Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία εισέρχονται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη και ακόμα πιο… λεπτεπίλεπτη χρονική περίοδο. Παρόλο που τα θέματα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και θαλάσσιων ζωνών είναι νομικά, δεν μπορούμε να τα βλέπουμε και να τα ακτινογραφούμε μόνο από μια τέτοια οπτική γωνία.
Απαιτείται να τα αναλύσουμε πολιτικά, επιχειρησιακά και στρατηγικά. Ασφαλώς, για αυτά ζητήματα το νομικό πλαίσιο είναι σημαντικό, αλλά και αυτό θα πρέπει να λάβει υπόψη τις εξελίξεις στην περιοχή μας, τις επιπτώσεις του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία (που έχει πολύ μέλλον), τα νέα απόρρητα σχέδια του ΝΑΤΟ που υιοθετήθηκαν στο Βίλνιους (και το επισημαίνω ιδιαίτερα αυτό), ως και άλλες περιφερειακές διαστάσεις και παραμέτρους που έχουν τις επιπτώσεις τους σε όποιες συμφωνίες και αν υπάρξουν. Μην τα αξιολογούμε νομικίστικα όλα. Στην ευρύτερη εικόνα υπάρχουν και άλλα. Αυτοί που τα βλέπουν μόνο νομικά να προσέχουν πολύ και να μη βιάζονται.
1 Αν φθάσουμε στο Σχέβενιγκεν της Χάγης, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔΧ) δεν λειτουργεί ή ενεργεί όπως τα εθνικά δικαστήρια. Πολλοί λένε «ας πάμε στη Χάγη», αλλά δεν είναι απλά τα πράγματα. Απαιτούνται «συγκλίσεις» των δύο πλευρών (και αυτές δεν επιτυγχάνονται άμεσα). Απαιτείται συνυποσχετικό προσφυγής στη Χάγη και δεν είναι εύκολο (αφού εμείς εμμένουμε στα γνωστά και η Αγκυρα προσθέτει και θα προσθέσει ζητήματα που θα στοχεύουν σε αλλαγή πολλών, π.χ. σε εύρος εναέριου χώρου ή σε μερική αποστρατιωτικοποίηση νήσων, ή σε αναδιάταξη περιοχής Μεγίστης/Καστελλόριζου και ανατολικά 38ου μεσημβρινού κ.λπ.).
Το ΔΔΧ είναι αρκετά ευάλωτο σε κάθε λογής έξωθεν πιέσεις, ενώ υιοθετεί πολλές φορές αποφάσεις στηριζόμενες σε πολιτικά κριτήρια. Και άλλα κράτη πήγαν στη Χάγη και δέχθηκαν ψυχρολουσία. Είναι άγνωστο αν θα καταφέρεις το 50-55% από αυτά που περιμένεις να αποκομίσεις. Ας μην παρασύρονται κάποιοι «εραστές» της Χάγης, γιατί οι μετέπειτα συνέπειες θα εγκυμονούν άλλες παρενέργειες. Επαναλαμβάνω, μη βλέπουμε τα θέματα στατικά και νομικίστικα. Αλλά να τα αναλύουμε ευρύτερα, και πάρα τα περί Δικαίου της Θάλασσας, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Αλλη η περίπτωση Γερμανίας, Ολλανδίας και Δανίας στο ΔΔΧ ή της Λιβύης – Τυνησίας και Μάλτας και άλλη η περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου.
2 Βάσει των συνομιλιών στο Βίλνιους, διαφαίνεται ότι πλέον βαίνουμε σε ανώτατο πλαίσιο επαφών Μητσοτάκη – Γεραπετρίτη και ίσως συμμετοχής τρίτου ανώτατου διπλωμάτη μας με Ερντογάν – Φιντάν και προφανώς των πρέσβεων Ακίφ Κιλίτς ή του έμπειρου πρέσβη της γειτονικής χώρας στην Αθήνα, Τσαγατάι Ερτσιγές. Τούτο σημαίνει ότι οι επί χρόνια γύροι επαφών (που άλλωστε δεν απέδωσαν κάποια αποτελέσματα) μεταφέρονται στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, ενώ προσωπικά εκτιμώ ότι η «εμπλοκή» των υπουργών Αμυνας στη φάση των επαφών Αθήνας – Αγκυρας θα είναι αρκετά περιορισμένη. Αλλωστε, και τα περιβόητα ΜΟΕ δεν είχαν ούτε έχουν υπολογίσιμο μέλλον. Εδώ δεν είναι η περίπτωση MBFR επί Ψυχρού Πολέμου ή οι ενδοκορεατικές αποτυχημένες επικοινωνίες στον 38ο γεωγραφικό παράλληλο για αποκλιμάκωση κ.λπ. Δεν είχαν, ούτε έχουν μέλλον. Συνεπώς, οι παραπάνω ηγέτες αναλαμβάνουν την πολιτική ευθύνη, ενώ κανένας δεν θα πρέπει να αποκλείει «υβριδικές» κινήσεις της Αγκυρας εν μέσω επαφών και διαπραγματεύσεων.
3 Στα περί «υποχωρήσεων» που κάποιοι γνωστοί στη χώρα μας για τη «φοβικότητά τους» ανέγνωσαν, ο υπογράφων τις καταγράφει ως «αναπροσαρμογές», δηλαδή μερικής και ανάλογα εξελισσόμενης «απαγκίστρωσης» από το αυστηρά νομικό πλαίσιο. Είμαι βέβαιος ότι ο πρωθυπουργός έχει αναγνώσει τι έρχεται, περιφερειακά και όχι μόνο, και πώς θα επηρεάζει τα ισχύοντα. Περίτεχνα ο Ερντογάν δεν μίλησε για «Γαλάζια Πατρίδα», ούτε για Ανατολική Μεσόγειο, ούτε ασφαλώς και για το προβληματικό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του Νοεμβρίου του 2019 (αλλά αυτά υπάρχουν).
Ολα αυτά δεν τα παραμέρισαν οι Τούρκοι μαξιμαλιστές. Ούτε λέχθηκε κουβέντα για Κυπριακό, που δεν είναι διμερές θέμα, αλλά αφού ο Ερντογάν επανήλθε (έστω λεκτικά) στα περί Τελωνειακής Ενωσης, απελευθέρωσης βίζας κ.ά., δηλαδή σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας, η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. και συνεπώς έχει λόγο. Δεδομένου ότι δεν μετακινείται η Αγκυρα από τα περί δύο κρατών, ας μην αναμένει κάποιος αλλαγή στη στάση της. Σε όλα αυτά για το Κυπριακό θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα πει στον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προσεχώς ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν.
Διορατικότητα και… αποσυνωμοσιολογία
Βρισκόμαστε μπροστά σε καθοριστικές στιγμές που απαιτούν προσοχή, διορατικότητα, καλές πληροφορίες, αποσυνωμοσιολογία και ακτινοσκόπηση καθημερινά των κινήσεων της Αγκυρας. Οταν έκανα λόγο περί υβριδικών κινήσεων, εννοούσα κάτι σαν αυτό που έθεσε ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ερντογάν, για Δυτική Θράκη και μουφτήδες. Αν διαβαστεί το κείμενο, ουσιαστικά το θέμα το κλιμάκωσε και άνοιξε ανάλογα για τα «πέραν των μουφτήδων».
Και κάτι άλλο… Από πολύ καλές πηγές έχω πληροφορίες ότι όλο και πιο πολύ Τούρκοι αναλυτές και διεθνολόγοι θα γράφουν και θα στέλνουν προς δημοσίευση κείμενα και άρθρα προς τη δική μας πλευρά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Είναι πάντα θετική η ύπαρξη «καναλιού επαφών» μεταξύ γειτόνων, αλλά την ίδια στιγμή χρειάζεται ευρύτερη σκέψη περί των προθέσεων της Αγκυρας. Σταθερά, προσεκτικά και χωρίς βιασύνη βήματα. Σε αναμονή της συνάντησης του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν (φωτό δεξιά), καθώς και τις προετοιμασίες για τις προσεχείς συναντήσεις Μητσοτάκη – Ερντογάν πιθανότατα στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στα τέλη Σεπτεμβρίου και στη Θεσσαλονίκη στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, προκειμένου να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πού βαίνουν τα πράγματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου