Οι ήρωες της ΕΟΚΑ ενώπιον της αγχόνης… μαρτυρίες του ιερέα των φυλακών

Μνημειώδης η μεγαλοψυχία του Στέλιου Μαυρομμάτη, λίγες ώρες πριν ανεβεί στην αγχόνη. Είχε τη δύναμη να συγχωρέσει εκείνον που τον πρόδωσε. Γράφει ο ιερέας: «Ο Μαυρομμάτης ήτο πολύ αισθηματικός τύπος, αλλά δραστήριος και ενεργητικός και γεμάτος πατριωτικόν ενθουσιασμόν. Ήτο πολύ μεγαλόψυχος και εδείκνυε συμπάθειαν προς όλους, και προς εκείνους ακόμη πού έκαμαν αποκαλύψεις. Δεν φταίει, μου έλεγε για κάποιον συγκρατούμενόν του, που τον συναντούσε στην αυλή όταν τούς έβγαζαν για λίγο να ξεμουδιάσουν”.

“Τας αποκαλύψεις που έκαμε ύστερα από φρικτά βασανιστήρια τες έκαμαν και άλλοι,
και προσπαθούσε να τον εμψυχώσει και να του δώσει θάρρος, παρ’ όλον πού αυτός τού έλεγε, «φτύσε μου, Στέλιο, γιατί δεν αξίζω». Με συγκρατημένο παράπονο μου λέγει: Γι’ αυτό που με κατεδίκασαν δεν έχουν μαρτυρίες, αλλά εβασίσθησαν εις την Ιντέλλιτζενς Σέρβις, δηλαδή, σε πληροφορίες που είχαν από προδότας».

«Ο Χαρίλαος Μιχαήλ ήτο πολύ νεαρός και όσες φορές πήγα κοντά του είχε πάντοτε το χαμόγελο στα χείλη, σαν κάτι το ευχάριστο να περίμενε. Ήτο λιγομίλητος και δεν εφαίνετο ούτε σκεπτικός ούτε και σκυθρωπός. Είμαι βέβαιος ότι με το ίδιο χαμόγελο ανήλθε και στην αγχόνη».
«Ο Ανδρέας Ζάκος ήτο μορφωμένος και τον ενέπνεε μόνον η Ελλάδα και γι’ αυτό εδόθη ολόψυχα στον αγώνα για την ελευθερίαν της Κύπρου. Αυτήν την εντύπωση μου έδωσε στες δυο-τρεις φορές που τον κουβέντιασα. Ο Ιάκωβος Πατάτσος ήτο η προσωποποίησις της αθωώτητος, αφοσιωμένος ψυχή τε και σώματι στην ιδέα της Θρησκείας και της Πατρίδος». «…Εις τας δώδεκα η ώρα περίπου, διέκρινα ευκρινώς την φωνήν του Πατάτσου να ψάλλη το «Έκστηθι φρίττων, ουρανέ…», το «Ότε κατήλθε προς τον θάνατον…», το οποίον δεν ετελείωσαν, διότι έφθασαν εις την αγχόνην και εκεί έσβησεν η φωνή του Πατάτσου».

