Ομ. Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών,
Παν/μιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
Καθώς το σύγχρονο εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα εξελίσσεται με ρυθμούς που επιταχύνθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, προϋπόθεση βάσιμης πολιτικής σκέψης, πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού και ορθολογιστικών αποφάσεων είναι η σωστή θέαση του σύγχρονου κόσμου, της δομής του, των προσανατολισμών του και των εγγενών παθογενειών στα θεμέλιά του.
Δεν υπάρχουν κράτη Κύκλωπες, κράτη τέρατα, καλά κράτη και κακά κράτη. Εξάλλου, ο καθείς είναι ελεύθερος να έχει την άποψή του, αλλά με βάση το διεθνές δίκαιο κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει την εσωτερική ιδιοσυστασία άλλων κρατών, τον εθνικό τους πολιτισμό και οτιδήποτε άλλο το διαμορφώνει καθώς διαρκώς εξελίσσεται.
Για όλα τα κράτη το κύριο ερώτημα που ενδιαφέρει είναι η στρατηγική που εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα με πρώτιστο το συμφέρον κρατικής επιβίωσης. Το διεθνές σύστημα, επιπλέον, συγκροτείται από δύο εκατοντάδες μέλη διαφορετικού μεγέθους, διαφορετικής ισχύος, διαφορετικής ανάπτυξης, διαφορετικής πολιτισμικής ιδιοσυστασίας και εθνικών κοσμοαντιλήψεων στην βάση των οποίων ορίζονται ή αλλάζουν τα νομιμοποιητικά κριτήρια συλλογικής πολιτικής ηθικής και οι νόμοι. Ο πλανήτης ήταν πάντα πολιτισμικά διαφοροποιημένος και έτσι συνεχίζει είναι.
Το κάθε κράτος αυτεξούσια ορίζει τα ιεραρχημένα εθνικά συμφέροντα. Όλα τα κράτη συνυπέγραψαν τους διεθνείς θεσμούς και τις Συνθήκες που ορίζουν την διεθνή τάξη αλλά όπως εύκολα διαπιστώνεται η διεθνής τάξη συχνά διαταράσσεται. Κύριο αίτιο είναι τα παρεμβαλλόμενα αίτια πολέμου όπως τα διλήμματα ασφαλείας που εκκολάπτει η άνιση ανάπτυξη, οι αναθεωρητικές αξιώσεις και οι ανταγωνισμοί για γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και έλεγχο πλουτοπαραγωγικών πόρων.
Πρωταγωνιστές των διεθνών διενέξεων πάντα ήταν και συνεχίζουν να είναι οι ηγεμονικές δυνάμεις. Εάν κάτι καταμαρτυρήθηκε πλήρως από τις στάσεις και τις θέσεις για τον πόλεμο της Ουκρανίας είναι ότι υπάρχει έλλειμμα γνώσης για τα διαχρονικά αίτια της ηγεμονικής διαπάλης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εσχατολογική ιδεολογική πολιτική θεολογία των δύο τελευταίων αιώνων θόλωσε τον πολιτικό στοχασμό ακόμη και πολύ ευφυών ανθρώπων και διαίρεσε τις κοινωνίες εμφύλια επειδή αναρίθμητοι πείστηκαν ότι είναι εφικτό να ριχθούν όλα τα έθνη του πλανήτη μέσα σε ένα μεγάλο παγκόσμιο καζάνι για να κατασκευαστεί ένας κόσμος ανθρωπολογικά εξομοιωμένος και πολιτικά εξισωμένος πλανήτης.
Ένα παράδοξο είναι το γεγονός ότι η ιδεολογική πολιτική θεολογία περί ενός εξομοιωμένου και εξισωμένου πλανήτη άνθισε και διαίρεσε τους ανθρώπους κατά την διάρκεια της ίδιας ιστορικής φάσης όταν με εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες δύο εκατοντάδες κοινωνίες κατάκτησαν την εθνική τους ανεξαρτησία και ίδρυσαν και συνυπέγραψαν τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το καθεστώς του οποίου είναι η κρατική κυριαρχία.
Δεν υπέγραψαν, τονίζεται και υπογραμμίζεται, να εξομοιωθεί και να εξισωθεί ο πλανήτης όπως τα οικουμενιστικά ιδεολογικά δόγματα διατείνονταν. Όλα ανεξαιρέτως τα κράτη υπογράφοντας τον καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ συμφώνησαν ότι η εθνική ανεξαρτησία (εσωτερική και εξωτερική πολιτική κυριαρχία, Άρθρο 2 του Κεφ. Ι) είναι έσχατη κοινή κοσμοθεωρία και το καθεστώς των διεθνών σχέσεων. Αυτό εξάλλου, δεν ήταν μόνο καταγεγραμμένο στα χαρτιά αλλά καταμαρτυρήθηκε εμπράγματα.
Διόλου περίεργο όταν δημιουργήθηκε ο ΟΗΕ το 1945 τα ηγεμονικά κράτη μερίμνησαν να εξαιρεθούν από την Συλλογική Ασφάλεια με την καθιέρωση δικαιώματος αρνησικυρίας στην λήψη αποφάσεων. Αυτό το γεγονός υποδηλώνει τις ιδιομορφίες του σύγχρονου διεθνούς συστήματος και επιβεβαιώνει ότι οι ηγεμονικές δυνάμεις συνεχίζουν τον διαχρονικό τους ρόλο. Η μεταξύ τους διαπάλη είναι πάντα ανελέητη, αδίστακτη και δολοφονική για τους άτυχους ή τους απρόσεκτους.
Για όσους δεν πείθονται για τον διαχρονικό ρόλο και τις στρατηγικές των ηγεμονικών δυνάμεων, δεν έχουν παρά να μάθουν τι έπραξε η Αθήνα, ίσως το πιο δημοκρατικό κράτος της ιστορίας, κατά όσων δεν πειθαρχούσαν στα ηγεμονικά της κελεύσματα. Παρόμοια, στον σύγχρονο κόσμο η Σοβιετική Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δύο υπερδυνάμεις με διαφορετικό εσωτερικό καθεστώς Μεταπολεμικά υιοθετούσαν μορφικά πανομοιότυπες στρατηγικές σκοπός των οποίων ήταν ο έλεγχος πόρων, γεωπολιτικών πόλων, κατατριβή τρίτων κρατών με πρόκληση διενέξεων, στις περιφέρειες. Ευνόησαν εμφύλιους, δικτατορίες (κάτι ξέρουμε οι σύγχρονοι Έλληνες!), παραβίαση της κρατικής κυριαρχίας από αναθεωρητικά κράτη, μέχρι και ανελέητους «ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς» ή πολέμους στην Ουκρανία που η Ρωσία βάφτισε «ειδική επιχείρηση».
Οι αυταπάτες βλάπτουν και η πιο μεγάλη αυταπάτη είναι η διαίρεση των κοινωνιών στο παρελθόν γύρω από οικουμενιστικά κηρύγματα κύριος σκοπός των οποίων πάντα ήταν και συνεχίζουν να είναι η μεταμφίεση των ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος. Το εν εξελίξει διεθνές σύστημα δεν περιέχει τέρατα ή θηρία αλλά κράτη, εκ των οποίων, τα ηγεμονικά λειτουργούν και αποφασίζουν με τρόπο που διαχρονικά είναι πασίγνωστος. Επίγειοι παράδεισοι δεν υπάρχουν όπως αναρίθμητοι πίστεψαν με αποτέλεσμα να καταβυθιστούν ακόμη και σε εμφύλιους πολέμους.
Είναι καιρός όμως, για ορθολογιστική πολιτική σκέψη και αυτό σημαίνει, πρωτίστως, Αριστοτέλη και Θουκυδίδη. Ο πρώτος περιέγραψε το ανθρωποκεντρικά και δημοκρατικά προσανατολισμένο κράτος που σμιλεύει την ιδιοσυστασία του και την συνοχή του ως προϋπόθεση βιωσιμότητας, αυτεξούσιου συλλογικού βίου και υψηλών δημοκρατικών βαθμίδων. Ο δεύτερος εδραίωσε τα αξιώματα που διέπουν τις σχέσεις των κρατών εντός του κλασικού αλλά και του σύγχρονου κρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος.
Από αμφότερους προκύπτει αβίαστα ότι το κράτος-Πόλη κάθε κοινωνικής οντότητας είναι ότι πολυτιμότερο διαθέτουν τα μέλη της. Η ανεξαρτησία του είναι η ελευθερία της κοινωνίας, η συνοχή του προϋπόθεση βιωσιμότητας και η κρατική ισχύς αναγκαία συνθήκη ασφαλούς θέσης και ρόλου στο ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα. Αναγκαία προϋπόθεση, επίσης, αποτροπής επίσης των αναθεωρητικών απειλών.
Οι συναισθηματισμοί ή άλλα παρόμοια κριτήρια στις σχέσεις με τα ηγεμονικά κράτη και με όλα τα άλλα κράτη μόνο ζημιά μπορούν να προκαλέσουν. Ιδιαίτερα όταν ένα κράτος δεν αποφασίζει με όρους εθνικών συμφερόντων, δεν αποφεύγει τις ηγεμονικές Συμπληγάδες, δεν μεριμνά να διαθέτει επαρκή ισχύ για διασφάλιση της ακεραιότητας της Επικράτειάς του, δεν συμμετέχει σε συμμαχίες και διεθνείς θεσμούς κυρίαρχα και ισότιμα και δεν συναλλάσσεται με τρόπο που εκπληρώνει τα συμφέροντά του.
Ενώ εξόφθαλμα αυτά και τα συμπαρομαρτούντα είναι αυτονόητα και συνθέτουν την μεγάλη εικόνα, η ηγεμονική διαπάλη εις βάρος των δύσμοιρων Ουκρανών που εκκολαπτόταν επί τρεις δεκαετίες, αντί της αναγκαίας έστω και στοιχειώδους πολιτικά και στρατηγικά ορθολογιστικής σκέψης, καταμαρτύρησε φαινόμενα που δείχνουν ότι ουκ ολίγοι, και μάλιστα στα πεδία του πολιτικού στοχασμού, σκέπτονται και εκφράζονται με όρους ανυπόστατων ιδεολογικών αντιλήψεων του παρελθόντος.
Έτσι, λογικά και αναμενόμενα αδυνατούν να κατανοήσουν την αποστολή και τον ρόλο του κράτους, τους ανελέητα αδυσώπητους ανταγωνισμούς που επηρεάζονται από τα εθνικά συμφέροντα, τον ρόλο των ηγεμονικών δυνάμεων και το γεγονός ότι στο ορατό μέλλον το ταξίδι των ανθρώπων, των κρατών και του κόσμου όπως πάντα ήταν θα συνεχίσει να είναι μια Οδύσσεια. Καμιά εσχατολογία, καμιά πρόβλεψη, καμιά ωραιοποίηση και καμιά υπερβολή όσον αφορά την περιγραφή και ερμηνεία της πραγματικότητας.
Για το ταξίδι-Οδύσσεια το μείζον είναι ο προσανατολισμός προς την Ιθάκη όπως η κάθε κοινωνία την ορίζει και το στοίχημα είναι αποφυγή λαθών που εκτρέπουν το καράβι προς κρημνούς και βράχια. Κυρίως όπως μας είπε ο μεγάλος Αλεξανδρινός πολιτικός στοχαστής και κατά κόσμο ποιητής Καβάφης, στο νου σου νάχεις πάντα την οικεία Ιθάκη, την πατρίδα, τον πολιτισμό της, την ελευθερία της, τις δημοκρατικές της προδιαγραφές, την οικογένεια που πάντα βρισκόταν στον πυρήνα της κοινωνικής συγκρότησης, την ευημερία και την ασφάλεια.
Ακόμη και αν φτάσεις στην Ιθάκη η Οδύσσεια συνεχίζεται γιατί Οδύσσεια και αδιάλειπτο άθλημα είναι η διαρκής κοινωνικοπολιτική συγκρότηση και η εθνική ασφάλεια σε ένα εξ αντικειμένου, προγραμματικά και εγγενώς ανταγωνιστικό κρατοκεντρικό κόσμο.
Καταληκτικά, πολλοί όταν Μεταψυχροπολεμικά οι οικουμενιστικές εσχατολογίες ήταν πλέον παρωχημένες, μπερδεύτηκαν με νεόκοπα δόγματα περί «παγκοσμιοποίησης» ροκανίζοντας την ορθολογιστική πολιτική σκέψη. Εξ ου και μιλούν ακόμη εσχατολογικά και μυθοπλαστικά, σε βαθμό που δεν κατανοούν, για παράδειγμα, ότι κάθε κράτος απαιτείται να αποφεύγει της ηγεμονικές Συμπληγάδες μέσα στις οποίες συγκαιρινά συνθλίβονται οι δύσμοιροι και άτυχοι Ουκρανοί.
Το ζητούμενο για ένα κράτος είναι οι πολίτες του να κατανοήσουν ότι κόσμος είναι αυτός που είναι, ούτε τον δικάζουν ούτε τον καταδικάζουν ή αθωώνουν, αλλά τον περιγράφουν ορθά και ορθολογιστικά και ταυτόχρονα κατανοούν την μεγάλη σημασία της πατρίδας τους αλλά και της πατρίδας κάθε άλλης εθνικής οντότητας.
ΠΗΓΗ huffingtonpost
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου