Του Andreas Kluth
"Ο μεγάλος Πούτιν έδωσε εντολές στον μικρό Πούτιν". Και οι οδηγίες ήταν να προκληθεί αυτό που θα μπορούσε να γίνει στην πραγματικότητα μια δεύτερη κρίση τύπου Ουκρανίας στην Ευρώπη, αλλά αυτή τη φορά στο Κόσοβο. Ποιος είπε την παραπάνω ατάκα; Συνεχίστε να διαβάζετε.
Μια ανανεωμένη θερμή σύγκρουση στο Κόσοβο θα ήταν μικρότερης κλίμακας από τον πόλεμο στην Ουκρανία και δεν θα επέσειε το φάσμα της χρήσης πυρηνικών όπλων. Θα λάμβανε χώρα ωστόσο πιο κοντά στη γεωγραφική καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης - στα Βαλκάνια, όχι μακριά από τον τόπο όπου κάποτε άναψε η πρώτη φωτιά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου - και θα δημιουργούσε αμφιβολίες για τις αξίες, την αποφασιστικότητα και την αξιοπιστία του μπλοκ των 27.
Ο "Μεγάλος Πούτιν" - δηλαδή ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν - θα ήταν επομένως ευχαριστημένος. "Ο μικρός Πούτιν", σε αυτό το πλαίσιο, είναι ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νέα σύγκρουση στο Κόσοβο (αν μιλούσαμε για σωματικό μέγεθος, φυσικά, τα επίθετα θα έπρεπε να αντιστραφούν: ο Βούτσιτς κοιτάζει τον Πούτιν από ψηλά στις συναντήσεις τους).
Η γεωπολιτική διάταξη θα ήταν σχεδόν η ίδια και στις δύο αντιπαραθέσεις. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ προφανώς θα υποστήριζαν τη μία πλευρά (Κόσοβο), η Ρωσία και η Κίνα την άλλη (Σερβία).
Παραλληλισμοί
Υπάρχουν και άλλοι παραλληλισμοί. Ο Πούτιν και ο Βούτσιτς ηγούνται αμφότεροι ορθόδοξων σλαβικών χωρών οι οποίες προέκυψαν από κομμουνιστικά ομοσπονδιακά κράτη - τη Σοβιετική Ένωση και τη Γιουγκοσλαβία - που διαλύθηκαν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι Ρώσοι και οι Σέρβοι, επιπλέον, θεωρούν ο ένας τον άλλον εθνοτικά και θρησκευτικά συγγενείς. Και τα δύο έθνη φέρουν συμπλέγματα θυματοποίησης, αλλά και ανωτερότητας, καθώς και παράπονα εναντίον γειτονικών χωρών που θέλουν να είναι ανεξάρτητες αλλά φιλοξενούν πολλούς εθνικά Ρώσους ή εθνικά Σέρβους πολίτες.
Στο όνομα της προστασίας των ομοεθνών τους, η Ρωσία και η Σερβία έχουν συμπεριφερθεί, με διάφορους τρόπους, ως επιθετικοί αλυτρωτιστές.
Στη δεκαετία του 1990, η Σερβία, υπό τον πρώην ηγέτη της, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, υποστήριξε τους Σέρβους της Βοσνίας που μάχονταν εναντίον των Βόσνιων Μουσουλμάνων και στη συνέχεια άσκησε τρομοκρατία στους εθνικά Αλβανούς στο Κόσοβο, σερβική επαρχία εκείνη την εποχή.
Ο Μιλόσεβιτς δικάστηκε αργότερα ενώπιον ποινικού δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών με κατηγορίες για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας - βρέθηκε ωστόσο νεκρός στο κελί του πριν εκδοθεί η ετυμηγορία. Ο Πούτιν μπήκε στο παιχνίδι αμέσως μετά: επιτέθηκε στη Γεωργία το 2008 και στην Ουκρανία το 2014, ενώ εξαπέλυσε γενική επίθεση κατά της τελευταίας ξανά φέτος.
Σέρβοι και Ρώσοι συμφωνούν επίσης στον ψυχολογικό ορισμό του εχθρού. Το 1999, το ΝΑΤΟ βομβάρδισε τη Σερβία σε μια προσπάθεια να σταματήσει την εθνοκάθαρση της εθνικά αλβανικής πλειοψηφίας στο Κόσοβο - το ΝΑΤΟ διατηρεί μια ειρηνευτική δύναμη εκεί μέχρι σήμερα. Ως αποτέλεσμα, οι Σέρβοι δεν βλέπουν με θετικά αισθήματα τη διατλαντική συμμαχία. Όπως οι Ρώσοι, τείνουν να δυσπιστούν εξ ορισμού έναντι ολόκληρης τη Δύσης - τα δύο τρίτα των Σέρβων, για παράδειγμα, κατηγορούν το ΝΑΤΟ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ μόνον το 10% κουνά το δάχτυλο στη Ρωσία.
Ο Πούτιν, από την πλευρά του, θεωρεί το ΝΑΤΟ ως την Αυτοκρατορία του Κακού και ως κάτι περισσότερο από ένα συμμαχικό μέτωπο του απόλυτου εχθρού του, των ΗΠΑ. Για να δικαιολογήσει την παράνοια του περί καταπάτησης των "δικαίων" της Ρωσίας από τη Δύση - και συνεπώς τη δική του επιθετικότητα - αναδεικνύει πάντα τον ΝΑΤΟϊκό βομβαρδισμό της Σερβίας ως επιχείρημα όταν μιλά.
Ξεκινώντας από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, και προς θλίψη της Ρωσίας και της Σερβίας, τόσο η Ουκρανία όσο και το Κόσοβο έκαναν βήματα προς την ελευθερία και την ΕΕ. Η Ουκρανία διεξήγαγε την Πορτοκαλί Επανάστασή της το 2004-05 και τη λεγόμενη εξέγερση του Euromaidan το 2013-14. Ωστόσο, ο Πούτιν αρνείται ότι η χώρα είναι κάτι περισσότερο από τμήμα της Ρωσίας. Το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008. Ωστόσο η Σερβία δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο και - με την υποστήριξη της Ρωσίας και της Κίνας - εμποδίζει την ένταξή του στον ΟΗΕ και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς.
Διαφορές
Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο συγκρούσεων. Η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ (και πρόσφατα έγινε υποψήφια προς ένταξη χώρα), ενώ η Ρωσία του Πούτιν θέλει "να καταστρέψει" το μπλοκ, όπως το έθεσε η τέως καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Αντίθετα, Σερβία και Κόσοβο θέλουν και οι δύο να γίνουν μέλη της ΕΕ, μαζί με τις άλλες χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας που δεν είναι ήδη στο μπλοκ.
Αυτό σημαίνει ότι τόσο το Κόσοβο όσο και η Σερβία πρέπει να συμπεριφέρονται με σύνεση. Πρέπει να συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ σχετικά με το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και την αδιάφθορη διακυβέρνηση. Και πρέπει να κάνουν μια προσπάθεια να διευθετήσουν την μεταξύ τους διαμάχη. Καμία χώρα με ανοιχτές εδαφικές διαφορές δεν μπορεί να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Πλέον, όμως, ένα άλλο μεγάλο ερωτηματικό επικρέμεται πάνω από τους Σέρβους, τους Κοσοβάρους και όλους τους Ευρωπαίους. Και η άμεση αιτία αυτού είναι εξαιρετικά κοινότοπη.
Έχει να κάνει με πινακίδες αυτοκινήτων και ταυτότητες. Σε μια επίδειξη πίστης, πολλοί Σέρβοι οι οποίοι ζουν στο Κόσοβο έχουν κρατήσει πινακίδες κυκλοφορίας και τις ταυτότητες που τους έχει εκδώσει η Σερβία. Τώρα η Πρίστινα, πρωτεύουσα του Κοσόβου, θέλει να εισαγάγει έναν νόμο ο οποίος απαιτεί από αυτούς να αποκτήσουν τις νέες πινακίδες αυτοκινήτων και ταυτότητες του Κοσοβάρου πολίτη.
