Καθηγητή Μέσης Εκπέδευσης
Η προσφορά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στον πολιτισμό και ειδικότερα στην ιατρική.
Οι περισσότεροι όταν ακούν την λέξη Βυζάντιο με το πρώτο πράγμα που τη συνδέουν και πολύ σωστά, είναι η ίδρυση της Αυτοκρατορίας από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ, καθώς και την καθιέρωση του Χριστιανισμού ως επίσημη θρησκεία της νέας Αυτοκρατορίας. Στα 1123 χρόνια της ζωής του το Βυζάντιο, αλλά και μετά την πτώση του προσέφερε πολλά. Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι:
Α) Υπήρξε επί πολλούς αιώνες το πιο μεγάλο, πλούσιο, ισχυρό, πολιτισμένο και προοδευτικό κράτος της γης.
Β) Διατήρησε στη ζωή την Ελληνική κληρονομιά, γλώσσα και σοφία.
Γ) Κίνησε το ενδιαφέρον των Δυτικών γι’ αυτή την κληρονομιά και τους μετέδωσε όσα στοιχεία της μπόρεσαν να δεχθούν, οδηγώντας τους από το σκοτάδι του μεσαίωνα στην Αναγέννηση.
Δ) Σε όλη του τη ζωή ενήργησε ως όργανο εκπολιτισμού των άλλων λαών σε Ανατολή ( Άραβες, Καυκασιανοί ), Βορρά ( Σλαύοι, Ούγγροι, Γοτθογερμανοί ) και Δύση ( Λατίνοι, Φράγκοι ), ακόμη και στην Αφρική ( Αίγυπτος, Αιθιοπία ).
Ε) Σ’ όλο τον βίο του ενήργησε ως φραγμός ανασχέσεως του ασιανισμού, σώζοντας την Ευρώπη από εξαραβισμό, εξισλαμισμό, εκτουρκισμό. Ανέδειξε μεγάλους και ένδοξους στρατιωτικούς.
Στ) Ανέπτυξε μεγάλο πολιτισμό. Δημιούργησε λαμπρή θεολογία και τέχνη. Ανέδειξε σημαντικούς ιστορικούς, φιλολόγους, λογοτέχνες, ποιητές, φιλοσόφους, αγιογράφους, μελωδούς, πολιτικούς.
Ζ) Η πτώση του οφείλεται πρωτίστως στους Δυτικούς, που το υποχρέωσαν για τέσσερους σχεδόν αιώνες να αντιμετωπίζει τις επιθέσεις τους ταυτόχρονα με αυτές των Τούρκων.
Η) Πριν και μετά την πτώση του έσπειρε την Αναγέννηση.
Θ) Ήταν κράτος ελληνικό, η Αυτοκρατορία του εκχριστιανισμένου Ελληνισμού. Μετέδωσε την Ορθοδοξία σε πολλούς λαούς.
Όπως αναφέρθηκε το Βυζάντιο ανέπτυξε μεγάλο πολιτισμό σε όλλες τις επιστήμες. Μία από αυτές είναι και η ιατρική. Επειδή πολλοί αγνοούν πως ήταν η ιατρική στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας θα αναφέρουμε τα ακόλουθα.
Το πρώτο νοσοκομείο μετά από τ’ αρχαία Ασκληπιεία ιδρύθηκε το 368 μ.Χ. στην Καισάρεια της Μ. Ασίας από τον Μέγα Βασίλειο. Το παραδειγμά του ακολούθησαν και άλλοι επίσκοποι, καθώς και μοναχικά τάγματα που ίδρυσαν αργότερα στη Δύση τα πρώτα νοσοκομεία ( Τευτονικό, Αγ. Ιωάννου, Αγ. Πνεύματος ). Το πρώτο και, επί πολλούς αιώνες, το μόνο κράτος που διέθετε δημόσια νοσοκομεία αλλά και σώμα στρατιωτικών ιατρών είναι το Βυζάντιο.
Μετά το Ρωμαΐκό κράτος εθέσπισε κανόνες δημόσιας υγιεινής, όπως ο έλεγχος των τροφίμων και του πόσιμου νερού, η ύδρευση, η αποχέτευση, η λειτουργία δημοσίων και ιαματικών λουτρών.
Από το Βυζάντιο οι Άραβες έμαθαν την ιατρική και ίδρυσαν σχολές ιατρικής κατά μίμηση του Βυζαντίου, ενώ στη Δύση η πρώτη τέτοια σχολή ιδρύθηκε κατά τον ιβ΄αιώνα, στο Παρίσι, κατ’ αντιγραφή των βυζαντινών σχολών. Το Βυζάντιο ανέδειξε μεγάλους ιατρούς και σημαντικούς ιατρικούς συγγραφείς: Ιάκωβος του Ησυχίου, Ιωάννης Αλεξανδρεύς, Σισίνιος, Ορειβάσιος, Αμιδηνός, Παύλος Αιγινήτης, Θεοφάνης, Αγάπιος ο Κρής, Γεώργιος Χωνιάδης, Γεώργιος Χρυσοκόκκης.
Οι ιατρικές γνώσεις ήταν διαδεδομένες και έξω από τον κύκλο των επαγγελματιών ιατρών. Ο Αυτοκράτωρ Μανουήλ Α΄θεράπευσε ο ίδιος τον φιλοξενουμενό του δυτικό Βασιλιά Κονράδο. Ο Ψελλός και η Άννα Κομνηνή καυχώνται για τις ιατρικές γνώσεις τους. Δημοφιλή ήταν τα << διαιτιτικά ημερολόγια >> που έδιναν συμβουλές για το τι πρέπει να τρώει κάποιος ανάλογα με την ηλικία του, την κράση του, την εποχή του έτους κ.ο.κ.
