Η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία αποτελεί τελικά μια αστείρευτη πηγή γνώσης που όχι μόνο μας εκπλήσσει συνεχώς με τον πλούτο της,άλλα και μας τροφοδοτεί συχνά με γνώσεις και πληροφορίες για άγνωστες πτυχές της Ιστορίας και των ανθρώπους που την σημάδεψαν.Μια τέτοια περίπτωση, είναι και μια άγνωστη πληροφορία σχετικά με τον Φίλιππο,ότι μετά θάνατον,όχι μόνο είχε "θεοποιηθεί" από τους Αμφιπολίτες, άλλα μάλιστα πιθανόν να είχε κτιστεί και ιερό προς τιμήν του!Κάτι αντίστοιχο είχε γίνε και με τον πατέρα του...
Μία από τις ελάχιστες αναγορές σε πηγές για την απόδοση τιμών στον Φίλιππο Β μετά το θάνατό του, βρίσκουμε στο έργο “Συμμαχικός Α” (Or. 38) Vol. I 715 D του Αίλιου Αριστείδη (Aristides, Aelius, Orationes 38, Wilhelm Dindorf, Ed.) στο οποίο γίνεται λόγος από τον ρήτορα περί τέλεσης θυσιών προς τιμήν του και μάλιστα, στην προσφάτως αναδυόμενη από τα σκοτεινά νερά της Ιστορίας για τους περισσότερους, Αμφίπολη.
Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται:
“ἐμίσουν, οὐδ᾽ ὄνομ᾽ ἠνείχοντο. τί οὖν; ἐπεὶ πρὸς τὸν εὐεργέτην ἐκινδύνευον καὶ περιειστήκει κακῶν αὐτοὺς Ἰλιὰς, τίνες αὐτοῖς ἧκον εἰς σωτηρίαν; οὐδένες οὔτε πρὸ ἡμῶν οὔτε μεθ᾽ ἡμᾶς. ἀλλ᾽ ἐνταῦθα καὶ κάλλιστα ἐδείχθη τὸ μέσον τῆς τε ἡμετέρας καλοκἀγαθίας καὶ τῆς ἐκείνου πλεονεξίας. οἱ μὲν γὰρ ἐν ἐχθρῶν μοίρᾳ κριθέντες ὑπ᾽ αὐτῶν, ἡνίκ᾽ ἀληθινῶν φίλων ἐδέησε, παρῆμεν πρῶτοι καὶ μόνοι, ὁ δὲ πάντ᾽ ἐλάττω διδοὺς ἢ ἐβούλετο, οὑτοσὶ πάντα συλλαβὼν εἶχεν, αὐτοὺς, τὰ ὅπλα, τὴν πόλιν, τὴν χώραν: καὶ διὰ μέν γε Φίλιππον ἠρήμωνται, διὰ δὲ τὴν ἡμετέραν ἀρετὴν οἱ διαφυγόντες Ἀθήνησι σώζονται. ἆρ᾽ οὐχ ἡμεῖς πολέμιοι βελτίους ἢ Φίλιππος φίλος καὶ πλείω χάριν ἡμῖν τῆς ἔχθρας ἢ Φιλίππῳ δεῖ τῶν εὐεργεσιῶν ἔχειν; καὶ μὴν οὐδ᾽ ἐκεῖνό γ᾽ ἔστ᾽ εἰπεῖν ὡς ὑμεῖς τι τοιοῦτον ἐνδείξεσθε φιλανθρώπευμα Φιλίππῳ, διὸ καὶ παρὰ τὴν ὑπάρχουσαν φύσιν αὐτῷ φείσαιτ᾽ ἂν ὑμῶν. οὔτε γὰρ τῆς ἀξίας τῆς ὑμετέρας τοὺς ἔξω θαυμάζειν οὔθ᾽ ὑπερβάλλοισθ᾽ ἂν Ἀμφιπολίτας καὶ Πυδναίους, ὧν οἱ μὲν ἔθυον ὡς θεῷ, οἱ δὲ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ νεὼν εἶχον δεικνύναι. ἀλλ᾽ ὅμως τοὺς μὲν ἐξέβαλεν, ἡνίκ᾽ αὐτῶν ἦν διακορὴς, τοὺς δ᾽ ἀπέσφαττεν ἐν τῷ νεῷ τοῦ πατρὸς, ὀμνὺς ἔτι, καὶ τὰς σπονδὰς αἱ σφαγαὶ κατελάμβανον. καίτοι μὴ νομίζετ᾽ αὐτὸν τοῖς μὲν ἔξω Πυλῶν καὶ τοῖς ἐπὶ Θρᾴκης ἐποικοῦσιν οὕτω χαλεπῶς ἔχειν καὶ φθονεῖν, οἳ τίνος αὐτοὺς εἶναι δεῖ σκοποῦντες ἀεὶ διαγεγόνασιν, ὑμῶν δὲ τῶν σὺν ἡμῖν τοῖς Ἕλλησιν ἐξεταζομένων καὶ ὧν [p. 716] οἱ τῶν Ἑλλήνων ποτ᾽ ἄρχοντες μίαν πληγὴν οὐχ ὑπήνεγκαν μηδένα ποιεῖσθαι λόγον, ἀλλ᾽ ἡδέως ἂν ἄμεινον ὁρᾶν πράττοντας ἢ 'κείνῳ συμφέρει: οὐχ οὕτω ταπεινὸν οὐδὲν σύνιστε ὑμῖν αὐτοῖς, ὥστε ἢ μὴ δεῖσαι τὸν Φίλιππον, ἢ μὴ πιστεύειν ἐκείνῳ τοῦτ᾽ ἐνεῖναι πρὸς ὑμᾶς, ἀλλ᾽ ἐξ ὧνπερ ἡμᾶς, ἐκ τῶν αὐτῶν οἶμαι καὶ ὑμᾶς κρῖναι πολεμίους. ἡμᾶς τε γὰρ οἶδεν οὐδαμῶς ἂν ὑπείξοντας ἐν δούλων μοίρᾳ ὑμᾶς τε ἑτέρους τοιούτους ὑπολαμβάνων ἐχθροὺς”.
Απόδοση:
“Τον μισούσαν, ούτε το όνομά του ανέχονταν. Γιατί λοιπόν; Όταν διέτρεχαν κίνδυνο για τον ευεργέτη τους και η Τροία τους είχε γεμίσει με συμφορές, ποιοι προσέτρεξαν σ΄ αυτούς για να τους σώσουν; Κανείς ούτε πριν από σας, ούτε μετά από σας. Αλλά τότε και με τον καλύτερο τρόπο αποδείχτηκε το μέγεθος και της δικής μας καλοκαγαθίας και της δικής του πλεονεξίας. Γιατί όταν εκείνοι θεωρήθηκαν εχθροί και χρειάστηκαν αληθινούς φίλους, ήμασταν οι πρώτοι και οι μόνοι που τους βοηθήσαμε, Εκείνος αντίθετα, αφού τους έδωσε ακόμα λιγότερα κι απ΄ όσα ήθελε, αυτός τα κατέλαβε και τα κατείχε όλα, εκείνους τους ίδιους, τα όπλα, την πόλη, την περιοχή.
Και βέβαια εξ αιτίας του Φιλίππου έχουν καταστραφεί, ενώ χάρις στην δικιά μας μεγαλοσύνη όσοι διέφυγαν στην Αθήνα σώζονται. Επομένως δεν είμαστε εμείς καλύτεροι εχθροί απ΄ ό,τι ο Φίλιππος φίλος, άρα δεν πρέπει να οφείλουν μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη σε μας για την εχθρότητα, παρά στον Φίλιππο για τις ευεργεσίες του; Και μάλιστα ούτε εκείνο είναι δυνατόν να λεχθεί, ότι εσείς θα δείξετε μια τέτοια φιλανθρωπία στον Φίλιππο, γι αυτό και, αντίθετα με τον χαρακτήρα που έχει, θα έδειχνε επιείκεια προς εσάς.
Γιατί ούτε χρειάζεται να θαυμάζετε αυτούς που είναι κατώτεροι από την δική σας αξία, ούτε θα μπορούσατε να ξεπεράσετε τους Αμφιπολίτες και τους Πυδναίους, από τους οποίους οι πρώτοι θυσίαζαν σ΄ αυτόν σαν να ήταν θεός, ενώ οι δεύτεροι είχαν να δείχνουν ναό του πατέρα του. Εκείνος όμως τους πρώτους (Αμφιπολίτες) τους έδιωξε, όταν πια δεν τους χρειαζόταν, ενώ τους δεύτερους (Πυδναίους) τους κατέσφαξε μέσα στον ναό του πατέρα του, ενώ ακόμα έδινε όρκους και την θέση των σπονδών καταλάμβαναν οι σφαγές. Και βέβαια μην νομίζετε ότι αυτός είναι τόσο οργισμένος και φθονεί αυτούς που βρίσκονται έξω από τις Πύλες και όσους πηγαίνουν ως έποικοι στην Θράκη, οι οποίοι διαρκώς αναρωτιούνταν σε ποιους ανήκαν”.
Αλλά τον Αίλιο Αριστείδη τον ενέπνευσε και ο Μ. Αλέξανδρος 450 χρόνια μετά το θάνατό του το 323 πΧ, αφού στο έργο του “Ιεροί λόγοι” αποκτά κοινό τάφο με τον Μέγα Αλέξανδρο !(Δ.49).
Ο Πόπλιος Αίλιος Αριστείδης ήταν ένας Έλληνας φιλόσοφος, που γεννήθηκε το 129 στην Αδριανούπολη της Βιθυνίας. και πέθανε το 189 ή 199 μ.Χ.. Διδάχτηκε από τους Ηρώδη τον Αττικό, Αριστοκλή τον Περγαμηνό και θεωρούνταν ο καλύτερος των Σοφιστών της εποχής του, για την πολυμάθεια και την ευφράδειά του. Γνωρίστηκε με τον Καίσαρα Αυρήλιο Αντωνίνο περί το 176, τον οποίο μετά από δυο χρόνια τον παρακίνησε να ξανακτίσει την Σμύρνη που είχε καταστραφεί από μεγάλο σεισμό.Οι Σμύρνιοι του έκτισαν χάλκινο ανδριάντα στον ναό του Ασκληπιού, ενώ ο Αντωνίνος και ο Κόμμοδος τον απήλλαξαν από τις δημόσιες εκδουλεύσεις του λόγω της ρητορείας του. Περιόδευσε τέσσερις φορές από την Αίγυπτο ως την Αιθιοπία. Απεβίωσε σε ηλικία εξήντα ή εβδομήντα χρονών στην Σμύρνη επί αυτοκράτορα Κόμμοδου.
Ο Αίλιος Αριστείδης έγραψε πολλά έργα μεταξύ των οποίων και το «Ιεροί λόγοι» που αποτελούν, ίσως, το πιο παράδοξο και το πιο προκλητικό κείμενο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας.
Η τέλεση θυσιών προς τιμήν του Φιλίππου Β, μετά το θάνατό του, όπως πληροφορούμαστε από το παραπάνω κείμενο,μας οδηγεί στην εικασία πως εκτός από την Πύδνα,ίσως και στην Αμφίπολη ή στην ευρύτερη περιοχή,υπήρχε κάποιος ιερός χώρος στον οποίον τελούνταν οι θυσίες, δηλ. πιθανότατα να υπήρχε ναός αφιερωμένος σε αυτόν.
Βέβαια, ούτε γνωρίζουμε πού,άλλα ούτε και έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα από την αρχαιολογική σκαπάνη...
-------------------------------------------
Ευχαριστούμε θερμά την φιλόλογο κ. Χρυσή Μπαμπούρα – Ψύλλα για την απόδοση του αρχαίου κειμένου στη νέα ελληνική.
Έρευνα-επιμέλεια: Βισάλτης / ©www.visaltis.net
Πηγές: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?
Αίλιος Αριστείδης-Ιεροί Λόγοι
el.wikipedia.org
©www.visaltis.net
ΠΗΓΗ thesecretrealtruth
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου