Παρά τις επανειλημμένες , μάλλον σπασμωδικές, πρόσφατες επαφές Δυτικών ηγετών με τον Πρόεδρο Πούτιν για την Ουκρανική κρίση, παρατηρείται διπλωματική στασιμότητα με εκατέρωθεν απειλές και με εμφανή την προσπάθεια της Μόσχας να εκβιάσει μία λύση.
Δυτική Βαβέλ
Η συνάντηση Μακρόν- Πούτιν (7/2/22) δεν απέδωσε καρπούς, παρά τις προσπάθειες του Γάλλου Προέδρου, του οποίου όμως ήταν έκδηλη η αδυναμία να δώσει απαντήσεις στις προκλητικές
δηλώσεις του Πούτιν. Ο Ρώσος Πρόεδρος μεταξύ άλλων δήλωσε ότι η Κριμαία είναι Ρωσία και ότι αν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, οι Ευρωπαϊκές χώρες θα παρασυρθούν σε πολεμική σύγκρουση με την Ρωσία, παρά την θέλησή τους, ενώ ο Μακρόν επιχειρηματολογούσε για μια πορεία αποκλιμάκωσης. Πλήρης διάσταση προσεγγίσεων. Άλλωστε η παρουσία του Γάλλου Προέδρου δεν είχε το ειδικό βάρος κάποιας ευρύτερης εκπροσώπησης, κοινοτικής ή νατοϊκής, με την εγγενή αδυναμία ότι η Γαλλία δεν συμμετέχει στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, ενώ ο ίδιος έχει εκφράσει μεγάλες επιφυλάξεις για την αξία της συμμαχίας. Όμοια ατυχής ήταν και η επικοινωνία Τζόνσον - Πούτιν στις αρχές του μήνα.Χαρακτηριστικό της διαφορετικής οπτικής των δυτικών ηγετών, είναι ότι ενώ ο Πρόεδρος Μακρόν υποστήριζε κατευνασμό και αποκλιμάκωση της έντασης, ο πρόεδρος Μπάϊντεν στην συνάντησή (7/2/22) του με τον Γερμανό καγκελάριο Σολτς προειδοποίησε ότι ο Nord Stream 2 δεν θα λειτουργήσει, αν η Ρωσία επιτεθεί στην Ουκρανία. Ο κ. Σολτς αναφερόμενος στις κυρώσεις, οι οποίες θα είναι βαρειά μακροπρόθεσμα μέτρα σε περίπτωση ρωσικής εισβολής, είπε χωρίς ιδιαίτερες αναφορές, ότι όλα τα απαραίτητα βήματα θα γίνουν από κοινού με τους Συμμάχους, ενώ έχει δηλώσει ότι θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο Πούτιν στην Μόσχα. Αυτά ενώ 63% των Γερμανών αξιολογούν αρνητικά τον κ. Σολτς σύμφωνα με πρόσφατη σφυγμομέτρηση. Είναι εμφανές ότι οι Δυτικοί ηγέτες έχουν διαφοροποιημένες ατζέντες και στην γερμανική περίπτωση χαμηλή υποστήριξη από το εκλογικό σώμα. Προφανώς η διαφορά απόψεων μεταξύ των Δυτικών ηγετών διευκολύνει τις σκληρές ρωσικές πιέσεις.
Ο Κινεζικός παράγοντας
Είναι όμως σημαντικό ότι στην κρίσιμη αυτή περίοδο για την ουκρανική πρόκληση, εμφανίζεται και ο κινεζικός παράγοντας ευθυγραμμιζόμενος και αλληλέγγυος με την Ρωσία. Η Κινεζική ηγεσία βλέπει στις ρωσικές πιέσεις και σε ενδεχόμενη για την Μόσχα ευνοϊκή λύση του Ουκρανικού, ένα θετικό προηγούμενο για τις δικές της επιδιώξεις στην Ταϊβάν, λόγος για τον οποίο, μεταξύ άλλων, συμπαρατάσσεται, ενώ ο Κινέζος ηγέτης Σι υποστηρίζει την απαίτηση της Ρωσίας να μην ενταχθεί ποτέ η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και να εκπονηθούν σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, όπως ζητά ο Πρόεδρος Πούτιν. Προς την κατεύθυνση της συνεργασίας Ρωσίας-Κίνας, κατά την πρόσφατη συνάντηση Πούτιν-Σι για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς του Πεκίνου υπεγράφη υψηλού συμβολισμού συμφωνία παροχής 10 δις κ. μέτρων αερίου τον χρόνο, μέσω αγωγού, μεταξύ Gazprom και της κινεζικής CNPC ( συγκριτικά, η δυνατότητα Nord Stream 55 δις κ.μ, ο κάθε αγωγός). Είναι σημαντικό ότι κατά την τρέχουσα συγκυρία δεν παρίστανται στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου αξιωματούχοι ή ηγέτες Δυτικών χωρών, αποδοκιμάζοντας την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κινεζική κυβέρνηση. Το γεγονός αυτό τροφοδοτεί την άποψη του Σι, ότι διεθνείς δυνάμεις παρεμβαίνουν αυθαίρετα στις εσωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας και της Κίνας, υπό το πρόσχημα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είπε στον Πούτιν κατά τα Κινεζικά μέσα ενημέρωσης, άποψη την οποία ο Ρώσος Πρόεδρος συμμερίζεται απόλυτα. Είναι άξιο προσοχής ακόμη, ότι όπως σημείωσε ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, κατά την συνάντησή τους οι Πούτιν και Σι επιβεβαίωσαν την σταθερή ανάπτυξη της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ρωσίας και Κίνας. Όμως οι φιλοδοξίες των δυο χωρών δεν είναι απαραίτητα αμυντικές αλλά και επιθετικές, όπως δείχνει η Ρωσική πρακτική στην Ουκρανία, οι Κινεζικές φιλοδοξίες για την Ταϊβάν και η δημιουργία αγκυροβολίων από την Κίνα στην Νότια Κινεζική θάλασσα σε αμφισβητούμενες περιοχές.
Στρατηγική Εταιρική Σχέση Ρωσίας – Κίνας
Είναι σημαντικό ότι Ρωσία και Κίνα δεν συνάπτουν συμμαχία, αλλά προτιμούν την ευέλικτη στρατηγική εταιρική σχέση. Ένας πιθανός λόγος είναι ότι μια μεταξύ τους συμμαχία θα μπορούσε να οδηγήσει σε συσπείρωση των Δυτικών χωρών και την δημιουργία νέων Δυτικών στρατιωτικών συνασπισμών και τελικά διπολισμού Δύσης – Κίνας και Ρωσίας, γεγονός το οποίο θα σήμαινε την έναρξη ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, πέραν του κατ΄επίφαση τρέχοντος. Αυτό θα ήθελαν να το αποφύγουν οι δυο δυνάμεις και ειδικά η Κίνα, η οποία διατηρεί ισχυρές οικονομικές σχέσεις με την Δύση. Είναι όμως ενδιαφέρουσα και η μεταξύ τους οικονομική θέση ως κριτήριο των διμερών σχέσεων. Το Ρωσο-Κινεζικό εμπόριο παρουσιάζει μια στασιμότητα καθώς το 2020 έφθασε τα $107 δις ενώ το 2019 τα $110 δις. Αυτά ενώ το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας παρουσίασε μικρή αύξηση από $558 δις το 2019 σε $560 το 2020, ενώ μεταξύ ΕΕ και Κίνας αυξήθηκε από 559.6 δις ευρώ το 2019 σε 