Μιχαλάκης Καραολής: «Αμαρτάνω, πάτερ, με αυτούς τους ανθρώπους και πολλές φορές τους υβρίζω». Ανδρέας Δημητρίου: «Λυπούμαι που θα μείνει η αδελφή μου χωρίς προστασία». Λίγες μόνο ώρες πριν τους περάσουν το δολοφονικό σχοινί στο νεανικό τους λαιμό, ο ένας εξομολογείται στον ιερέα και ζητά συγχώρεση επειδή υβρίζει αυτούς που θα κόψουν με τόσο βάναυσο και απάνθρωπο τρόπο το νήμα της ζωής του! Ο δεύτερος, αντί να σκέφτεται τον εαυτό του και τη ζωή που θα χάσει, σκέφτεται την αδελφή του, που θα μείνει απροστάτευτη. Μεγαλείο ψυχής!
«Στην μία παρά τέταρτον (12.45 πμ) ακριβώς, ακούω βιαστικά τα βήματα των δημίων. Βιάζονται πολύ. Ακούω τον Παναγίδη να φωνάζει με όλη του την δύναμιν: «Ήρτασιν’ παιδιά», και αρχίζουν τον εθνικό ύμνο. Παρακολουθώ νοερά όλες τες κινήσεις στο μέρος της αγχόνης. Γονατίζω, κάμνω τον σταυρό μου και παρακαλώ τον Θεό να ενισχύσει τους μάρτυρας. Επαναλαμβάνεται ο εθνικός ύμνος σαν από πνιγμένες φωνές, διότι μπαίνουν στο μέρος της αγχόνης. Ακούω μια δυνατή φωνή, «γεια σας, παιδιά, ζήτω η Ελευθερία», και μετά δεν διακρίνω άλλο, γιατί θα τους είχαν καλύψει την κεφαλή με το μαύρο ρούχο για να τους βάλουν το σχοινί της αγχόνης στον λαιμό».
«Μόλις έφθασα στας Φυλακάς, ωδηγήθην πλησίον του Παλληκαρίδη δια να του μεταδώσω την Θείαν Κοινωνίαν. Τον βρήκα απολύτως ήρεμον χωρίς την παραμικράν εκδήλωσιν ταραχής ή λιποψυχίας. Τα λόγια του εις την συνομιλίαν μας ήσαν κοφτά και μετρημένα… Όταν συνελήφθη μέσα στο δάσος με ένα όπλο, που δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, ήτο νύχτα, και οι σύντροφοί του έτρεξαν και έφυγαν και δεν συνελήφθησαν. Αυτός όμως δεν έτρεξε να φύγει, και περίεργος γι’ αυτό του υποβάλλω την ερώτησιν.
«Γιατί δεν έτρεξες να φύγεις και συ όπως έκαμαν οι άλλοι;». Με ελαφρόν μειδίαμα μου λέγει: «Τους επήρα για δειλούς, όταν τους είδα να τρέχουν». Του συνέστησα να έχει θάρρος μέχρι τέλους και να μην αφήσει την εντύπωση στους Άγγλους δημίους ότι εδειλίασε. «Έχω θάρρος, μου λέγει, και δεν θα δειλιάσω, εύχομαι δε να είμαι ο τελευταίος». Τα τελευταία του λόγια ήσαν: «Τους χαιρετισμούς μου εις όλους, και εύχομαι σύντομα την ελευθερίαν της Κύπρου».
Όλες οι προαναφερθείσες αναφορές, αποτελούν μαρτυρίες του πατήρ Αντώνιου Ερωτοκρίτου, ιερέα των Κεντρικών Φυλακών. Πρόκειται για τον μοναδικό αυτόπτη μάρτυρα των τελευταίων στιγμών των εννιά απαγχονισθέντων παλληκαριών της ΕΟΚΑ, όπως τις κατέγραψε στο βιβλίο του «Πώς έζησα το δράμα των απαγχονισθέντων», το οποίο ευγενώς πρόσφερε στη στήλη η θυγατέρα του κυρία Μάρω Σερέτη την οποία ευχαριστώ θερμά. Αποσπάσματα παρουσίασε κατά καιρούς η στήλη για τον κάθε ήρωα ξεχωριστά.

Στη σημερινή ένδοξη επέτειο, δίδεται μια συνολική εικόνα από τα τελευταία λόγια των 9 σπουδαίων νέων, οι οποίοι πριν από 63 χρόνια, ανέβηκαν στο ικρίωμα και από εκεί πέταξαν στην αθανασία. Ευλαβικά κλίνουμε το γόνυ στους αετούς που σήμερα -όπως κάθε 1η Απριλίου- επιστρέφουν. Σε μια περίοδο, που η πατρίδα μας διέρχεται εξαιρετικά δύσκολες στιγμές. Σήμερα δεν θα τους τιμήσουν με τελετές και μνημόσυνα οι επίσημοι. Τους τιμούν, όμως, οι απλοί άνθρωποι. Τις ψυχές αυτών θα προσπαθήσουν και σήμερα να ηλεκτρίσουν οι αετοί. Ελπίζοντας να σταματήσουν να αργοσβήνουν εξαιτίας του εγκλωβισμού στην εξαθλίωση, την σήψη και την ασυδοσία. Θα επιχειρήσουν να μας δείξουν την οδό της λύτρωσης. Αυτόν από τον οποίο ξεστρατίσαμε εδώ και αρκετές δεκαετίες…
ΠΗΓΗ: ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

ΠΗΓΗ history-point