Το Διακύβευμα του Αγωγού East Med

Η πρόσφατη (6/1) στοχευμένη διαρροή από το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών (US State Department) άτυπης έκθεσης (non paper) με τις απαράδεκτες θέσεις της αναφορικά με την κατασκευή του αγωγού East Med μπορεί να εξέπληξε τον περισσότερο κόσμο με τον απερίφραστο κυνισμό της και την ωμή παρέμβαση της Αμερικανικής κυβέρνησης στα εσωτερικά τρίτων χωρών (διαχρονική Αμερικανική τακτική…),όμως δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αίθρια για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιστοσελίδας OmegaPress που αναδημοσίευσε το energia.gr (εδώ) και επαληθεύθηκε την επόμενη ημέρα από πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Εστία», η Αμερικανική κυβέρνηση, κάνοντας στροφή 180 μοιρών από ειλημμένες αποφάσεις που μάλιστα υποστηρίζονται νομοθετικά μέσω του East Med Act του Αμερικανικού Κογκρέσου του Δεκεμβρίου 2019, προτρέπει τις κυβερνήσεις Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ να εγκαταλείψουν το σχέδιο κατασκευής του αγωγού East Med που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα πλούσια κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Κύπρος και δυνητικά Ελλάδα) προς τις ευρωπαϊκές αγορές

Πιο συγκεκριμένα, το non paper των Αμερικανών, ήτοι η Ουάσινγκτον, δεν θεωρεί ενδεδειγμένη την κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού μεταφοράς φ. αερίου για περιβαλλοντικούς, αλλά και οικονομικούς λόγους, υποστηρίζοντας ότι το έργο έχει τεράστιο προϋπολογισμό και, άρα, κρίνεται αντιοικονομικό από επενδυτικής πλευράς ενώ σε άλλο σημείο υπογραμμίζει ότι το έργο προκαλεί εντάσεις στην περιοχή, αναφερόμενο προφανώς στις διαμαρτυρίες της Τουρκίας, που δεν συμφωνεί με την κατασκευή του αγωγού.

Υπό αυτή την έννοια η Ουάσινγκτον, μέσω της συγκεκριμένης θέσης, παίρνει, στην πράξη, το μέρος της Τουρκίας ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα της περί μη κατασκευής του αγωγού - θέση που προβάλλει σταθερά η Άγκυρα την τελευταία πενταετία, υποστηρίζοντας ότι δεν θα ανεχθεί ένα τόσο μεγάλο έργο υποδομής να διέλθει τόσο κοντά στις ακτές της χωρίς να συμμετέχει η ίδια στο όλο εγχείρημα.

Όμως εδώ και αρκετό καιρό, πολύ πριν εμφανιστεί το εν λόγω απαράδεκτο non paper των Αμερικανών, παρατηρείται μια σιωπηλή εγκατάλειψη του East Med από ελληνικής πλευράς, η οποία μέσω διαφόρων ασαφών ανακοινώσεων του ΥΠΕΝ κάνει λόγο για την προώθηση ενός νέου αγωγού-φάντασμα που θα μεταφέρει φ. αέριο από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και μάλιστα θα συνοδευτεί και από ηλεκτρική διασύνδεση που θα παρέχει δήθεν φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Ας σημειωθεί ότι βάσει των πληροφοριών μας δεν υπάρχει ουδεμία σοβαρή μελέτη περί κατασκευής του εν λόγω αγωγού ή του ηλεκτρικού καλωδίου που να παρέχει λεπτομέρειες για τιμές, κατασκευαστικά κόστη και συνολικές απαιτούμενες επενδύσεις. Το σκηνικό το έχουμε ξαναζήσει μέσω του αλήστου μνήμης περίφημου Helios Project (που προωθείτο επίμονα από Γερμανικά συμφέροντα) το 2010/2011 το οποίο αποδομήθηκε πλήρως όταν ο Γερμανός Ρυθμιστής Ενέργειας δήλωσε απερίφραστα ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλές τιμές που προϋπέθετε το project. 

Όμως η προωθούμενη -προφανώς από Τουρκικά συμφέροντα, και με την ενεργό τώρα Αμερικανική υποστήριξη - εγκατάλειψη του αγωγού East Med εγείρει μια σειρά από σοβαρά ερωτήματα τα οποία δεν μπορεί να αγνοήσει η Ελληνική κυβέρνηση, όπως και αυτές της Κύπρου και Ισραήλ. Σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές σε Αθήνα και Λευκωσίας το άτυπο κείμενο που η Ουάσινγκτον έστειλε ταυτόχρονα στις τρεις πρωτεύουσες, χαρακτηρίζεται ως πισώπλατη μαχαιριά. Σύμφωνα με τους ανωτέρω παρατηρητές, η τελευταία αυτή απαράδεκτη Αμερικανική κίνηση εντάσσεται στο ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης μέσω του οποίου εδώ και αρκετά χρόνια διαδοχικές Αμερικανικές κυβερνήσεις προσπαθούν να ελέγξουν τις ενεργειακές επιλογές της Ευρώπης (λ.χ. βλέπε σθεναρή Αμερικανική αντίδραση κατά του Nord Stream, ακύρωση του αγωγού South Stream, του αγωγού Μπυργκας- Αλεξανδρούπολη κ. ά.)

Στη περίπτωση του East Med και σε ότι αφορά την θέση της Ελλάδας θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψη τα εξής δεδομένα:

1. Το έργο έχει τεράστια στρατηγική σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη (γι’ αυτό εξάλλου υποστηρίζεται οικονομικά αφού αποτελεί Project of Common Interest) γιατί μακροπρόθεσμα συμβάλλει στην διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών εφοδιασμού με φυσικό αέριο της Γηραιάς Ηπείρου και ανοίγει τον δρόμο για την δημιουργία του Νοτίου ενεργειακού παραγωγικού πόλου που θα στηριχθεί στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Η ανάπτυξη του εν λόγω πόλου θα βοηθήσει σημαντικά στην ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης.
2. Η κατασκευή, όμως, του East Med και κατ’ επέκταση της δημιουργίας του Νοτίου ενεργειακού πόλου προσκρούει στα Αμερικανικά εμπορικά συμφέροντα αφού θα περιοριστεί έτσι η χρησιμότητα των εξαγωγών Αμερικανικού LNG και θα πληγεί ο απώτερος στόχος της Ουάσινγκτον που δεν είναι άλλος από τον έλεγχο της διεθνούς αγοράς ενέργειας.
3. Οι ισχυρισμοί της Ουάσινγκτον περί αντιοικονομικότητας του έργου είναι τελείως έωλες αφού στο project δεν εμπλέκονται Αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα ούτε υποστηρίζεται στο παραμικρό από Αμερικανικά κεφάλαια. Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει με τον κλασικό τρόπο από κεφάλαια που θα συγκεντρώσουν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες βάσει μακροπρόθεσμων συμβολαίων αγοράς- πώλησης. Η σημερινή χρονική περίοδος κρίνεται ιδεώδης για την σύναψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων μεταξύ παραγωγών και αγοραστών αφού λόγω των ιδιαίτερα υψηλών τιμών αερίου που έχουν διαμορφωθεί (και οι ενδείξεις είναι ότι θα παραμείνουν για αρκετό διάστημα ακόμα σε υψηλά επίπεδα) υπάρχει μια σημαντική διαφορά (price differential) με τις τιμές παραγωγού στον άξονα Ισραήλ- Αιγύπτου να είναι σήμερα στα 4-6 $ / ΜΜbtu και στην Ευρώπη ( TTF, PSV,PVB, LNG Med.Marker) να κινούνται σταθερά άνω των 25 $/ MMbtu
4. Το έργο του East Med είναι τεχνικά ώριμο από πλευράς μελετών (που έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί σε επίπεδο feed) και, αν και απαιτητικό από άποψης κατασκευής, δεν παρουσιάζει ανυπέρβλητα εμπόδια. Η κατασκευή του έργου μπορεί να ξεκινήσει εντός του 2023 και να ολοκληρωθεί μέχρι το 2026 προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα να αναβαθμιστεί τεχνολογικά και να αποκτήσει εναλλακτικές πηγές προμήθειας αερίου και μάλιστα με ανταγωνιστικό κόστος.
5. Υπάρχει σε ισχύ η διακρατική συμφωνία της 2/1/2020 μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου για την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού που προβλέπει, μάλιστα, συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Να υπενθυμίσουμε ότι η εν λόγω συμφωνία είχε προετοιμασθεί σε στενή συνεργασία και με την ένθερμη υποστήριξη των ΗΠΑ και στο πλαίσιο του East Med Act. Άρα, η Ουάσινγκτον με την σημερινή πολιτικά απαράδεκτη και νομικά ανυπόστατη επέμβαση της υποκινεί τις συμβαλλόμενες χώρες είτε να εγκαταλείψουν σιωπηρά την συμφωνία είτε να την καταγγείλουν. Επιστρέψαμε, δηλαδή, στις δεκαετίες του 1950, 1960 και 1970 όπου τα περισσότερα κράτη με τα οποία συναλλάσσετο τότε η Ουάσινγκτον (μηδέ της Ελλάδας εξαιρουμένης) τα αντιμετώπιζε ως καθεστώτα-μπανανίες και τους φερόταν αναλόγως. Όμως έχει περάσει ανεπιστρεπτί αυτή η περίοδος. Η μήπως όχι…;

Συμπερασματικά, η Ελλάδα έχει σοβαρό στρατηγικό και οικονομικό συμφέρον να μην εγκαταλείψει τον East Med υπό την πίεση της φιλοτουρκικής πτέρυγας του State Department και να σπεύσει να αναδείξει το όλο θέμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εγκατάλειψη του East Med από ελληνικής πλευράς εξυπηρετεί ξεκάθαρα την Τουρκία ενώ στερεί την Ελλάδα από την δυνατότητα να αναπτύξει τα δικά της κοιτάσματα υδρογονανθράκων και να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια.

ΠΗΓΗ energia