Αυτό ήταν αρκετό για να προκαλέσει διαμαρτυρίες και πυροβολισμούς αυτή την εβδομάδα. Κανείς δεν τραυματίστηκε. Ωστόσο, τόσο το Βελιγράδι όσο και η Μόσχα έβγαλαν αμέσως τα προπαγανδιστικά τους μεγάφωνα και υπερέβαλαν εαυτόν σε ρητορική, ισχυριζόμενοι ότι το Κόσοβο σχεδιάζει να εκδιώξει ή ακόμα και να σκοτώσει εθνικά Σέρβους. Ένα μέλος του κοινοβουλίου της Σερβίας εκτίμησε ότι η Σερβία μπορεί να "αναγκαστεί να ξεκινήσει μια αποναζιστικοποίηση των Βαλκανίων", απηχώντας τις γελοίες αλλά τρομακτικές παραισθήσεις της ρητορικής Πούτιν για την Ουκρανία πριν από την εισβολή του.
Τόσο η Πρίστινα όσο και το Βελιγράδι ήρθαν αμέσως σε επαφή με την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Σε απάντηση, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι ανέστειλε την εφαρμογή του νόμου για τις πινακίδες και τις ταυτότητες μέχρι τον Σεπτέμβριο, για να δώσει σε όλους χρόνο να ηρεμήσουν. Ωστόσο τα όπλα είναι οπλισμένα, μεταφορικά και πιθανότατα κυριολεκτικά.
Ποιος είπε λοιπόν ότι "ο μεγάλος Πούτιν έδωσε εντολές στον μικρό Πούτιν"; Ήταν ο ίδιος ο Βούτσιτς - όντας σαρκαστικός. Προσπαθούσε να ειρωνευτεί το αφήγημα που διακινεί ο Κούρτι ότι αυτή η βαλκανική αντιπαράθεση είναι ένα μίνι υποκατάστατο του πολέμου στην Ουκρανία.
Όχι άλλος πόλεμος στην Ευρώπη
Από πολλές απόψεις, ο Βούτσιτς μοιάζει ικανός να παίξει αυτό τον ρόλο - ήταν κυβερνητικός εκπρόσωπος του Μιλόσεβιτς και τώρα κυβερνά με λαϊκιστικό στυλ "ισχυρού ανδρός" ανάλογο εκείνου του Ούγγρου ηγέτη Βίκτορ Όρμπαν. Και, αν ο Βούτσιτς παίξει το ρόλο του Πούτιν, αυτό θα μετέτρεπε τον Κούρτι σε ανάλογο του ηρωικού προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Μια τέτοια γραμμή εξελίξεων θα ανάγκαζε την ΕΕ, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και ολόκληρη τη Δύση να πάρουν το μέρος του Κοσόβου.
Είναι ενθαρρυντικό ότι ο Βούτσιτς ειρωνεύεται αυτή την πλαισίωση της σύγκρουσης. Αυτό υποδηλώνει ότι θεωρεί τον εαυτό του κάτι διαφορετικό από "Μικρό Πούτιν" και ότι μπορεί στην πραγματικότητα να θέλει να αποφύγει την αιματοχυσία, ίσως ακόμη και να σχεδιάσει ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον και για τις δύο χώρες, στο οποίο τα σύνορά τους δεν έχουν πλέον τόσο μεγάλη σημασία και όλοι οι άνθρωποι στην περιοχή θα μπορούν να ζήσουν με ειρήνη, αξιοπρέπεια και ελευθερία.
Αν είναι έτσι, αφήστε τον Βούτσιτς και τον Κούρτι να αποδείξουν τώρα την καλή τους θέληση. Διακυβεύονται πάρα πολλά για να ξεκινήσει ακόμη ένας πόλεμος - για τις πινακίδες κυκλοφορίας ή για οτιδήποτε άλλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου