Τατόι: Έργα και στο Μαυσωλείο ενάντια στη φθορά

Το Μαυσωλείο Τατοΐου (εσωτερικό)

Μαρία Θερμού

• Το Κοιμητήριο
• Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία

Πρόχειρη στέγη από κεραμίδια, κατεστραμμένη σε μεγάλο βαθμό, που επιτρέπει την είσοδο της βροχής. Σφυρήλατες σιδεριές, που έχουν οξειδωθεί. Μάρμαρα που αποκολλήθηκαν. Τα κουφώματα των παραθύρων, που δεν τοποθετήθηκαν ποτέ. Υγρασία. Τοίχοι με διάβρωση και αποκάλυψη του οπλισμού του σκυροδέματος. Βιολογικοί οργανισμοί και άλατα που αναπτύχθηκαν στην επιφάνεια των λίθων.

Μια σειρά από προβλήματα, που έχουν συσσωρευθεί με τα χρόνια, απειλούν το Μαυσωλείο στο Τατόι, έτσι στο πλαίσιο της αποκατάστασης των κτιρίων του πρώην βασιλικού κτήματος  το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού

ενέκρινε τις εργασίες που απαιτούνται για την διατήρησή του. Γιατί, παρ΄όλο ότι η εικόνα του είναι εντυπωσιακή, κυρίως λόγω της θέσης του αλλά και του σχεδιασμού του, η φθορά που έχει προκληθεί στα δομικά υλικά του επιβάλλει γρήγορη επέμβαση. Το κτίριο άλλωστε, όπως και όλα τα επί μέρους κτίσματα του κτήματος έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο από το 2003 (με την ίδια απόφαση είχε χαρακτηριστεί ως ιστορικός τόπος το κεντρικό τμήμα του κτήματος).

Σύμφωνα με την μελέτη που εγκρίθηκε έτσι, οι επεμβάσεις που θα γίνουν, έχουν στόχο να προστατέψουν το μνημείο. Συντήρηση και αισθητική αναβάθμιση είναι τα προβλεπόμενα, αλλά και  αποπεράτωση των εργασιών, που δεν είχαν ολοκληρωθεί ποτέ, σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο.  Για παράδειγμα, στο εσωτερικό του οι  θόλοι και ο τρούλος προορίζονταν να καλυφθούν με ψηφιδωτά σε χρυσό φόντο, κάτι που δεν έγινε.

Να σημειωθεί, ότι η μελέτη για την αποκατάσταση του κτίσματος είναι ανάθεση από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Αιγέας ΑΜΚΕ.

Μαυσωλείο Τατοΐου

Το Κοιμητήριο

Για όσους, εντός αλλά και εκτός Ελλάδος, δεν έχουν επισκεφθεί την περιοχή του Κοιμητηρίου στο Τατόι, με τον ναό της Αναστάσεως και το Μαυσωλείο (αντικριστά), η τελευταία πράξη της τελετής ενταφιασμού του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου παρείχε την εικόνα και των δύο κτιρίων στον γυμνό πλέον από δέντρα, λόφο του Παλαιοκάστρου. Κτίριο του Μεσοπολέμου άρχισε να κατασκευάζεται το 1936, αμέσως μετά την λεγομένη παλινόρθωση της μοναρχίας, αλλά η ολοκλήρωσή του σταμάτησε, λόγω της κήρυξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα στεγάζει τους τάφους των βασιλέων Κωνσταντίνου Α΄, Σοφίας και Αλέξανδρου.

Η δημιουργία του Κοιμητηρίου γενικότερα σ΄αυτήν την περιοχή ήταν θέλημα της Όλγας, ύστερα από τον θάνατο της μικρής της κόρης Αλεξάνδρας.  Η ταφή της είχε γίνει σ΄αυτόν τον λόφο και εκεί η Όλγα θέλησε να κτιστεί εκεί μία εκκλησία, η οποία τελικά θεμελιώθηκε μόλις το 1899 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά.

Ένα χρόνο αργότερα ο ναός της Αναστάσεως είχε εξωτερικά περατωθεί, όχι όμως και στο εσωτερικό του. Κάτι που ανέλαβε να πραγματοποιήσει ο βασιλιάς Παύλος το 1950-1952. Με την βοήθεια του βυζαντινολόγου Γεωργίου Σωτηρίου επέλεξε τα βυζαντινά γλυπτά που χρησίμευαν ως πρότυπα στην κατασκευή του τέμπλου και της Αγίας Τράπεζας ενώ η αγιογράφηση ανατέθηκε στον αγιογράφο Κομνηνό Καλόθετο

Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία

Το Μαυσωλείο είναι ένα νεοβυζαντινό κτίριο, που ακολουθεί την ίδια μορφολογία με τον ναό της Αναστάσεως. Το σχέδιό του συνδέεται με το όνομα του Εμμανουήλ Λαζαρίδη, που είχε εκπονήσει ένα αρχικό σχέδιο, το οποίο όμως δεν εφαρμόσθηκε στο σύνολό του αλλά και του Αναστάσιο Μεταξά, παρ΄ότι  δεν είναι σαφής  η συμμετοχή του. Και τρίτος αρχιτέκτονας πάντως, ο Αναστάσιος Ορλάνδος φαίνεται ότι επέδρασε κατά το τελικό σχέδιο.

Ο Ναός της Αναστάσεως στο Τατόι

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται σήμερα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα,  πρωτότυπα και υψηλής ποιότητας νεοβυζαντινά μνημεία. Έχει την μορφή βυζαντινού σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού.  Ωστόσο, δεν περιλαμβάνει κόγχη ιερού και σε κάτοψη έχει απλό τετράγωνο σχήμα. Επίσης, χαρακτηρίζεται από το γεγονός, ότι είναι ανοιχτό, δηλαδή δεν έχει πόρτες, αλλά μεγάλα, τοξωτά ανοίγματα στις τρεις από τις τέσσερεις πλευρές του. Τα ανοίγματα αυτά φράσσονται με σιδεριές που αναπαριστούν μορφές από βυζαντινά μνημεία και συγκεκριμένα την Επισκοπή της Τεγέας, την οποία είχε μελετήσει ο Ορλάνδος.  Κάποιες οπές μάλιστα, στη σιδεριά της εισόδου υποδηλώνουν, ότι στα σημεία αυτά ήταν στηριγμένοι  βασιλικοί θυρεοί.

Στην ανατολική πλευρά, η είσοδος γίνεται μέσω ενός τοξωτού πρόπυλου με δύο κίονες ενώ ο τρούλος είναι αθηναϊκού τύπου, με οκταγωνικό τύμπανο, τοξωτά μαρμάρινα γείσα και  δίλοβα παράθυρα. Οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων είναι καλυμμένες με ορθομαρμάρωση, ενώ μάρμαρα Καρύστου, Τήνου, Καπανδριτίου και Πεντέλης έχουν χρησιμοποιηθεί γενικότερα στους τοίχους, τις παραστάδες, στα τόξα, τους κίονες και το δάπεδο.

ΠΗΓΗ mononews