Ο Στήβεν Ράνσιμαν γράφει: << Ό, τι καλύτερο έχει να επιδείξη η βυζαντινή ιατρική είναι η οργάνωση των νοσοκομείων. Εκτός από τον στρατό, που διέθετε ικανό ιατρικό σώμα, ικανώτατο ιατρικό προσωπικό διέθεταν και όλα τα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Στο νοσοκομείο της μονής του Παντοκράτορος, που ίδρυσε το1112 ο Αυτοκράτωρ Ιωάννης Β΄, υπηρετούσαν δέκα άνδρες και μία γυναίκα ιατροί, δώδεκα άνδρες και τέσσερις γυναίκες βοηθοί ιατρών, τρεις χειρουργοί και δύο παθολόγοι που εξέταζαν τους αφικνούμενους ασθενείς σε ειδική αίθουσα και έκαναν τη διάγνωση. Χωρίζονταν σε πέντε τμήματα: χειρουργικό,οφθαλμολογικό,γαστρεντερολογικό, γυναικολογικό, παθπλογικό.Τα μικρότερα νοσοκομεία ήσαν ωργανωμένα κατά τον ίδιο τρόπο, σε μικρότερη κλίμακα… Τα νοσοκομεία ήσαν πάντοτε προσαρτημένα σε μοναστήρια ανδρώμ ή γυναικών και οι πιο γεροί μοναχοί ή μοναχές αναλάμβαναν την περιποίηση των ασθενών… Ευσεβείς αυτοκράτορες και ευγενείς συνήθιζαν να προικοδοτούν τα νοσοκομεία >>. ( Βυζαντινός Πολιτισμός ).
Μερικοί από τους ποιο διάσημους ιατρούς του Βυζαντίου ήταν οι ακόλουθοι:
- Ιάκωβος. Γιός του επίσης ιατρού Ησυχίου. Υπήρξε διάσημος ιατρός στην Κων/ πολη επί Λέοντος Α΄του οποίου ήταν και στενός φίλος. Αναρτήθηκαν και εικόνες του στο Ζεύξιπον, όπου στήνονταν αγάλματα και εικόνες ποιητών, ρητόρων, επιστημόνων, στρατηγών. Τιμήθηκε και από τους Αθηναίους.
- Ιωάννης ο Αλεξανδρεύς. Έλληνας και διάσημος ιατρός της Αλεξάνδρειας. Έγραψε << υπόμνημα εις Γαληνό και εις Ιπποκράτη >>.
- Σισίνιος. Διάσημος ιατρός της Κων/ πολης. Το 996 μ.Χ έγινε Πατριάρχης ως Σισίνιος Β΄ << εκ λαΐκών >>. Εκτός από ιατρός ήταν και κανονολόγος.
- Θεοφάνης Νόννος. Συνέγραψε κατά παραγγελία του αυτοκράτορα Κων/νου Ζ΄του Πορφυρογέννητου << Επιτομήν της Ιατρικής απάσης τέχνης >>.
- Συμεών Σηθής. Διάσημος ιατρός κατά τον ια΄αιώνα και συγγραφέας πολλών ιατρικών συγγραμάτων όπως: << Περί τροφών >>, << περί οσφρήσεως >>, << περί γεύσεως και αφής >>, << πίναξ περί παντός ζώου >>, << Λεξικόν ερμηνεύον τας βοτάνας >>. Τιμήθηκε με τους αυλικούς τίτλους << πρωτοβεστιάριος >> και << μάγιστρος >>.
- Διάσημη για τους ιατρούς της ήταν και η Τραπεζούντα με ποιο γνωστούς ιατρούς τους Γεώργιο Χωνιάδη, Γεώργιο Χρυσοκόκκη.
Η βυζαντινή ιατρική απέβλεπε στην επίτευξη – διατήρηση της ισορροπίας του οργανισμού, δια της οτθής αναλογίας των << χυμών >> και << βαθμών >> του. Δηλαδή δια της αρμονίας ξηρού – υγρού, θερμού – ψυχρού, κ.λ.π. Ως μέσα χρησιμοποιούσαν την ορθή ισορροπημένη δίαιτα, και την αποβολή των οξέων από τον οργανισμό με άσκηση, φάρμακα από βότανα, χειρομαλάξεις, αφαιμάξεις, καυτηριάσεις σε τραύματα κ.λ.π.
Από τους Βυζαντινούς διδάχθηκαν κατά μεγάλο μέρος οι Δυτικοί την ιατρική.
- Κατά τον ιβ’ αιώνα, στην ιατρική σχολή του Σαλέρνο εδίδασκαν βασιζόμενοι στα έργα των Βυζαντινών ιατρών όπως οι Αέτιος, Αλέξανδρος Τραλλεύς.
- Στην ιατρική σχολή των Παρισίων, εδίδασκαν φαρμακολογία από την σχετική πραγματεία του Νικολάου Μυρέζου.
- Για τις διαγνώσεις τους, οι Δυτικοί χρησιμοποιούσαν την πραγματεία του Θεοφίλου Βυζαντινού.
- Στη Βενετία εκδόθηκε η μελέτη του Δημητρίου Παπαγεωργίου για την ποδάγρα.
- Ένα βυζαντινό εγχειρίδιο ιατρικής του ιγ΄αιώνα << Θεραπευτικής υπόμνημα >> επηρέασε σημαντικά την ιατρική στη Δύση και χρησιμοποιούνταν ως βιβλίο της ιατρικής σχολής Παρισίων έως και τον ιζ΄αιώνα ( Βασίλιεφ ). Το χειρόγραφο του βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων στο Ελληνικό Παράρτημα ως έκθεμα 764.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου