Πώς η πτώση Άσαντ μπορεί να αλλάξει τα σύνορα του Ισραήλ - Το ιστορικό προηγούμενο

O Μπενιαμίν Νετανιάχου σε συριακό έδαφος Israel Government Press Office via AP

Επιμέλεια - Μαρία Κολώνα - CNN Greece

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι ο πρώτος εν ενεργεία Ισραηλινός ηγέτης που πατά το πόδι του σε συριακό έδαφος στην ιστορία, κίνηση με μεγάλη συμβολική σημασία, καθώς έρχεται σε μια στιγμή που οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή αλλάζουν για μία πολλοστή φορά ύστερα από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. 

Φυσικά αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Από την ίδρυσή του το 1948, το Ισραήλ δεν είχε ποτέ πλήρως αναγνωρισμένα σύνορα, όπως σημειώνει το Associated Press.

Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας του, τα σύνορα με τους Άραβες γείτονές του έχουν μετατοπιστεί ως αποτέλεσμα πολέμων, προσαρτήσεων, εκεχειριών και ειρηνευτικών συμφωνιών.

Τώρα, η πτώση του Σύρου προέδρου Μπασάρ Άσαντ έχει δημιουργήσει μια κατάσταση που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει και πάλι τα σύνορα του Ισραήλ.

Αστραπιαία μόλις έγινε γνωστή ότι υπήρξε αλλαγή ηγεσίας στη Δαμασκό, το Ισραήλ κινήθηκε γρήγορα προς τη συριακή πλευρά μιας αποστρατιωτικοποιημένης νεκρής ζώνης που υπάρχει εδώ και 50 χρόνια.

Ο Νετανιάχου περιέγραψε την κίνηση ως αμυντική και προσωρινή και δήλωσε ότι είχε ως στόχο να διασφαλίσει ότι καμία από τις ομάδες που διεκδικούν την εξουσία στο εσωτερικό της Συρίας δεν θα απειλούσε το Ισραήλ.

Αλλά στην επίσκεψη της Τρίτης (17/12) στη συριακή πλευρά της νεκρής ζώνης, ο Νετανιάχου κατέστησε σαφές ότι το Ισραήλ σχεδιάζει να παραμείνει για κάποιο χρονικό διάστημα.

Σε μήνυμά του από την ανεμοδαρμένη κορυφή του όρους Ερμών με θέα τη Συρία, είπε ότι το Ισραήλ θα παραμείνει «μέχρι να βρεθεί μια άλλη ρύθμιση που θα διασφαλίζει την ασφάλεια του Ισραήλ».

Γι' αυτό και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον μια ιστορική αναδρομή στο πώς και γιατί το Ισραήλ απέκτησε τα σύνορα που έχει σήμερα.

Ίδρυση του κράτους του Ισραήλ

Το 1947, τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν ένα σχέδιο διαμελισμού της τότε ελεγχόμενης από τη Βρετανία Παλαιστίνης σε εβραϊκό και αραβικό κράτος. Η αμφισβητούμενη πόλη της Ιερουσαλήμ επρόκειτο να διοικείται από τον ΟΗΕ. Το σχέδιο αυτό, ωστόσο, δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

Το Ισραήλ κήρυξε την ανεξαρτησία του τον Μάιο του 1948 και οι γειτονικές αραβικές χώρες κήρυξαν πόλεμο. Ο πόλεμος αυτός έληξε με το Ισραήλ να ελέγχει περίπου το 77% με την Ιορδανία να ελέγχει τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ και την Αίγυπτο να ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας.

Ο πόλεμος των Έξι Ημερών του 1967

Τα τύμπανα πολέμου ήχησαν και πάλι το 1967 και κατά τη διάρκεια του πολέμου των Έξι Ημερών, το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ από την Ιορδανία, τη Γάζα και τη χερσόνησο του Σινά από την Αίγυπτο και τα Υψίπεδα του Γκολάν από τη Συρία.

Η νίκη αυτή έθεσε τις βάσεις για δεκαετίες συγκρούσεων που συνεχίζουν να αντηχούν μέχρι σήμερα.

Το Ισραήλ προσάρτησε γρήγορα την ανατολική Ιερουσαλήμ - όπου βρίσκονται οι πιο ευαίσθητοι εβραϊκοί, μουσουλμανικοί και χριστιανικοί ιεροί τόποι της πόλης, καθώς και ο παλαιστινιακός πληθυσμός της.

Παρόλο που το Ισραήλ δεν προσάρτησε ποτέ επίσημα τη Δυτική Όχθη, έχει ενσωματώσει ανεπίσημα μεγάλο μέρος της επικράτειας με την οικοδόμηση οικισμών που σήμερα φιλοξενούν πάνω από 500.000 Εβραίους Ισραηλινούς.

Αυτοκίνητο στις φλόγες στον πόλεμο των Έξι Ημερών

AP Photo

Η διεθνής κοινότητα θεωρεί σε συντριπτική πλειοψηφία τόσο την ανατολική Ιερουσαλήμ όσο και τη Δυτική Όχθη κατεχόμενα εδάφη.

Το Ισραήλ έχτισε επίσης οικισμούς στο Σινά, στο Γκολάν και στη Λωρίδα της Γάζας.

Ειρηνευτική συμφωνία του 1979 με την Αίγυπτο

Στο πλαίσιο της πρώτης ειρηνευτικής συμφωνίας του Ισραήλ με αραβική χώρα, το Ισραήλ επέστρεψε τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο και διέλυσε όλους τους οικισμούς εκεί.

Προσάρτηση του Γκολάν το 1981

Το Ισραήλ προσάρτησε τα υψώματα του Γκολάν, μια στρατηγική ορεινή περιοχή στο στα βόρεια το 1981. Το 2019, ο τότε πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έγινε ο πρώτος και μοναδικός ξένος ηγέτης που αναγνώρισε τον έλεγχο του Ισραήλ. Ο υπόλοιπος κόσμος εξακολουθεί να θεωρεί την περιοχή κατεχόμενο συριακό έδαφος.

Ο Νετανιάχου ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι θέλει να επεκτείνει τον εποικισμό του Γκολάν μετά την πτώση του Άσαντ.

Εισβολή στο Λίβανο το 1982

Μετά από μια σύντομη εισβολή στον Λίβανο εναντίον Παλαιστίνιων μαχητών το 1978, το Ισραήλ εισήλθε ξανά στη χώρα το 1982 σε μια επιχείρηση που κατέληξε σε 18ετή κατοχή του νότιου Λιβάνου.

To στρατόπεδο της Σάμπρα στο Λίβανο το 1982

AP Photo/Rafai

Το Ισραήλ αποσύρθηκε το 2000 κάτω υπό σφοδρά πυρά από την Χεζμπολάχ.

Οι συμφωνίες του Όσλο το 1993

Το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι κατέληξαν σε μια ενδιάμεση ειρηνευτική συμφωνία που παραχωρούσε στους Παλαιστίνιους αυτονομία στη Γάζα και σε τμήματα της Δυτικής Όχθης, ενώ άφηνε άθικτους τους ισραηλινούς οικισμούς. Οι συμφωνίες επρόκειτο να ανοίξουν το δρόμο για μια λύση δύο κρατών, αλλά οι επανειλημμένοι γύροι ειρηνευτικών συνομιλιών κατέληξαν σε αποτυχία.

Οι Παλαιστίνιοι επιδιώκουν το σύνολο της Δυτικής Όχθης και της Γάζας για το κράτος που θέλουν να δημιουργήσουν, με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ.

Απόσυρση από τη Γάζα το 2005

Ο τότε πρωθυπουργός Αριέλ Σαρόν αποφάσισε τη μονομερή αποχώρηση από τη Γάζα, απομακρύνοντας όλα τα στρατεύματα και 21 οικισμούς από την περιοχή. Δύο χρόνια αργότερα, οι μαχητές της Χαμάς κατέλαβαν τη Γάζα και εκδίωξαν την Παλαιστινιακή Αρχή, ο έλεγχος της οποίας περιορίστηκε στη Δυτική Όχθη.

Πόλεμος στη Γάζα και το Λίβανο το 2023

Ύστερα από τη διασυνοριακή επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023 με τους χιλιάδες νεκρούς, το Ισραήλ εισβάλλει στη Γάζα σε μια επιχείρηση που συνεχίζεται.

Η ισραηλινή ηγεσία δεν έχει παρουσιάσει ένα σαφές μεταπολεμικό σχέδιο, αλλά έχει δηλώσει ότι θα διατηρήσει μια νεκρή ζώνη κατά μήκος των συνόρων της Γάζας με το Ισραήλ μαζί με κάποιου είδους μακροπρόθεσμη στρατιωτική παρουσία. Ορισμένοι σκληροπυρηνικοί στον κυβερνητικό συνασπισμό του Νετανιάχου έχουν ζητήσει την επανίδρυση εβραϊκών οικισμών.

Eρείπια η Γάζα μετά από ισραηλινό βομβαρδισμό

AP Photo/Jehad Alshrafi, File

Τον Οκτώβριο, ισραηλινά χερσαία στρατεύματα εισέβαλαν στο νότιο Λίβανο μετά από ένα χρόνο μαχών με μαχητές της Χεζμπολάχ. Στο πλαίσιο μιας κατάπαυσης του πυρός, το Ισραήλ έχει δεσμευτεί να αποσυρθεί από μια λωρίδα γης που κατέχει μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου.

Η πτώση του Άσαντ

Αμέσως μετά την πτώση του Άσαντ οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις μετακινήθηκαν στη συριακή πλευρά της αποστρατιωτικοποιημένης νεκρής ζώνης, η οποία δημιουργήθηκε μετά τον πόλεμο του 1973. Το Ισραήλ ελέγχει πλέον τη ζώνη και περιοχές βαθύτερα στο εσωτερικό της χώρας.

Αν και το Ισραήλ δήλωσε ότι η κίνηση είναι προσωρινή, η αόριστη παρουσία του έχει προκαλέσει διεθνείς επικρίσεις από χώρες όπως η Αίγυπτος, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, καθώς και από τα Ηνωμένα Έθνη.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν κάλεσε όλες τις χώρες με συμφέροντα στη Συρία να «προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι δεν πυροδοτούμε πρόσθετες συγκρούσεις».

Από την πλευρά της η νέα συριακή κυβέρνηση έχει ήδη καταθέσει καταγγελία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για τις ισραηλινές προελάσεις στο συριακό έδαφος. Ο ηγέτης της μεγαλύτερης αντάρτικης ομάδας, ο Άχμαντ αλ Σαράα, έχει καταδικάσει δημοσίως τις επιχειρήσεις του Ισραήλ, αλλά δήλωσε ότι η Συρία δεν επιδιώκει στρατιωτική σύγκρουση με το Ισραήλ.

Η Κάρμιτ Βαλενσί, εμπειρογνώμονας για τη Συρία στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι η ισραηλινή παρουσία θα μετατραπεί σε μια πιο μακροπρόθεσμη κατοχή.

Είπε ότι το Ισραήλ έχει ελάχιστα να κερδίσει και ότι μια μακροχρόνια κατοχή θα ήταν δαπανηρή οικονομικά και για τον κουρασμένο από τον πόλεμο στρατό του Ισραήλ.

«Θα μπορούσε να πάρει αρκετό χρόνο για να αποσυρθεί το Ισραήλ. Εξαρτάται από το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στη Συρία», δήλωσε.

«Αν δούμε να αναδύεται ένα μετριοπαθές καθεστώς, στην ίδια γραμμή που προσπαθεί να ανοίξει ο Γκολάνι, δεν βλέπω κανένα λόγο να κρατήσουμε αυτά τα εδάφη μακροπρόθεσμα», πρόσθεσε.

ΠΗΓΗ https://www.cnn.gr