"Καυτός" Αύγουστος στα ελληνοτουρκικά

Toυ Κώστα Ράπτη

Θερινή ραστώνη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν προβλέπεται. Ίσα ίσα η εξ αποστάσεως ρητορική μονομαχία Ερντογάν-Μητσοτάκη τις προηγούμενες μέρες δίνει το μέτρο του γεωπολιτικού "καύσωνα" που επικρατεί, ενώ η επικείμενη έξοδος του νέου τουρκικού ερευνητικού σκάφους "Αμπντουλαχαμίτ Χαν" γεννά κινδύνους ακόμη και για εμπλοκή των δύο πλευρών εκ του σύνεγγυς. Πάντα στο φόντο μιας ευρύτερης "ακροβασίας", με την Άγκυρα να βλέπει στην Ελλάδα ένα πεδίο άσκησης πιέσεων για την επαναρρύθμιση των περίπλοκων σχέσεών της με τις ΗΠΑ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ήταν σαφής: "Αντίθετα με αυτό που ελπίζαμε, αυτό το διάστημα αυξήθηκε ο κατάλογος των προβλημάτων μας με την Τουρκία, δεν μειώθηκε καθόλου... Το κλίμα είναι πιο βεβαρημένο από ποτέ. Σε όλες τις ιστορικές περιόδους που είχαμε κρίση με την Τουρκία υπήρχε μία ειδοποιός διαφορά. Ότι η κρίση ήταν περιορισμένη χρονικά και αμέσως μετά επανερχόμασταν, τουλάχιστον σε ένα επίπεδο, να συζητάμε. Είναι η πρώτη φορά που έχουμε μία μακρά κρίση τριών σχεδόν ετών, με ελάχιστα περιθώρια διαλόγου" δήλωσε από την Κύπρο ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.

Αν κάτι κάνει τη μεγάλη διαφορά, όμως, αυτό είναι η θεωρητικοποίηση, ήδη από πέρσι, του αναθεωρητικού επεκτατισμού στο Αιγαίο, με την προβολή του καινοφανούς δόγματος της "διασύνδεσης" της ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών με την αποστρατιωτικοποίησή τους. Και ο Ταγίπ Ερντογάν δεν χάνει την ευκαιρία να επαναφέρει αυτό το δόγμα.

"Οι δραστηριότητες της Ελλάδας που είναι ενάντια στην καλή γειτονία, είναι αντίθετες και στις Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων. Όταν παραβιάζουν τις Συνθήκες Λωζάννης και Παρισίων, θα καθόμαστε με τα χέρια δεμένα; Eμείς, όταν έρθει η ώρα, θα κάνουμε αυτό που πρέπει. Ο Μητσοτάκης δεν γνωρίζει πως η κυριαρχία αυτών των νησιών παραχωρήθηκε με τον όρο να είναι αποστρατιωτικοποιημενα. Θεωρώ πως θα το μάθει" δήλωσε ο Τούρκος ηγέτης σε συνέντευξή του τη Δευτέρα στο δίκτυο TRT, παρουσιάζοντας ουσιαστικά ως προαποφασισμένη την ανάληψη επιθετικών κινήσεων εναντίον της Ελλάδας.

Ο Ερντογάν δεν το κρύβει ποιες οι άμεσες αφορμές του εκνευρισμού του. Είναι, όπως δήλωσε στην ίδια συνέντευξη, ο πολλαπλασιασμός των αμερικανικών βάσεων στη χώρα μας καθώς και τα προσκόμματα που προκύπτουν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, με τη βοήθεια και των φίλων της Αθήνας, ως προς την αγορά μαχητικών F-16 από τη γείτονα. Άλλωστε, ό,τι και αν επιθυμεί ο Λευκός Οίκος, ο επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ, με ομιλία του στο Παγκόσμιο Συνέδριο Κυπρίων της Διασποράς τόνισε ότι "με βάση τη μακρά λίστα των τουρκικών παρανομιών, δεν πρέπει οι ΗΠΑ να αλλάξουν τη θέση τους και να δώσουν τα F-16 στον πρόεδρο Ερντογάν".

Διόλου τυχαία, την εβδομάδα αυτή ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Λόιντ Όστιν, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τούρκο ομόλογό του, Χουλουσί Ακάρ, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε συζήτηση για τα αμερικανικά F-16 και τα ελληνοτουρκικά.

Η αντιπαράθεση δεν είναι αυστηρά ελληνοτουρκική, αλλά "τριγωνική". Ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας ερμηνεύει τα τεκταινόμενα ως αμερικανικό σχέδιο περικύκλωσής του και προτίθεται να σηκώσει το γάντι κατά ανάλογο τρόπο.

"Ας επικεντρωθεί στην οικονομία του"

Άμεσα ήρθε η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού, με συνέντευξή του στο CNN. "Αντιμετωπίζουμε μία τεράστια γεωπολιτική κρίση με την εισβολή της Ρωσίας. Το τελευταίο που χρειάζεται η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ είναι άλλη μία εστία αναταραχής. Έχουμε υποχρέωση να λύσουμε τις διαφορές μας με την Τουρκία και ο μόνος δρόμος είναι το διεθνές δίκαιο. Η Ελλάδα πάντα φέρεται υπεύθυνα. Είδαμε σοβαρές προκλήσεις τους περασμένους μήνες, αλλά πιστεύω ότι ο κ. Ερντογάν θα υπηρετήσει τους συμπολίτες του καλύτερα αν επικεντρωθεί στην ανάκαμψη της οικονομίας του, αντί να αναβιώνει νεο-οθωμανικές φαντασιώσεις. Η Ελλάδα θα κάνει ό,τι χρειαστεί για την υπεράσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της" δήλωσε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, συνδυάζοντας το μήνυμα προς τον διεθνή παράγοντα με την αναγκαιότητα οριοθέτησης της ελληνοτουρκικής κρίσης.

Ο Τσαβούσογλου επιχαίρει

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, πάλι, εμφανίζεται αισιόδοξος. Ίσως γιατί αισθάνεται ότι είναι η δική του χώρα αυτή που μπορεί να εμφανίζεται ως εγγυητής της ενότητας και αποτελεσματικότητας του ΝΑΤΟ.

Σε τηλεοπτική συνέντευξή του ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου υποστήριξε ότι οι αμερικανο-τουρκικές διαπραγματεύσεις για τα F-16 "πάνε καλά" και ότι η "αρνητική ατμόσφαιρα" των τελευταίων ετών στο Κογκρέσο έχει διαλυθεί. Όπως ανέφερε, έχει δημιουργηθεί "στρατηγικός μηχανισμός" μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας για ζητήματα που απασχολούν τις διμερείς σχέσεις (Κούρδοι, πιθανή έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν) και ότι η πρώτη συνάντηση σε υπουργικό επίπεδο πραγματοποιήθηκε ήδη στη Νέα Υόρκη. "Αυτή η συνεργασία έχει επίσης στρατηγική σημασία για το ΝΑΤΟ. Έχουν επίσης επίγνωση του ρόλου που έχει αναλάβει πρόσφατα η Τουρκική Δημοκρατία, και ας ελπίσουμε ότι αυτή η επίγνωση δεν είναι προσωρινή", φρόντισε να επισημάνει, υπαινισσόμενος τον κομβικό μεσολαβητικό ρόλο της χώρας του στην πρόσφατη συμφωνία σχετικά με τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών.

Και αν αυτό το "σήμα" δεν αρκεί, η προγραμματισμένη για τις 5 Αυγούστου συνάντηση του Ερντογάν με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο Σότσι, με αντικείμενο και την ενεργειακή συνεργασία, έρχεται να καταδείξει προς κάθε ενδιαφερόμενο τα περιθώρια ελιγμών που έχει κατακτήσει η Άγκυρα.

Η συνέχεια επί των υδάτων

Στις 9 Αυγούστου, ωστόσο, τα βλέμματα όλα θα είναι στραμμένα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου θα πραγματοποιεί την έξοδό του το πλωτό γεωτρύπανο έβδομης γενιάς με το εμβληματικά οθωμανικό όνομα "Αμπντουλχαμίτ Χαν", το οποίο μπορεί να κάνει έρευνες σε βάθος μέχρι 12.200 μέτρων.

Το νοτιοκορεατικής κατασκευής πλοίο, μήκους 238 μέτρων και πλάτους 42, θα αποπλεύσει, σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, από το λιμάνι της Μερσίνας, όμως η πορεία που θα ακολουθήσει θα είναι κρίσιμης σημασίας.

Το να ακολουθηθεί η "πεπατημένη" των ερευνών στην θαλάσσια δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας θα σηματοδοτήσει διατήρηση της έντασης σε ελεγχόμενα επίπεδα. Τυχόν μετακίνησή του, όμως, δυτικότερα, πλησίον της Ρόδου, της Καρπάθου ή και της Κρήτης θα αποτελέσει προκλητική κίνηση κατοχύρωσης του τουρκο-λιβυκού μνημονίου, η οποία δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορες τις ελληνικές δυνάμεις – και ήδη εκπονούνται οι σχετικοί σχεδιασμοί.

Μέσω της ΝΟΤΑΜ Α1781/22, η Ελλάδα έχει δεσμεύσει πέντε περιοχές για ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, από τις 21 Ιουνίου έως τις 7 Σεπτεμβρίου, χρονικό διάστημα που περιλαμβάνει και την έναρξη υπηρεσίας του "Αμπντουλχαμίτ Χαν". 

ΠΗΓΗ capital