το ύφος του αυτό τον ονόμασαν "σκοτεινό". Οι
αρχαίοι τον θεωρούσαν από τους πιο βαθυστόχαστους φιλοσόφους στην εποχή
του, αλλά και σήμερα τον κατατάσσουν, μαζί με το Δημόκριτο, στους
προδρόμους των σύγχρονων φυσικών επιστημών.
Αν και οι ακριβείς χρονολογίες της ζωής του είναι
άγνωστες – θα πρέπει να άκμασε στο μεταίχμιο των αιώνων 60υ και 50υ π.Χ.
– η θέση του στην ιστορία της φιλοσοφίας έχει σαφώς καθοριστεί από το
γεγονός ότι άσκησε επώνυμη κριτική στον Πυθαγόρα και από το ότι ο
Παρμενίδης τον υπαινίσσεται με τρόπο αρκετά σαφή. Είναι ο διασημότερος
και βαθύτερος από τους μεγάλους προσωκρατικούς φιλοσόφους.