Από το ktdrus.gr
Προοίμιο
Οι ελληνικές αποικίες, πόλεις – κράτη στη νοτιοδυτική Ιταλία και την κεντρική και ανατολική Σικελία ιδρύθηκαν πολύ παλιά .Μόλις τον 7ο – 8ο αι . π.Χ. οι Έλληνες άποικοι άρχισαν να εγκαθίστανται στη Σικελία. Το ήπιο κλίμα, η πλούσια γη και οι καλές συγκομιδές, έκαναν ελκυστική τη γεωργία σε αυτά τα μέρη. Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν και σε άλλα μέρη, ιδρύοντας όλο και περισσότερες πόλεις – την κάθε μια με το δικό της μοναδικό χαρακτήρα – σε όλες τις ακτές του Ευξείνου πόντου, την Ποντική Ηράκλεια, την Ολβία, το Παντικάπαιο, την Ταναίδα στις εκβολές του Ντόν, τη Χερσόνησο, τη Σινώπη, τη Σεβαστούπολη κ.ά.
Αυτό το γενναίο έθνος με τους ατρόμητους ναύτες, τους ειδικευμένους τεχνίτες και τους δραστήριους επιχειρηματίες, διέσχιζε όλη τη Μεσόγειο και ακόμη πιο κάτω, ιδρύοντας νέες αποικίες και εμπορικούς σταθμούς στη βόρεια Αφρική, στην ανατολική ακτή της Κύπρου, τη δυτική Σικελία, τη Σαρδηνία και τη νότια Ισπανία. Μια από τις πιο ισχυρές και ανθηρές ελληνικές αποικίες στη Μεσόγειο θάλασσα ήταν η Μασσαλία στο νοτιοδυτικό τμήμα της καθώς και οι πόλεις της νότιας Ιταλίας και ανατολικής και κεντρικής Σικελίας, Συρακούσες, Ακράγας, Έγεστα, Σεληνούς, Γέλα, Ιμέρα, Κρότων, Σύβαρις, Τάρας, Μεσσήνη, Μινωϊκή Ηράκλεια, Νάξος, κ.ά. Οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν την περιοχή αυτή Magna Graecia – Μεγάλη Ελλάδα καθώς η ελληνική κουλτούρα και η επιρροή της ήταν πολύ έντονη σε αυτή την περιοχή. Πολλές από αυτές τις πόλεις έγιναν οικονομικά ισχυρές και παρουσίασαν αλματώδη ανάπτυξη. Η βάση για πολλές από αυτές ήταν η γεωργία. Σίκαλη, σιτάρι, αμφορείς, χαλκός, κεραμικά οι Έλληνες πωλούσαν στους Φοίνικες, Ετρούσκους, Ρωμαίους, Αιγυπτίους και άλλους λαούς. Ιδιαίτερα ξεχώριζαν για τον πλούτο και την εξουσία τους πόλεις όπως : η Νεάπολις, οι Συρακούσες, ο Ακράγας, η Σύβαρις, ο Τάρας, ο Κρότων, η Μεσσήνη, η Ελαία και η Ανκών. Παρουσιάζουμε παρακάτω μερικά ελληνικά νομίσματα της πόλης των Συρακουσών :
Οι πρώτοι κάτοικοι της Σικελίας, ήταν φυλές γνωστές στους Έλληνες ως Ελυμοί, Σικανοί και Σικελοί. Απ΄αυτούς, οι Σικελοί ήταν αυτοί που έφτασαν τελευταίοι και σχετίζονταν με τους κατοίκους της νοτίου Ιταλίας , όπως τους Ιταλούς , τους Οινοτριείς κλπ. Για τους Σικανούς πιθανολογείται να έχουν Ιβηρική προέλευση, ενώ οι Ελυμοί μάλλον είχαν έρθει από την περιοχή του Αιγαίου. Η Σικελία αποικήθηκε από Έλληνες και Φοίνικες από τον 8ο π.Χ. αιώνα. Το 733 π.Χ., από Κορίνθιους ιδρύθηκαν οι Συρακούσες, η σπουδαιότερη αποικία στη Σικελία .
Χάρτης των ελληνικών αποικιών της Σικελίας και νότιας Ιταλίας , ρωσική έκδοση 1
Το αρχαίο ελληνικό θέατρο των Συρακουσών που κτίστηκε επί βασιλείας Ιέρωνα Α΄ από τον αρχιτέκτονα Δημοκόπο, 5ος αι.
Οι Συρακούσες σήμερα
Ο Εμπεδοκλής και ο Αρχιμήδης ήταν από τη Σικελία. Η Σικελία ήταν από την αρχαιότητα μεγάλο κέντρο παραγωγής σιταριού - περιζήτητο για τις πόλεις της κυρίως Ελλάδας. Υπήρξε πολλές φορές παρέμβαση στα πολιτικά των Σικελικών πόλεων από τις πόλεις της κυρίως Ελλάδας, είτε αυτή είχε ζητηθεί είτε όχι. Οι Φοίνικες είχαν και αυτοί αρκετές αποικίες, όπως η Ζις - Πάνορμος για τους Έλληνες, σημερινό Παλέρμο,το Λιλύβαιο κλπ.
Το Παλέρμο σήμερα
Ο ανταγωνισμός Ελλήνων και Φοινίκων για το έλεγχο της Μεσογείου τους έφερε αντιμέτωπους και η Σικελία ήταν το μέρος όπου οι δύο πολιτισμοί ήταν πιο κοντά. Η Καρχηδόνα ήταν πολύ κοντά στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού και το 480 π.Χ., πιθανότατα σε συνεννόηση με τους Πέρσες, επιχείρησαν την κατάληψη ολόκληρου του νησιού αλλά ηττήθηκαν στη Μάχη της Ιμέρας. Από τότε και μέχρι την κατάληψη του νησιού από τους Ρωμαίους (242 π.Χ.), Έλληνες και Καρχηδόνιοι αποκτούσαν, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, τον έλεγχο του νησιού, με τις Συρακούσες και το Λιλύβαιο να παραμένουν οι πυρήνες αντίστασης για τους Έλληνες και για τους Καρχηδόνιους αντίστοιχα .Τον 3ο αιώνα π.Χ. είχε αναπτυχθεί μεταξύ των ελληνιστικών κρατών και πόλεων ένας ανταγωνισμός σε διάφορους τεχνολογικούς τομείς, με σημαντικότερο αυτόν που αφορούσε τη ναυπήγηση όλο και μεγαλύτερων πλοίων. Το εντυπωσιακότερο από αυτά τα πλοία φαίνεται να ήταν η «Συρακουσία», δηλ. η κυρία των Συρακουσών, το οποίο ήταν ταυτόχρονα επιβατικό, εμπορικό και πολεμικό. Τη μοναδική περιγραφή αυτού του πλοίου έγραψε ο Μοσχίων, του οποίου το έργο έχει χαθεί, αλλά υπάρχει μια εκτεταμένη περίληψη που συμπεριέλαβε ο Αθήναιος στο έργο του «Δειπνοσοφισταί». Κατασκευαστής-ναυπηγός του πλοίου ήταν ο Κορίνθιος Αρχίας κατ' εντολήν του Ιέρωνα Β' (269-215 π.Χ.), τυράννου των Συρακουσών.
Ο βωμός του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα ΙΙ – 3ος αι.
Το μήκος του πλοίου ήταν μεγαλύτερο από 80m και το πλάτος του περί τα 35m. Με σημερινά δεδομένα, το πλοίο αυτό είχε ένα εκτόπισμα μεγαλύτερο από 4.500 τόνους και για την κατασκευή του που κράτησε 1 έτος, χρειάστηκε ξυλεία όση για την κατασκευή 60 τριηρών! Η Συρακουσία καθελκύστηκε ημιτελής, με τη βοήθεια του κοχλία που είχε επινοήσει ο Αρχιμήδης.
Ο Αρχιμήδης ( 287 – 212 π.Χ )
Πρόκειται για την πρώτη γραπτή αναφορά στον αρχιμήδειο κοχλία, τον οποίο περιγράφει ο Μοσχίων. Το πλοίο είχε τρία καταστρώματα: Στο ανώτερο κατάστρωμα ήταν τοποθετημένες πολεμικές μηχανές - καταπέλτες, βαλλίστρες, χελώνες, πύργοι, άγκιστρα κ.ά. - και εφρουρείτο από ισχυρό σώμα στρατιωτών. Στο δεύτερο κατάστρωμα ήταν εγκαταστημένα πολυτελή λουτρά, ναός της Αφροδίτης, γυμναστήρια, βιβλιοθήκη και άλλες εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας και αναπαύσεως. Στο τρίτο κατάστρωμα, τέλος, βρίσκονταν όλοι οι βοηθητικοί χώροι, αποθήκες εφοδιασμού, αντλιοστάσιο, δεξαμενές νερού, στάβλοι για τα άλογα, εργαστήρια, φούρνοι, μύλοι και διάφορα άλλα. Ο Αθήναιος αναφέρει ότι το πλοίο είχε κατασκευαστεί με πρότυπο μια «εικοσήρη», αλλά θεωρείται απίθανο να εννοούσε ότι υπήρχαν πράγματι 20 σειρές καθισμάτων για τους κωπηλάτες .
Πλοία που κατασκεύαζαν για τις εμπορικές συναλλαγές τους οι Έλληνες
Εμπορικό φοινικικό πλοίο
Ο παρακάτω πίνακας με τις πιο γνωστές αποικίες των Ελλήνων στη νοτιοδυτική Μεσόγειο, τη νότια Ιταλία και τη Σικελία :
O ναός του Ολυμπίου Διός δωρικού ρυθμού στον Ακράγαντα
Nαός δωρικού ρυθμού στην Έγεστα
Η Ταορμίνα σήμερα . Την πόλη ίδρυσαν κάτοικοι της Νάξου
Χάρτης του ελληνικού αποικισμού του 8ου – 6ου αι. π.Χ. , ρωσική έκδοση 2
Η Αλεξάνδρεια ήταν πρωτεύουσα της ελληνικής ανατολής, πρωτεύουσα του κόσμου που συστήθηκε από τις νίκες και τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αλλά, εκτός από την ανατολή υπήρχε και η ελληνική δύση - ένας κόσμος που κατοικήθηκε κυρίως από τους Έλληνες των νησιών και των παραλίων της δυτικής Μεσογείου. Πρωτεύουσα αυτού του δυτικού κόσμου ήταν οι Συρακούσες και με κοινή ομολογία η ομορφότερη των ελληνικών πόλεων. Η πόλη τοποθετείται στα ανατολικά παράλια της Σικελίας, της Μεγάλης Ελλάδας όπως ονομαζόταν, στη θέση ενός ήσυχου και απάνεμου κόλπου προς τον οποίο κατηφορίζει το ηφαίστειο της Αίτνας.
Το ενεργό ηφαίστειο της Αίτνας πολύ κοντά στις Συρακούσες
Τον 8ο αι . έφτασαν στην ακτή του κόλπου οι Κορίνθιοι, που ήταν Δωριείς και ίδρυσαν αποικία όμοια με τη Δωρική Σπάρτη. Οι κατακτητές «ιππείς» ξεχώρισαν το πλουσιότερο και μεγαλύτερο κομμάτι γης και μετέτρεψαν τον τοπικό πληθυσμό σε είλωτες, ενώ όσοι έφτασαν αργότερα στην περιοχή έγιναν τεχνίτες ή ενοικιαστές όπως οι Σπαρτιάτες Περίοικοι. Όπως και στην ελληνική ηπειρωτική χώρα, ο υπερπληθυσμός τελικά οδήγησε και εδώ σε εξεγέρσεις που έφεραν σε μειονεκτική θέση το λαό και ευνόησαν την εγκαθίδρυση τυραννικών καθεστώτων. Μετά τη στάση των ειλώτων το 491, αυτοί απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα, αλλά η γη και η εξουσία παρέμεινε στους «ιππείς». Στη συνέχεια ήρθε η εποχή της εμπορικής ευημερίας και ο καιρός που οι φτωχοί και οι πλούσιοι συμφιλιώθηκαν. Ο ανταγωνισμός στην αγορά συχνά οδηγούσε σε πολέμους για την κυριαρχία στη θάλασσα – πρώτα με την Αθήνα και στη συνέχεια με την Καρχηδόνα. Η Καρχηδόνα ιδρύθηκε από τους Φοίνικες ήδη τον 9ο αι . και αυτή την εποχή ήταν μια ισχυρή πόλη που διέθετε έναν πολύ ικανό και ισχυρό στόλο. Το 406 ο στρατός των Καρχηδονίων αποβιβάστηκε στη Σικελία. Στις Συρακούσες προκλήθηκε πανικός, αλλά και μεταξύ των άλλων ελληνικών πόλεων υπήρξε μεγάλη ανησυχία. Η πολιτοφυλακή που δημιουργήθηκε αφαίρεσε την εξουσία από τους «ιππείς» και την έδωσε στο νεαρό δικτάτορα Διονύσιο, γιο ενός αγωγιάτη. Όταν ο Διονύσιος με το στρατό του πήγε να συναντήσει τον εχθρό, οι «ιππείς» εξεγέρθησαν και επέστρεψαν στις Συρακούσες από την εξορία, κατέλαβαν την πόλη, λεηλάτησαν το σπίτι του Διονυσίου και κακοποίησαν τη σύζυγό του. Όμως, η εξέγερση κατεστάλη, ενώ οι επιζώντες στασιαστές κατέφυγαν αντάρτες στα βουνά εγκαταλείποντας τα σπίτια και τις οικογένειές τους. Οι σκλάβοι δε απελευθερώθηκαν. Ο Διονύσιος ο Συρακούσιος ήταν ο πιο γνωστός Έλληνας τύραννος. Δημιούργησε ισχυρό μισθοφορικό στρατό, απώθησε την εισβολή των Καρχηδονίων και προσάρτησε υπό την κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Ήταν ο πρώτος από τους Έλληνες της Δύσης που φορούσε βασιλική πορφύρα και χρυσό στεφάνι. Επί των ημερών του οι εξεγέρσεις ευγενών σταμάτησαν, ενώ το λατομείο που εργάζονταν οι δούλοι μετατράπηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των αριστοκρατών. Επίσης απομακρύνθηκαν και οι πληροφοριοδότες τους. Σ’ ένα μικρό νησί, την Ορτυγία, κοντά στις Συρακούσες ο Διονύσιος έχτισε ένα τεράστιο κάστρο, όπου έζησε ήσυχα κάτω από την προστασία των σωματοφυλάκων του. Εκεί βρισκόταν και ένα μεγάλο οπλοστάσιο με καταπέλτες και βαλίστρες. Ήταν ο πρώτος που κατασκεύασε τεράστια πλοία με πύργους πάνω στα οποία εγκατέστησε βαλίστρες καθιστώντας τις Συρακούσες ναυτική δύναμη με υπεροχή και εξασφαλίζοντάς της εμπορική ευημερία. Η πόλη ήταν στολισμένη με μεγαλοπρεπείς ναούς και στοές, ξεπερνούσε το μέγεθος της Αθήνας και θεωρούνταν ως η μεγαλύτερη ελληνική πόλη .
Οι Συρακούσες σήμερα
Ένας από τους πιο στενούς αξιωματούχους του Διονυσίου ήταν ο νεαρός αριστοκράτης Δίων, μαθητής του Πλάτωνα, ο οποίος ονειρευόταν τη δημιουργία της «ιδανικής πολιτείας» στη Σικελία. Το 386 ο Διονύσιος προσκάλεσε τον Πλάτωνα (427 – 347 π.Χ.) στις Συρακούσες. Νωρίτερα αυτός επισκέφθηκε τον Τάραντα. Ο μεγάλος φιλόσοφος, πιστός στις αρχές του έκανε οξεία κριτική στην ουσία του πολιτεύματος της τυραννίας, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση του Διονυσίου. Ο τύραννος απέλασε τον Πλάτωνα τιμωρώντας τον με την διαταγή να πωληθεί ως δούλος. Τελικά ο Πλάτωνας βρέθηκε στο νησί της Αίγινας, εντελώς τυχαία αφού τον αναγνώρισε ένας φίλος του από την Κυρήνη που αμέσως τον εξαγόρασε χαρίζοντας την ελευθερία του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου. Μετά το θάνατο του τυράννου Διονυσίου ο Δίων κατάφερε να αποκτήσει την εύνοια του Διονυσίου του Νεώτερου που τελικά κι αυτός ανατράπηκε εν μέσω εξεγέρσεων. Με την πτώση της τυραννίας και την ανακήρυξη της ελευθερίας αναβίωσε η παλιά έχθρα μεταξύ των αριστοκρατών και του λαού. Ο λαός απαίτησε μια νέα αναδιανομή της γης, γιατί όπως πίστευε η αρχή της ελευθερίας συνυπάρχει με την αρχή της ισότητας, ενώ η φτώχεια συνυπάρχει με την αρχή της δουλείας. Τελικά ο Δίων εξορίστηκε στην κορυφή του λόφου των Συρακουσών βλέποντας από μακριά το σπίτι του να καίγεται. Προσπάθησε να πάρει την εξουσία, αλλά στην προσπάθειά του αυτή σκοτώθηκε και μαζί μ’ αυτόν έσβησε και το όνειρό του για την «ιδανική πολιτεία». Οι καλές προθέσεις βύθισαν τελικά τη χώρα στην κόλαση και όταν το 344 ο Κορίνθιος Τιμολέων έφτασε στο νησί για να εκδιώξει τους Καρχηδόνιους οι Συρακούσες ήδη βρισκόταν στα ερείπια. Τότε ο Τιμολέων κάλεσε αποίκους από την Ελλάδα οι οποίοι στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στην πόλη .
Το «αυτί» του Διονυσίου στο λατομείο των Συρακουσών
Η Αρετούσα ήταν Νύμφη η οποία καθώς κολυμπούσε στα νερά του ποταμού του θεού Αλφειού είδε μπροστά της τη θεά Άρτεμη. Η θεά της ζήτησε να ανοίξει κάτω από το νερό μια δίοδο μέσω της οποίας θα περάσει και θα παρουσιαστεί ως πηγή στο νησάκι Ορτυγία των Συρακουσών. Η Αρετούσα θεωρείται εξαιτίας αυτού του συμβάντος η προστάτιδα των ελληνικών αποικιών. Εκεί, πίστευαν ότι αν ρίξει κάποιος ένα αντικείμενο στο ποτάμι, αυτό θα φτάσει στο νερό της πηγής. Το 397 όταν ο Στυλίχων νίκησε τους βαρβάρους στον Αλφειό, υπήρχε η πεποίθηση ότι στη Σικελία έμαθαν γι αυτό βλέποντας τα νερά στην πηγή της Αρετούσας βαμμένα με αίμα. Δύο πολύ όμορφα νομίσματα εικονίζουν την Αρετούσα στις Συρακούσες. Είναι και τα δύο δεκάδραχμα , έργα , το πρώτο του χαράκτη Ευαίνετου, χρονολογούμενο το 405 με 390 π.Χ. και το δεύτερο του χαράκτη Κίμωνα, χρονολογούμενο το 404 με 400 π.Χ .
Ο Αρχιμήδης (287 – 212 π.Χ.) έζησε στις Συρακούσες. Την ίδια στιγμή που οι Καρχηδόνιοι με τους Ρωμαίους βρισκόταν σε διαμάχη, οι κάτοικοι της πόλης των Συρακουσών βρέθηκαν σε δύσκολη θέση ως προς τι θα έπρεπε να επιλέξουν. Σε ποιο από τα δύο εμπόλεμα μέρη θα συμπαρατάσσονταν. Αν τηρούσαν ουδετερότητα δεν θα είχαν καμία τύχη. Στην πόλη υπήρχαν διαφορετικές απόψεις. Καλύτερα βέβαια θα ήταν με το νικητή. Αλλά η κατάσταση άλλαξε. Οι Συρακούσιοι έστειλαν ένα απόσπασμα από 8000 στρατιώτες στους Λεοντίνους για να συμμετάσχει στην αντίσταση κατά των Ρωμαίων. Μετά από αυτό η πόλη έπεσε. Ακολούθησε φρίκη. Οι Ρωμαίοι τους σκότωσαν όλους, στρατιώτες και πολίτες. Η μικρή πόλη λεηλατήθηκε. Ο Τίτος Λίβιος, Ρωμαίος ιστορικός δεν αρνείται ότι 2000 λιποτάκτες μαστιγώθηκαν και αργότερα εκτελέστηκαν με διαταγή του Ρωμαίου στρατηγού Μαρκέλλου. Τα ρωμαϊκά στρατεύματα άρχισαν την πολιορκία των Συρακουσών από στεριά και θάλασσα. Κι εδώ βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον Αρχιμήδη. Ο Αρχιμήδης γεννήθηκε το 287 π.Χ. από την οικογένεια του αστρονόμου και μαθηματικού Φειδία και ήταν συγγενής του τύραννου των Συρακουσών Ιέρωνα του Β΄. Συνέχισε την εκπαίδευσή του στην Αλεξάνδρεια. Έκανε ενδιαφέρουσες αστρονομικές παρατηρήσεις που σχετίζονται με τη διάμετρο του ήλιου και τις αποστάσεις μεταξύ των πλανητών. Εφηύρε την «ουράνια σφαίρα» η οποία του επέτρεψε να μελετήσει την κίνηση των πλανητών, τις φάσεις της Σελήνης και τις ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις. Εργάστηκε διεξοδικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα στον τομέα της μηχανικής για την εφεύρεση όλων των ειδών όπλων καθώς και την επίλυση προβλημάτων της Φυσικής και των Μαθηματικών.
Ο Αρχιμήδης στο εργαστήρι του
Το πρώτο προφανώς το έκανε για να υπερασπίσει την πατρίδα του από τους εισβολείς και πάνω σε αυτό έβλεπε το καθήκον του ως πολίτης. Όταν τα ρωμαϊκά πλοία έφτασαν στη νεκρή ζώνη προ των τειχών των Συρακουσών οι καταπέλτες που κατασκεύασε ο Αρχιμήδης άρχισαν να τα κτυπούν με δύναμη. Οι μηχανές τα σήκωναν ψηλά σαν «σιδερένιο χέρι» και τα άφηναν απότομα γκρεμίζοντάς τα και καταβυθίζοντάς τα με την πλώρη στη θάλασσα. Στα τείχη υπήρχαν πολεμίστρες. Η επίθεση από τη θάλασσα αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Το ίδιο και από την ξηρά. Τα εργαλεία του Αρχιμήδη πετούσαν πάνω στα κεφάλια των δύσμοιρων Ρωμαίων, πέτρες, βέλη, ακόντια και άλλα φονικά αντικείμενα. Ο Μαρκέλλος παραιτήθηκε της προσπάθειας να καταλάβει την πόλη και προχώρησε σε αποκλεισμό. Ο Πολύβιος συμπληρώνει και εξειδικεύει τον Τίτο Λίβιο. Το ίδιο και ο Πλούταρχος. Σύμφωνα με τον πρώτο ο Μαρκέλλος φώναξε : « Μη σταματάτε να πολεμάτε αυτόν τον γεωμέτρη που κάθεται ήσυχα στην ακροθαλασσιά καταστρέφοντας τα καράβια μας και ταυτόχρονα μας ρίχνει τόσα βέλη ξεπερνώντας τη δύναμη των γιγάντων». Τελικά, ο Αρχιμήδης υπέβαλε τους Ρωμαίους σε τέτοια φοβέρα που έτρεχαν πανικόβλητοι στη θέα της πόλης και των τειχών ψάχνοντας απεγνωσμένα ένα σχοινί και ένα δοκάρι για να διαφύγουν. Για την ιδέα κατάληψης της πόλης δεν έλεγαν ούτε ήθελαν να ακούσουν τίποτε .
Η πλατεία του Αρχιμήδη στο ιστορικό κέντρο των Συρακουσών
Ο αποκλεισμός δεν είχε το αποτέλεσμα που ήθελαν οι Ρωμαίοι. Τα τρόφιμα στην πόλη των Συρακουσών είχαν εισαχθεί για τη σίτηση των κατοίκων και των μαχητών από τους Καρχηδόνιους. Μόνο σε ένα μέρος του το τείχος είχε μερικά υποχωρήσει από το πάνω μέρος, αλλά αυτό δεν ανησυχούσε τους Συρακούσιους. Το φρουρούσαν περισσότερο. Στην πόλη οι κάτοικοι γιόρτασαν το καθιερωμένο τριήμερο προς τιμήν της Αρτέμιδας μοιράζοντας γενναιόδωρα το κρασί σε όλους. Αργά το βράδυ ένα απόσπασμα από 1000 Ρωμαίους στρατιώτες μπήκε στην πόλη. Δημιουργήθηκε πανικός. Ωστόσο η συνοικία Αχραδινή και το νησάκι της Ορτυγίας δεν παραιτήθηκαν της αντίστασης. Οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν. Σ’ αυτή τη συγκυρία ο Μαρκέλλος εισβάλλει στην Αχραδινή και αποβιβάζει στρατεύματα στην Ορτυγία. Τώρα η κατάληψη της πόλης ήταν εφικτή. Έδωσε εντολή να λεηλατήσουν την Αχραδινή. Ο Τίτος Λίβιος γράφει : « ...αποκαλύφθηκε η κακία και η απληστία των εισβολέων» και συνεχίζει για το θάνατο του Αρχιμήδη:« ...ο Ρωμαίος στρατιώτης δεν ήξερε με ποιον συγκρούστηκε και ο Μαρκέλλος λυπήθηκε για τον θάνατό του. Αυτός ήταν παρών στην ταφή του μεγάλου επιστήμονα και προστάτεψε την οικογένειά του από τη βία». Ο Πλούταρχος δίνει 3 εκδοχές για το θάνατο του Αρχιμήδη. Σύμφωνα με την πρώτη ο Αρχιμήδης ήταν απασχολημένος με κάποιο σχέδιο και δεν έδωσε προσοχή στους Ρωμαίους στρατιώτες. Όταν ένας από αυτούς τον ρώτησε τι σχεδιάζει για τον Μαρκέλλο, ο Αρχιμήδης του είπε ότι ακόμη δεν αποφάσισε και ο στρατιώτης οργισμένος τον σκότωσε. Η δεύτερη είναι παρόμοια με την πρώτη. Η τρίτη μας λέει ότι : «ο Αρχιμήδης πήγαινε στο Μαρκέλλο με τα εργαλεία του και οι στρατιώτες βλέποντάς τον νόμισαν ότι μεταφέρει κρυμμένο θησαυρό και τον σκότωσαν για να τον ληστέψουν. Ο Ζονάρρα γράφει : « ...οι Ρωμαίοι σκότωσαν πολλούς, μαζί και τον Αρχιμήδη. Ο Μαρκέλλος δεν διέταξε να λυπηθούν τον επιστήμονα, δεν θρήνησε για το θάνατό του και επιπλέον κανείς δεν τιμωρήθηκε....» Ο Κικέρων γράφει : « ...μια από τις ουράνιες σφαίρες του Αρχιμήδη ο Μαρκέλλος την αφιέρωσε στο ναό της ανδρείας και άλλη μια πήρε μαζί του. Αυτό το κειμήλιο πέρασε στην οικογένειά του από γενιά σε γενιά, ως λείψανο της δολοφονίας ενός μεγαλοφυούς άνδρα.Ωστόσο η Ρώμη πλέον μετά την κατάληψη των Συρακουσών και χωρίς τον Αρχιμήδη,έναν ασυμβίβαστο εχθρό της,ήταν πλέον ασφαλής...».
Μαθητές πολλών αμερικανικών πανεπιστημίων έχουν προσπαθήσει να επαναλάβουν το πείραμα του Αρχιμήδη που έγινε 2200 περίπου χρόνια πριν, βάζοντας φωτιά σε ξύλινο σκάφος με τη βοήθεια κοίλων κατόπτρων.Οι εκτιμήσεις είναι διαφορετικές ως προς το αποτέλεσμα με την χρήση της τρισδιάστατης ανασυγκρότησης. Για το πείραμα που έγινε το 2009 στη Βοστώνη ανέφερε το τηλεοπτικό δίκτυο Discovery αφιερώνοντας σε αυτό ένα ξεχωριστό αφιέρωμα γνωστό ως πρόγραμμα «Myth Busters» δηλ. «καταστροφείς των μύθων». Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των Συρακουσών ο Αρχιμήδης συγκρότησε ομάδα οπλισμένων στρατιωτών που κρατούσαν λαμπρές χάλκινες ασπίδες με σκοπό να κατευθύνει το φως που αντανακλώνταν πάνω σ’ αυτές πάνω στα ρωμαϊκά πλοία. Κατόπιν αυτού και μόλις οι πλώρες των πλοίων έφτασαν στο πλησιέστερο σημείο «άναψε» και τα πλοία πήραν φωτιά και βυθίστηκαν.Αυτή η εκτίμηση είναι σύμφωνη με τα όσα γράφει ο Λουκιανός Σαμοσάτης, το κείμενο του οποίου γράφτηκε 4 περίπου αιώνες μετά τη μάχη .
Μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες εξαιτίας της περιοδικής εμφάνισης των νεφών, πολλοί συμμετέχοντες στο πείραμα κρατώντας εκατοντάδες μεγάλους καθρέφτες κατάφεραν να απανθρακώσουν ένα κομμάτι του ξύλινου πλοίου που χρησιμοποίησαν και ακόμη μια μικρή πυρκαγιά ήταν ορατή .
Αυτή δεν ήταν η πρώτη απόπειρα να αποδειχθεί ο θρύλος της λαμπρής εφευρετικότητας του Αρχιμήδη να κάψει το ρωμαϊκό στόλο. Ένα παρόμοιο πείραμα διεξήχθη το 1973 στην Ελλάδα στο λιμάνι του Πειραιά. Συμμετείχαν 50 ναυτικοί οι οποίοι κρατούσαν 30 καθρέφτες και προκαλούσαν ένα και μοναδικό στόχο. Τελικά κατάφεραν να απανθρακώσουν ελαφρά τα άκρα του ξύλινου πλοίου. Φυσικά, για τους μαθητές του ΜΙΤ είναι πολύ διασκεδαστικό να συμμετάσχουν σε τέτοια παιχνίδια, αλλά δυστυχώς αυτό που πέτυχαν δεν απέδειξε την αλήθεια για το μύθο των κατόπτρων. Το 15ο αι. ο καθολικός ιερέας Κίρχερ πίστευε ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατόν, γιατί ο ίδιος κατάφερε να συλλέξει ένα σημαντικό ποσό θερμότητας σε απόσταση 30 μέτρων με ένα συνδυασμό 5 επίπεδων καθρεφτών. Επίσης ο Μπουφόν κατάφερε να κάψει έναν ξύλινο πίνακα αλειμμένο με πίσα σε απόσταση 100 μέτρων και με εγκατάσταση 168 καθρεφτών. Ωστόσο, κάποιοι πιστεύουν ότι για το στόλο ένα τέτοιο πείραμα θα ήταν ανέφικτο, γιατί τα πλοία σε περίπτωση τέτοιου κινδύνου δεν θα παρέμεναν στη θέση τους. Είναι πολύ πιθανόν όμως να συμβεί αν νωρίτερα τα πλοία είχαν ψεκαστεί με κάποιο εύφλεκτο υγρό, όπως το πετρέλαιο και τα παράγωγά του .
Ανοίξτε και διαβάστε αναλυτικά για τη μάχη των Συρακουσών ΕΔΩ
Επίλογος
Το κύμα της εισβολής του ρωμαϊκού ελληνιστικού κόσμου άφησε πίσω του ερείπια και στάχτες ... Την τύχη των Συρακουσών είχαν σχεδόν και οι άλλες ελληνικές πόλεις της Σικελίας . Το νησί ερήμωσε , στα χωράφια φύτρωσαν άγριοι θάμνοι και στα ερείπια των χωριών φώλιασαν λύκοι ... Μισό αιώνα αργότερα τη Σικελία επισκέφθηκε ο γνωστός Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων . Σ’ ένα εγκατελειμένο νεκροταφείο, στις Συρακούσες , εκεί ανάμεσα στ’ αγκάθια βρισκόταν μια επιτύμβια πλάκα με την εικόνα ενός κυλίνδρου και μιας μπάλας – σφαίρας . Ήταν ο τάφος του Αρχιμήδη . Ο κύλινδρος και η μπάλα ήταν τα σύμβολα του υψηλού ιδανικού της «επιστήμης»,τα σύμβολα της καθαρότητας της σκέψης του επιστήμονα – ιδεαλιστή και τα σύμβολα της «ιδανικής πολιτείας» του Πλάτωνα . Όλα αυτά τα μεγάλα έργα , τα όνειρα κάθε επιστήμονα , που απηχούν τις προσδοκίες χιλιάδων ανθρώπων , τους αγώνες τους και το πάθος όλα αυτά να συμπυκνωθούν σ’ ένα σχέδιο , βρισκόταν εκεί , σε μια ραγισμένη επιτύμβια πλάκα , με τον κύλινδρο και τη σφαίρα – ένα μικρό πρωτότυπο του πλανήτη , ανάμεσα στ’ αγκάθια και τα συντρίμια ...
Ηλιοβασίλεμα στην Ταορμίνα ...
Β ι β λ ι ο γ ρ α φ ί α
Zanotti – Bianco U. La Magna Grecia , Genova 1961.
Segre A. Gircolazione monetaria e prezzi nel mondo antico , Roma 1923.
Luraghi N. Tirannidi arcaiche in Sicilia e Magna Grecia , Firenze 1994.
Roslovtzeff M. Ellenismo e Impero romano , Bari 1995.
Roslovtzeff M. Per la storia economica e sociale del mondo ellenisticoromano : Saggi scelti , Catania 1995.
Carratelli G.P. The western Greeks , London 1966.
Samuel A.E. Greek and Roman Chronology , Munchen 1972.
Danhabin Th.J. The western Greeks , Oxford 1948.
Randall – Mac Lver D. Greek cities in Italy and Sicily , Oxford 1936.
Nικολαίδου Ελένη , Αρχιμήδης . Πολιορκία των Συρακουσών , Αθήνα 2003.
Πλούταρχος . Βίοι Παράλληλοι , Πελοπίδας – Μάρκελλος , τόμος 8 , εκδόσεις Κάκτος ,Αθήνα 1992.
Фролов Э. Д. Греческие Тиранны (IVв. До н э) , Ленинград 1972г.
Фролов Э.Д. Сицилийская держава Дионисия (IVв. До н э) , Ленинград 1979г.
Фролов Э.Д. У истоков сицилийской тирании – Западное Средиземноморье в первом тысячелетии до н.э. , Ленинград 1984г.
Лурье С.Я. Архимед , Москва 1945г.
Циркин Ю.Б. Карфаген и его культура , Москва 1986г.
Архимед . Исчисление песчинок пер. Г.Попова , Москва 1932г.
Архимед . Сочинения пер. Веселовского И.Н. , Москва 1962г.
Полибий . Всеобщая история / пер. Мищенко Ф.Г. Москва 1890 – 1899г.
Ливий Тит. История Рима от основания города / пер. Гаспарова М.Л. Москва 1989 – 1993г.
Цицерон . О государстве; о законах; о старости; о дружбе; об обязанностях. Речи .Письма ./сост. Е.В. Ляпустина ,Москва 1999г.
Бернгард М.Л. Коринф и Арголида / пер. с польский , Варшава 1986г.
Козловская В.И. Греческая колонизация западного Средиземноморья в современной зарубежной историографии. Москва 1984г.
Аверинцев С.С. Плутарх и античная биография . Москва 1973г.
Мурзаев С.Б. Полибий . Москва 1986г.
Орлов Е.Н. Платон . Его жизнь и философская деятельность. Санкт - Петербург 1896г.
Tэн И. Тит Ливий : Крит. исследование . / пер В.И. Герье , Москва 1900г.
Чвалина А. Архимед. Москва ,Ленинград 1934г.
Высокий М.Ф. История Сицилии в архаическую эпоху. Санкт - Петербург 2004г.
Макарова Е.Е. Ахейские колонии Великой Греции : Сибарис , Кротон , Метапонт Санкт – Петербург 2010г.
Блаватская Т.В. Греческое общество второго тысячелетия до новой эры и его культура . Москва 1976г.
Андреев Ю.В. Раннегреческий полис . Ленинград 1976г.
http://web.mit.edu/2.009/www/experiments/deathray/10_ArchimedesResult.html
http://isartorius.livejournal.com/13498.html
http://nea-acropoli-ioannina.gr/istorias/h-maxh-twn-surakouswn.html
Copyright © 2012 Konstantinos Thodis , Greece .
Όλα τα υλικά,εκτός από τις φωτογραφίες που είναι κοινή ιδιοκτησία, που περιέχονται σε αυτό το άρθρο είναι αποκλειστική ιδιοκτησία του συγγραφέα, ο οποίος διατηρεί όλα τα δικαιώματα και απαγορεύει την αναπαραγωγή με σκοπό το κέρδος,έστω και εν μέρει,σε οποιαδήποτε μορφή,χωρίς προηγούμενη άδεια.Οι μεταφράσεις των κειμένων είναι έργο του συγγραφέα ή λαμβάνονται από βιβλία που έχουν εκδοθεί . Στην περίπτωση των μεταφράσεων άλλων, ο συγγραφέας αυτό που έχει να κάνει περισσότερο είναι να αναφέρει το όνομα του μεταφραστή.
Tutto il material, escluse le foto che sono di pubblico dominio, contenuto in questo articolo è da ritenersi di proprietà esclusiva dell' autore, che ne detiene tutti i diritti e ne vieta la riproduzione a scopo di lucro, anche parziale, in qualsiasi forma, senza previa autorizzazione. Le traduzioni dei testi sono opera dell' autore o sono tratte da libri pubblicati. Nel caso di traduzioni altrui l' autore ha provveduto ad indicare sempre il nome del traduttore.
All material , except the photos are public domain , contained in this article is to be considered the sole property of author, who retains all rights and prohibits reproduction for profit , even in part , in any form , without prior authorization. The translations of Greek texts are the work of the author or are taken from books published . In the case of translations of others the author has done more to indicate the name of the translator
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου