Έναν από τους χάρτες της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Πόντου που τυπώθηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα σε καρτ ποστάλ, σε ασπρόμαυρη μορφή (φωτ.: pinterest.com)
Οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν δύο υποερωτήματα από το κεφάλαιο Δ της Ιστορίας Γ' Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών
Αρκετοί εκπαιδευτικοί που αναλύουν από το πρωί τα θέματα της Ιστορίας στα οποία εξετάστηκαν οι υποψήφιοι των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών στις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2023, κάνουν λόγο για ερωτήματα διατυπωμένα με σαφήνεια και γενικά αναμενόμενα. Εμείς πάντως είχαμε χρόνια να δούμε θέματα με ερωτήματα που να αφορούν τον Παρευξείνιο Ελληνισμό, που κάποια έτη δεν ήταν καν στην εξεταζόμενη ύλη των Πανελληνίων!
Φέτος όμως οι αγώνες για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας (1917-1922) από το κεφάλαιο Δ. «Ο Παρευξείνιος Ελληνισμός το 19ο και 20ο αιώνα» της Ιστορίας Γ’ Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών, είχαν την τιμητική τους.
Στη δεύτερη ομάδα των θεμάτων που αφορούν στο σχολιασμό πηγών, η δεύτερη πηγή περιελάμβανε τρία παραθέματα τα οποία έπρεπε να αξιοποιηθούν για να απαντηθούν δύο υποερωτήματα σχετιζόμενα με τους αγώνες για τη δημιουργία αυτόνομης ποντιακής δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, ρωτήθηκε ο ρόλος του μεγαλέμπορου από την Κερασούντα Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη και η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης (Ελευθερίου Βενιζέλου).
Ίσως πράγματι τα θέματα να ήταν αναμενόμενα λόγω των 100 ετών από τη Συνθήκη της Λοζάνης, ωστόσο τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν στον Παρευξείνιο Ελληνισμό είναι τόσα πολλά που οι σελίδες στο βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου είναι δυσανάλογα λίγες. Και αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα ώστε η νέα γενιά να μάθει όλη την αλήθεια.
Το θέμα και τα υποερωτήματά του
ΘΕΜΑ Δ1
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες από τα κείμενα που σας δίνονται, να παρουσιάσετε:
α. τον ρόλο του Κ. Κωνσταντινίδη στον αγώνα για τη δημιουργία μιας αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας και
β. τη στάση του Ελ. Βενιζέλου σχετικά με τις εθνικές διεκδικήσεις των Ποντίων και την αντίθεσή τους σ’ αυτή κατά την περίοδο διεξαγωγής του Συνεδρίου Ειρήνης στο Παρίσι.
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Οι προπολεμικές δεσμεύσεις των νικητριών Δυνάμεων περί εφαρμογής της αρχής της αυτοδιάθεσης ως βάσης για την αναδιοργάνωση του μεταπολεμικού κόσμου δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τη διατύπωση κάθε είδους εθνικών διεκδικήσεων. Επιπλέον, το ελληνικό κράτος είχε βρεθεί στην πλευρά των νικητών εν αντιθέσει με την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι […] εξελίξεις αυτές δημιούργησαν στον Κωνσταντινίδη την αίσθηση του επείγοντος: «Συστάσει υψηλών φιλικών κύκλων δυναμένων ως εκ της θέσεώς των να γνωρίζωσι την εν γένει κατάστασιν, έκρινα καλόν να συγκαλέσω 22 Ιανουαρίου / 4 Φεβρουαρίου 1918 το Παμποντιακόν Συνέδριον εν Μασσαλία. […]». Τα πράγματα για τον Κωνσταντινίδη ήταν ξεκάθαρα: οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση της έναρξης των εργασιών του παμποντιακού συνεδρίου μεγιστοποιούσε τον κίνδυνο να μείνει η ποντιακή περιοχή εκτός νυμφώνος κατά τον τελικό διακανονισμό των εκκρεμών πολεμικών ζητημάτων.
Ελευθερία Κυφωνίδου, Ποντιακό Ζήτημα: Στρατηγικές επιλογής και αδιέξοδα, 1917 -1922, Ιωάννινα 2022 , σελ. 72 (διασκευή).
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Οι εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας διατυπώθηκαν αναλυτικά στο υπόμνημα που υπέβαλε ο Βενιζέλος προς τη Συνδιάσκεψη στις 17/30 Δεκεμβρίου 1918. […] Αναγνωρίζοντας τις αντικειμενικές δυσχέρειες που προέκυπταν λόγω της γεωγραφικής απομόνωσής του από τις υπόλοιπες περιοχές με πυκνό ελληνικό πληθυσμό, ο Βενιζέλος απέφυγε να διατυπώσει διεκδικήσεις για τον Πόντο. Η Ελλάδα, ακόμα και αν εξασφάλιζε τη συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων, δεν ήταν σε θέση να παρέμβει στρατιωτικά στην περιοχή προκειμένου να επιβάλει με τη δύναμη των όπλων, εάν αυτό απαιτούνταν, τη θέλησή της. Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι σοβαρές αμφιβολίες εκφράζονταν για τη δυνατότητα των Ποντίων να αντιμετωπίσουν μόνοι τους ενδεχόμενες τουρκικές πιέσεις, ο Βενιζέλος απέρριψε και τη λύση της ίδρυσης ανεξάρτητου ποντιακού κράτους. Εισηγήθηκε, ωστόσο, την ενσωμάτωση του Πόντου […] στη νεοσυσταθείσα Αρμενική Δημοκρατία, στο πλαίσιο της οποίας εικαζόταν ότι οι Έλληνες θα απολάμβαναν πλήρους ισονομίας και ισοπολιτείας, διασφαλίζοντας έτσι τη συνέχιση της παρουσίας τους και την ευημερία τους στις πατρογονικές τους εστίες.
Αντώνης Κλάψης, «Στο κλουβί της Ελλάδος της στενής μας κλεισμένοι»: Πολιτική και διπλωματία της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης, 1821-1923, Αθήνα 2019, σελ. 297, 300.
ΚΕΙΜΕΝΟ Γ
Στις αρχές Φεβρουαρίου 1919, αναπτύσσοντας ο Βενιζέλος στο Ανώτατο Συμβούλιο τις ελληνικές διεκδικήσεις, εξέφρασε την αντίθεσή του για τη δημιουργία Ποντιακής Δημοκρατίας και υποστήριξε την ένταξη της Τραπεζούντας στο Αρμενικό κράτος […]. Όπως ήταν φυσικό όμως προκάλεσε και πάλι αντιδράσεις των Ποντίων, που στην Κωνσταντινούπολη εκδηλώθηκαν με την υποβολή υπομνημάτων προς τους αρμοστές των Δυνάμεων, στα οποία επαναλάμβαναν το αίτημα της ενώσεως με την Ελλάδα ή τουλάχιστον της δημιουργίας «Ελληνικής Δημοκρατίας του Πόντου».
Έφη Αλλαμανή και Κρίστα Παναγιωτοπούλου, «Το ζήτημα του Πόντου» στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , τόμος ΙΕ΄, Αθήνα 1978, σελ. 113 ( διασκευή).
⇒Διαβάστε περισσότερα εδώ για το χάρτη στην κεντρική φωτογραφία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου