Απαράδεκτη μέχρι στιγμής η εικόνα της Εκκλησίας για τον κορωνοϊό!

Τις τελευταίες ημέρες διάφοροι ιεράρχες ανακοινώνουν δημοσίως τα μέτρα που λαμβάνουν για την προφύλαξη των ανθρώπων της Εκκλησίας από τον κορονωϊό.  Και με μεγάλη έκπληξη διαπιστώνουμε ότι η Εκκλησία βρέθηκε εντελώς απροετοίμαστη για μία τέτοια σοβαρή επιδημία!  Διαβάζουμε ανακοινώσεις και εγκυκλίους μητροπολιτών γεμάτες σύγχυση, απιστία, και άγνοια για την μακραίωνη εκκλησιαστική παράδοση.  Διατυπώνονται ακραίες απόψεις, είτε απ’ τη μια μεριά φοβικές και ολιγόπιστες είτε απ’ την άλλη άφρονες και επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία! 

Η σύγχυση, οι αντιφάσεις και οι διχογνωμίες είναι εμφανέστατες.  Ό,τι επιτρέπει και συνιστά ο ένας, το απαγορεύει αυστηρά ο άλλος!

Λέει ο απόστολος Παύλος ότι «ουκ έστιν ακαταστασίας ο Θεός, αλλά ειρήνης» (Α  Κορ 14:33). Δηλαδή ο Θεός μας δεν είναι Θεός ακαταστασίας, αταξίας και συγχύσεως, αλλά Θεός ειρήνης και ησυχίας και τάξεως.  Επομένως εφόσον πιστεύουμε σε αυτόν τον Θεό, είναι λογικό όταν τον λατρεύουμε, απαραίτητα στοιχεία των ιερών μας ακολουθιών να είναι η ησυχία, η ειρήνη, η τάξη, η σειρά, η κοσμιότης, η γαλήνη.  Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ένα σύνολο ανθρώπων που πιστεύει ειλικρινά και λατρεύει σωστά τον μόνο αληθινό εν Τριάδι Θεό· και όχι οι οποιεσδήποτε βαρύγδουπες διακηρύξεις, οι οποίες στο τέλος μένουν παχιά λόγια, έπεα πτερόεντα, και τίποτε άλλο.

Γι’ αυτόν τον λόγο στις ιερές ακολουθίες της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας φρόντισαν οι άγιοι πατέρες από τους πρώτους κιόλας αιώνες να υπάρχουν συνεχείς υπενθυμίσεις στους πιστούς ότι μέσα στον ναό πρέπει και η συμπεριφορά μας να είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα της πίστεώς μας, ανάλογη με την ιερότητα της ακολουθίας, ανάλογη με την αγιότητα του μυστηρίου. 

«Εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν» ακούγεται συνεχώς σε κάθε ορθόδοξη ακολουθία και τελετή.

«Πρόσσχωμεν! Σοφία. Πρόσσχωμεν!» ακούγεται σε κάθε λειτουργία αλλά και σε πολλούς εσπερινούς, πριν από την ανάγνωση της  Αγίας Γραφής.

 «Σοφία! Ορθοί», διατάζει ο διάκονος προ του Ευαγγελίου.   Ακούμε το ιερό ανάγνωσμα όρθιοι, ακίνητοι, μέσα σε άκρα σιγή.  Σου ομιλεί απευθείας ο ίδιος ο Κύριος!  Ομιλεί εκείνη την στιγμή προσωπικά στον καθένα μας!  Μας φανερώνει το άγιο θέλημά του, τις ιερές εντολές του· μας αποκαλύπτει τα μυστήρια της αιώνιας ζωής, μας παραδίδει τα απόρρητα μυστικά όχι κάποιου επιγείου κράτους, αλλά του ουρανίου βασιλείου, και μας τα παραδίδει, ώστε να μπορέσουμε κι εμείς να γίνουμε αιώνιοι πολίτες του.  Και ποιά στάση κρατούμε εμείς;

Όταν σου μιλάει ο προϊστάμενός σου στην δουλειά, ο οποίος ένας απλός άνθρωπος είναι χωρίς καμμία ουσιαστική εξουσία πάνω σου, είσαι ακίνητος και αμίλητος, στέκεσαι «σούζα», και δείχνεις όλη σου την προσοχή.   Οταν σου μιλάει αυτός που έχει εξουσία ζωής και θανάτου όχι μόνον πάνω σε σένα, αλλά πάνω σε όλους τους ανθρώπους και σε όλα τα έμβια πλάσματα του κόσμου, τι στάση έχεις;  Μπροστά σε επίγειους άρχοντες και κυβερνήτες, μπροστά σε επίγειες εξουσίες και δικαστήρια τρέμεις και φρίττεις και σιωπάς και παρακαλείς και έχεις συνεσταλμένη συμπεριφορά.   Απέναντι στον Κύριο των κυρίων και στον βασιλέα των βασιλέων, απέναντι στον ύψιστο Θεό των όλων, την ώρα της θείας λειτουργίας, της Λειτουργίας ΤΟΥ, τι στάση παίρνεις;

Σήμερα, με ευθύνη τόσο των πιστών όσο και των κληρικών και κυρίως των ιεραρχών, μέσα στους ναούς μόνο τάξη, σειρά και ησυχία δεν επικρατεί!  Βγαίνει η Πολιτεία και λέει ότι πρέπει να αποφεύγουμε τις συναθροίσεις και οτι πρέπει να λαμβάνουμε μέτρα προφυλάξεως από την πανδημία.  Και καπάκι στη συνέχεια βλέπουμε την ίδια την Πολιτεία να είναι ανήμπορη να προωθήσει αυτά τα μέτρα στα μέσα μαζικής μετακινήσεως, στα νοσοκομεία, στα σουπερμάρκετ!  Το ίδιο ανήμπορη βλέπουμε και την Εκκλησία να συστήσει και να εφαρμόσει απλά μέτρα προστασίας στις εκκλησιαστικές συνάξεις!  Χάος και απογοήτευση!

Ας δούμε όμως τι έκανε η αρχαία Εκκλησία στις λατρευτικές της συνάξεις.  Ας δούμε πώς μεριμνούσαν για την τάξη, την ευπρέπεια, την ησυχία και τον σεβασμό μέσα στις ιερές ακολουθίες εκείνοι οι Χριστιανοί, οι οποίοι έζησαν σε άγριους και σκληρούς διωγμούς και μέσα από απάνθρωπα βασανιστήρια και φρικτά μαρτύρια (άλλωστε δεν υπήρχαν τότε «ανθρώπινα δικαιώματα») προτίμησαν να δώσουν το αίμά τους για την πίστη τους στον Χριστό.  Ας δούμε με ποιόν τρόπο λάτρευαν τον αληθινό Θεό αυτοί που τον πίστευαν αληθινά.  Και θα καταλαβουμε ότι αν εφαρμόσουμε κι εμείς σήμερα στις εκκλησίες μας αυτες τις πρακτικές, θα βοηθήσουμε και στην προφύλαξη από την επιδημία.

1ον) Ησαν καθωρισμένες οι θέσεις των χριστιανών.  Οι κληρικοί είχαν ιδιαίτερη θέση, στο ανατολικότερο σημείο προς την κόγχη του ναού με κέντρο τον θρόνο του αρχιερέως, στον οποίο κανείς άλλος δεν επιτρέπεται να καθήση, ούτε καν άλλος κληρικός, ακόμη και όταν δεν παρίσταται αρχιερεύς.

2ον) Αμέσως μετά τις θέσεις των κληρικών και χωριστά από αυτές υπήρχαν οι θέσεις των λαϊκών μελών της Εκκλησίας.  Οι λαϊκοί έπρεπε να τηρούν κατάλληλη σεβαστική στάση σε όλη την διάρκεια της ακολουθίας.  Γι’  αυτό επιτηρούνταν από πυλωρούς (= περίπου θυρωρούς) και διακόνους. Και όταν παρεκτρέπονταν επιπλήττονταν, και αν δεν συμμορφώνονταν, τους έβγαζαν εκτός ναού.  Μάλιστα αυτοί οι πυλωροί και διάκονοι, σαν να λέμε σήμερα νεωκόροι και επίτροποι του ναού, ήσαν και άντρες και γυναίκες.

3ον) Άνδρες και γυναίκες είχαν χωριστές θέσεις.  Τα δύο φύλα κάθονταν χωριστά το ένα από το άλλο.  Και επιβλέπονταν οι μεν άντρες από άντρες υπεύθυνους, οι δε γυναίκες από γυναίκες.  Και όχι μόνον ήσαν χωριστά οι άντρες από τις γυναίκες, αλλά και κάθε ηλικία είχε την ανάλογη θέση της στον ναό.

4ον) Το εκκλησίασμα έπρεπε να είναι στραμμένο προς ανατολάς κατά τον καιρό της προσευχής και της λειτουργίας.

5ον) Από την ώρα του αποστολικού αναγνώσματος και μετά όλοι παρακολουθούσαν πλέον όρθιοι το ιερό μυστήριο με κάθε προσοχή σεβασμό και σεμνότητα, ενώ οι πυλωροί επαγρυπνούσαν κοντά στις κλεισμένες πύλες.

6ον) Από τη στιγμή που ακουγόταν το παράγγελμα «Τας θύρας, τας θύρας!» κανείς αμύητος δεν έπρεπε να παρίσταται.  Πριν από το Σύμβολον της Πίστεως λαμβάνονταν από τους κληρικούς και τους υπεύθυνους (λαϊκούς) υπηρέτες του ναού οι αναγκαίες προφυλάξεις.  Οι κατηχούμενοι και οι μη δυνάμενοι να μετάσχουν στην μυστική τράπεζα αποχωρούσαν. 

Μη χριστιανοί και μη κοινωνούντες δεν επιτρεπόταν να εισέλθουν και να περιεργασθούν το μέγα μυστήριο.  Εννοείται φυσικά ότι πολύ περισσότερο δεν επιτρεπόταν να θεατρίζουν και να διακωμωδούν τη θεία λατρεία.  Και όχι μόνον οι κατηχούμενοι και οι άπιστοι, αλλά και οι ταλαιπωρούμενοι υπό δαιμονίων, οι παραφρονούντες και έχοντες το ακαταλόγιστον, όλοι όσοι δημιουργούσαν αταξία και διετάρασσαν την ειρήνη και την ευπρέπεια της θείας λειτουργίας εμποδίζονταν να παρευρίσκονται.

Οι πύλες του ναού (δηλαδή η κεντρική είσοδος και όλες οι πλαϊνές είσοδοι από έξω προς τον ναό) κλείνονταν και φυλάσσονταν αυστηρότατα.  Υπεύθυνοι για την τήρηση της τάξεως και της ευπρέπειας είναι πρώτιστα οι κληρικοί, και κατόπιν οι λαϊκοί στους οποίους έχουν ανατεθεί από τους ιερείς αυτά τα καθήκοντα.  Το καθήκον αυτό είναι πρωταρχικό και κύριο.  Δικαιολογίες και αμέλειες είναι ασέβεια προς το ύψιστο μυστήριο της λειτουργίας και της Εκκλησίας.

Η ευπρέπεια στον ναό, η τάξη και η κοσμιότης στην τέλεση των ιερών ακολουθιών πολύ συμβάλλουν στο να δοξάζεται ο δοξασμένος και υπερύμνητος Κύριός μας.  Γι’ αυτό η Εκκλησία στο τέλος κάθε θείας λειτουργίας εύχεται με την οπισθάμβωνο ευχή προς τον Κύριο· «Αγίασον τους αγαπώντας την ευπρέπειαν του οίκου σου».

Ας εφαρμόσουμε άμεσα αυτες τις αρχαίες πρακτικές.  

Ας πει η Εκκλησία στους πιστούς, να πηγαίνουν τις Κυριακές στους ναούς κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης περιόδου μόνο όσοι δικαιούνται να πάνε, δηλαδή όσοι είναι υγιείς και όσοι δεν ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου και εφόσον πρόκειται κοινωνήσουν (αυτός είναι ο κύριος σκοπός της λειτουργίας και όχι ο απλός εκκλησιασμός), αμέσως αμέσως οι περισσότεροι θα μείνουν σπίτια τους και δεν θα έχουμε συνωστισμό στους ναούς τις Κυριακές.  Όσοι δεν πρόκειται να κοινωνήσουν, ας κάτσουν σπίτια τους για 2-3 Κυριακές, δεν ειναι αμαρτία!  Προβλέπεται και από τους κανόνες της Εκκλησίας αυτό, αλλά ποιος τους ξέρει και ποιος τους σέβεται!

Ας βάλει η Εκκλησία λαϊκούς πυλωρούς και υπηρέτες να επιβλέπουν το εκκλησίασμα, δηλαδή ποιος μπαίνει, ποιος βγαίνει, πού και πώς θα καθίσουν οι πιστοί, να έχουν απόσταση ασφαλείας μεταξύ τους (πάνω από 1 μέτρο), χωριστά άνδρες και γυναίκες, χωριστά οι νεώτεροι, χωριστά οι μεγαλείτεροι, χωριστά τα παιδιά. Έτσι και εκκλησίασμα θα υπάρχει, και οι ακολουθίες θα μπορούν να τελούνται κανονικά, και δεν θα μπορεί κανείς να κατηγορήσει την Εκκλησία ότι γίνεται επικίνδυνος και ανθυγιεινός συνωστισμός στους ναούς.

Οι παραπάνω αρχαίες πρακτικές της Εκκλησίας πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα, μαζί και παράλληλα με τα υγειονομικά μέτρα που ήδη έχουν προταθή και εφαρμόζονται σε πολλές περιοχές:

– αντισηπτικά υγρά και μαντηλάκια στις εισόδους των ναών,

– χώροι καλά αεριζόμενοι και φωτιζόμενοι (με φυσικό τρόπο· όχι στον εξαερισμό με κλιματιστικά),

– ανοιχτές πόρτες και ανοιχτά παράθυρα (όπου το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες), αλλά χωρίς υπερβολές· να μην  αρρωστήσουν και οι υγιείς!

– συχνές απολυμάνσεις των ναών και των γραφείων τους.

Φιλομαθής