587 δις ευρώ το 2020. Η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγικός εταίρος (10.5%) και ο μεγαλύτερος εμπορικός εισαγωγέας (22,4%,το 2020) της Κοινότητας. Δεδομένων των μεγεθών αυτών εύκολα γίνεται αντιληπτή η τεράστια εμπορική σημασία της Δύσης για την Κίνα και περισσότερο της Ευρώπης. Το σχόλιο Πούτιν, για μεταφορά του πολέμου στην Ευρώπη αν υπάρξει σύγκρουση στην Ουκρανία, μάλλον θα αποδοκιμάστηκε σιωπηλά από την Κίνα. Η φραστική και πολιτική υποστήριξη του Πεκίνου προς την Μόσχα είναι διπλωματική και προσεκτική και ενδεχομένως συγκυριακή. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι η Κίνα έχει περιορισμένο επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ρωσική οικονομία, καθώς οι συνολικές Κινεζικές άμεσες επενδύσεις ήταν της τάξης των $3.7 δις, για να μειωθούν σύμφωνα με την Κεντρική Ρωσική Τράπεζα μεταξύ 1ου και 3ου τριμήνου του 2020 σε $1,83 δις. Οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές άμεσες επενδύσεις στην Ρωσία, το 2021, με οδηγό την Γερμανία, ήταν $6 δις, και προ των κυρώσεων για την προσάρτηση της Κριμαίας, υπερδιπλάσιες. Από τα προηγούμενα στοιχεία φαίνεται ότι οι εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας είναι στάσιμες και οι δυνατότητες ανάπτυξής τους έχουν μάλλον εξαντληθεί, ενώ τα Κινεζικά οικονομικά συμφέροντα με την Δύση είναι πολύ ισχυρά και πολύ ισχυρότερα των Ρωσικών, γεγονός το οποίο επισύρει αυξημένη προσοχή από την Κίνα. Εδώ μπορεί να αναζητηθεί και μια δυσαρμονία της σχέσης Κίνας - Ρωσίας λόγω των διαφορετικού βάρους οικονομικών συμφερόντων της κάθε μιας με τις Δυτικές αγορές, κατά την έννοια ότι η Κίνα θα έτεινε να είναι περισσότερο ευαίσθητη σε δυτικές πιέσεις παρά η Ρωσία, πέρα από την ευφορία της τρέχουσας συγκυρίας. Όμως, οι δύο χώρες προωθούν δικά τους μεγάλα έργα ολοκλήρωσης όπως η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση ( Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζακστάν,Κιργιστάν, 185 εκατομ. κάτοικοι,$ 4 τρις ΑΕΠ) υποστηριζόμενη από την Ρωσία και το Μία Ζώνη Ένας Δρόμος από την Κίνα. Μικρότερα κοινά έργα για τον συντονισμό αυτών των πρωτοβουλιών είναι μια δυνατότητα.
Αινίγματα
Η Δυτική εξωτερική πολιτική προειδοποιεί για τους κινδύνους από την προσέγγιση Κίνας – Ρωσίας και κατά ορισμένους θα θελήσει να ενσωματώσει την Ρωσία στην δική της σφαίρα επιρροής, για να μειώσει τον χώρο ελιγμών του Πεκίνου, αλλά αυτό το ενδεχόμενο είναι απομακρυσμένο, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον. Από την άλλη πλευρά Κινέζοι αναλυτές πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να αποθαρρύνουν την Ρωσία από μία συμμαχία με το Πεκίνο παρέχοντας της επί πλέον τεχνολογία, ώστε να μην εξαρτάται από την Κίνα. Όλα αυτά απαιτούν από την Κίνα και την Ρωσία να απαντήσουν στις μεταλλαγές της εξωτερικής αμερικανικής πολιτικής, η οποία υπό την διοίκηση Μπάϊντεν αποκτά ένα περισσότερο πολυδιάστατο χαρακτήρα σε σχέση με την πολιτική Τραμπ. Κινέζοι παρατηρητές πιστεύουν ότι παρά τις δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων, οι ΗΠΑ είναι ακόμη στην διαδικασία προσδιορισμού της πολιτικής τους προς την Ρωσία, την Κίνα και την περιφερειακή ασφάλεια. .
Μονοπολικότητα – Πολυπολικότητα
Ένα βασικό χαρακτηριστικό της κρατούσας παγκόσμιας τάξης μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, είναι η μονοπολικότητα, η οποία εγκαινιάστηκε με τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, με φορέα και εκφραστή τις ΗΠΑ οι οποίες κυριαρχούν παγκόσμια, οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά, μέσα από θεσμούς και συμμαχίες που ελέγχουν. Η Ρωσία και η Κίνα θεωρούν ότι οι τρέχουσες διευθετήσεις δίνουν στις ΗΠΑ υπερβολική δύναμη και είναι αποφασισμένες να αλλάξουν αυτό το καθεστώς εισάγοντας, γενικά, την πολυπολικότητα και σφαίρες επιρροής στον πλανήτη. Η Ουκρανική κρίση είναι παράδειγμα επιδίωξης από την Ρωσία να υπαγάγει το Κίεβο στην δική της σφαίρα επιρροής, με τις μεθοδεύσεις και πιέσεις τις οποίες παρακολουθούμε. Υπάρχουν όμως ερωτηματικά, τα οποία βασίζονται στη διαφορά δυναμικού μεταξύ Κίνας και Ρωσίας. Ενώ η Ρωσία αρκείται, σύμφωνα με τις δυνατότητές της, να είναι μία μεγάλη δύναμη (πολυπολικά), η Κίνα φιλοδοξεί και έχει τις δυνατότητες να είναι η μόνη μεγάλη δύναμη (μονοπολικά) , η οποία θα υποκαταστήσει τις ΗΠΑ, όταν έλθει η στιγμή. Εάν οι ΗΠΑ ενδεχόμενα απωθηθούν από τον Ινδο-Ειρηνικό, λόγω της ισχύος της Κίνας, τότε θα μείνουν μια μεγάλη δύναμη του Ατλαντικού με αμφιλεγόμενη επιρροή στην Ευρώπη. Δεδομένου ότι ο Ινδο-Ειρηνικός είναι πλέον ο πυρήνας της παγκόσμιας οικονομίας, τότε η Κίνα θα κυριαρχούσε παγκόσμια. Οπότε: Η Ρωσία ενδεχομένως θα ελεγχόταν από την Κίνα; Πως εκτιμά το Κρεμλίνο μια τέτοια προοπτική και πως την ενσωματώνει στην σχέση μεταξύ των δύο χωρών; Τελικά το δίλημμα της ρωσικής ελίτ είναι η επιλογή κυριάρχου στον πλανήτη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Είναι σημαντικό ότι η Κίνα συντονίζει μια πρωτοβουλία ευρείας οικονομικής ολοκλήρωσης, την Περιφερειακή Οικονομική Συνεργασία, στην οποία συμμετέχουν Ασιατικές χώρες του Ινδο-Ειρηνικού και στρατηγικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία,κ.α, με 2.2 δις κατοίκους και $ 26.2 τρις ΑΕΠ συνολικά. Η δυνατότητα πρόσβασης στην τεράστια εσωτερική της αγορά, δίνει στην Κίνα ένα μέσο άσκησης επιρροής το οποίο η Μόσχα δεν διαθέτει. Και στο σημείο αυτό, αναδεικνύεται η μεγάλη διαφορά δυναμικού μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, γεγονός το οποίο, κατά την άποψή μας, θα τείνει να καθιστά την δεύτερη περιφερειακή στην πρώτη. Ίσως αυτό το ενδεχόμενο να είναι πηγή προβληματισμού μιας νέας ρωσικής ελίτ, για επαναπροσδιορισμό του προσανατολισμού της Ρωσίας.
*Νικήτας Σίμος Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
ΠΗΓΗ capital
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου