Γιάννος Χαραλαμπίδης
Βίζα χωρίς βέτο, μηχανισμός ασφαλείας, τελωνειακή ένωση και εναλλακτικές επιλογές στην ΕΕ - Μπορεί να μπει φρένο σε νέα ρεύματα εποίκων από τη νεκρή ζώνη και τις νόμιμες πύλες εισόδου της ΚΔ και πώς μπορεί η ΕΕ να εξελιχθεί σε χώρο δημοκρατικής διευθέτησης αντί διχοτόμησης;
Η κατάργηση της βίζας εντός της ΕΕ για τους Τούρκους πολίτες και η σύνδεσή της με το Κυπριακό είναι παιχνίδι με τη φωτιά. Συνιστά μια από τις εισηγήσεις του Προέδρου, αλλά εγκυμονεί κίνδυνο και στην ουσία μπορεί να συνδράμει σε μια διαδικασία νέου τουρκικού εποικισμού, με κουστούμια και γραβάτες, που θα απειλεί πλέον τις ελεύθερες περιοχές. Και θα φέρει τη σφραγίδα της ΕΕ και του ίδιου του Προέδρου. Εκτός και αν ο Πρόεδρος προχωρήσει στην ενεργοποίηση των μηχανισμών άμυνας της ΕΕ σε συνδυασμό με μια άλλη από την υφιστάμενη εναλλακτική στρατηγική, η οποία, μέσω της κατάργησης της βίζας και της αναβαθμισμένης τελωνειακής ένωσης, θα πιέζει την Τουρκία να αποδεχθεί (“acknowledgment”) την Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή να προχωρήσει σε μορφή αναγνώρισης.
Μπορεί η Κυβέρνηση να δυσκολέψει την Τουρκία μέσω ΕΕ και πώς;
Ο φαύλος κύκλος της βίζας και οι αποκλίσεις από το κεκτημένο
Η Συμφωνία Επανεισδοχής Τουρκίας και ΚΔ, ως όρος για τη βίζα και το μεταναστευτικό
Το διπλό τουρκικό όφελος
Ας γίνουμε συγκεκριμένοι. Η κυπριακή Κυβέρνηση θέτει τη σύνδεση του Κυπριακού με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και την ενεργητικότερη εμπλοκή της ΕΕ στην εξής βάση: Να δώσει η Λευκωσία το πράσινο φως, προκειμένου να προχωρήσουν οι συζητήσεις μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, από τη μια, στα θέματα της κατάργησης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες και σε ό,τι αφορά στην αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης και, από την άλλη, να αρχίσουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό από εκεί όπου έμειναν στο Κραν Μοντανά. Με ποιο στόχο; Για μια λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, που θα στηρίζεται σε δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη με πολιτική ισότητα. Αυτό τι σημαίνει στην πράξη; Δίνουμε στην Άγκυρα την κατάργηση της βίζας και την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, για να έρθει σε συνομιλίες και να συζητήσει επί δυο δικών της διχοτομικών θέσεων. Η μια είναι αυτή των δυο κρατών και της ισότιμης κυριαρχίας και η άλλη των δυο συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα. Υπό αυτές, λοιπόν, τις συνθήκες ποια είναι η πρόταση της Κυβέρνησης για ενεργητικότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό; Αφενός να ανοίξει ο δρόμος για το ξεπάγωμα της τουρκικής ενταξιακής διαδικασίας και αφετέρου να αρχίσουν συνομιλίες για να συζητήσουμε την προηγούμενη τουρκική διχοτομική λύση της ομοσπονδίας των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα. Έτσι, όμως, η ΕΕ δεν καθίσταται καταλύτης δημοκρατικής λύσης, αλλά εργαλείο εξυπηρέτησης τουρκικών στρατηγικών στόχων. Και ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος μπαίνει στις συμπληγάδες των δυο τουρκικών λύσεων με διχοτομικό χαρακτήρα.
Εναλλακτική στρατηγική στην ΕΕ
Ερώτημα συναφές με τα ανωτέρω: Θα ήταν δυνατό να εξελιχθεί η ΕΕ σε καταλύτη δημοκρατικής λύσης αντί εργαλείο διχοτόμησης και πώς; Μπορεί αυτό να συμβεί μέσα από τις διαδικασίες της κατάργησης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες και την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση; Η απάντηση είναι θετική και προκύπτει μέσα από το κεκτημένο και τους μηχανισμούς που προβλέπει η ίδια η ΕΕ, εφόσον η Κυβέρνηση τους εντάξει σε μια εναλλακτική στρατηγική διάσωσης και όχι διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η κυπριακή Κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα βέτο στο θέμα για την κατάργηση της τουρκικής βίζας. Η απόφαση λαμβάνεται κατόπιν πρότασης από την Επιτροπή και συννομοθεσίας μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η απόφαση λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία (50 +1) και σε εκείνο του Συμβουλίου με ειδική. Αυτό σημαίνει ότι για τη λήψη απόφασης χρειάζεται η θετική ψήφος του 55% των κρατών μελών, τα οποία θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Είναι πρόδηλο ότι η κυπριακή Κυβέρνηση βρίσκεται σε μειονεκτική διαπραγματευτική θέση χωρίς το βέτο. Συν του γεγονότος ότι εάν δοθεί θετική ψήφος με ειδική πλειοψηφία στην κατάργηση της βίζας, οι Τούρκοι πολίτες θα έχουν το δικαίωμα να διαμένουν ελεύθερα εντός της επικράτειας της ΕΕ, δηλαδή εντός των κρατών μελών όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, για διάστημα τριών μηνών (δηλαδή 90 ημερών) για κάθε 180 μέρες. Άρα θα έχουν δικαίωμα διαμονής 180 μέρες σε διάρκεια ενός έτους. Εκτός και αν είναι φοιτητής, εργαζόμενος ή ακόμη και αυτοεργοδοτούμενος, με άλλα λόγια επιχειρηματίας. Σε αυτές τις κατηγορίες μπορεί να δοθεί άδεια διαρκούς διαμονής. Ποιο είναι το πρόβλημα με τους Τούρκους πολίτες και την είσοδό τους στην Κυπριακή Δημοκρατία μετά την κατάργηση της βίζας; Τα κατεχόμενα έχουν ήδη πνιγεί από κουβαλητούς της Ανατολίας και ο ελεύθερος νότος είναι όμηρος νέων οιονεί εποικιστικών ρευμάτων μέσω της γραμμής αντιπαράταξης, που οργανώνονται από την Άγκυρα. Ερώτημα: Τι θα συμβεί εάν μας στέλνει η Τουρκία στις ελεύθερες περιοχές «εποίκους» με «κουστούμια και γραβάτες», που είτε θα «κατσικώνονται» στις ελεύθερες περιοχές είτε θα περνούν για παράδειγμα στα κατεχόμενα; Συν του γεγονότος ότι γεννώνται ζητήματα ασφάλειας. Πώς θα τους μαζέψουμε;
Πακετοποίηση… και φαύλος κύκλος
Μπορούμε να τους μαζέψουμε και πώς; Αυτό μπορεί να συμβεί, εάν υπάρξει πολιτική επί τη βάσει της οποίας θα συνδέονται, δηλαδή θα υπάρξει πακετοποίηση της βίζας με την τελωνειακή ένωση. Επί τούτων, υπάρχουν δυο μέτρα τα οποία μπορεί να λάβει η κυπριακή Κυβέρνηση: 1) Δεν διαθέτει μεν βέτο επί της βίζας, αλλά έχει βέτο επί της τελωνειακής ένωσης. Συνεπώς, θα ήταν δυνατό να συνδέσει το βέτο της επί της τελωνειακής ένωσης με εκείνο της βίζας στην εξής βάση: Εάν δεν δεσμευτεί η Τουρκία ότι θα σεβαστεί το κεκτημένο και θα το εφαρμόσει με την Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο στο θέμα της βίζας όσο και σε εκείνο της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης, τότε οι εταίροι μας και η Άγκυρα θα πρέπει να θεωρούν ότι υπάρχει από τώρα βέτο επί της αναβαθμισμένης τελωνειακής ένωσης. 2) Να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό ασφαλείας, που αφορά στις αυξημένες ροές μεταναστών επί του εδάφους κράτους μέλους. Το θέμα, βεβαίως, δεν είναι να φτάσουμε στο σημείο ενεργοποίησης των μηχανισμών ασφαλείας, διότι θα υπάρχει επί τούτου κριτική και από έξω και από μέσα…Ειδικώς, εάν συνεχίσει η αντίληψη ότι ουδόλως θα πρέπει να ενοχληθεί η Άγκυρα, καθότι είναι ο μόνος δρόμος επιστροφής της τουρκικής πλευράς στις συνομιλίες. Αλλά και κάτι άλλο: Εάν η Κυβέρνηση θελήσει να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό, αλλά η Τουρκία απειλεί ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα επανέλθει στις συνομιλίες και κατηγορήσει τη Λευκωσία για «ρατσισμό» και ότι δεν θέλει λύση και καλή σχέση με την Τουρκία και τους πολίτες της, πώς θα ενεργήσει ο Πρόεδρος, του οποίου η πρόταση συνδέει το θέμα της βίζας με τις συνομιλίες και την ενεργητικότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό; Πώς θα ενεργήσει; Εκεί που κατηγορούμε την Άγκυρα ότι δεν θέλει πλήρη εφαρμογή των αρχών και αξιών της ΕΕ, θα ζητούμε εμείς αποκλίσεις; Υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα δικαιούται να αξιώνει και η άλλη πλευρά; Φαύλος κύκλος…
Η σύνδεση στην οποία αναφερόμαστε είναι συναφής με τα κριτήρια που το Συμβούλιο έθεσε, για την απελευθέρωση της τουρκικής βίζας. Τα κριτήρια αυτά δεν έχουν εκπληρωθεί από την Τουρκία και αφορούν:
- Υιοθέτηση του μέτρου για την πρόληψη της διαφθοράς, που προβλέπεται στον οδικό χάρτη, για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής παρακολούθησης των συστάσεων που εξέδωσε η Ομάδα Κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της Διαφθοράς (GRECO).
- Ευθυγράμμιση της νομοθεσίας για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με τα πρότυπα της ΕΕ, ιδίως για να διασφαλιστεί ότι η αρχή προστασίας δεδομένων μπορεί να ενεργεί με ανεξάρτητο τρόπο και ότι οι δραστηριότητες των υπηρεσιών επιβολής του νόμου εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου.
- Σύναψη συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας με την Europol.
- Προσφορά αποτελεσματικής δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
- Αναθεώρηση της νομοθεσίας και των πρακτικών για την τρομοκρατία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ιδίως με την καλύτερη ευθυγράμμιση του ορισμού της τρομοκρατίας, προκειμένου να περιοριστεί το πεδίο εφαρμογής του ορισμού και με την εισαγωγή ενός κριτηρίου αναλογικότητας.
Επανεισδοχή μεταναστών
Άρα, χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας με τις δικαστικές Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας πώς θα πληρωθούν τα κριτήρια για να καταργηθεί το καθεστώς της βίζας; Αυτό είναι η μια όψη του νομίσματος. Υπάρχει και η άλλη: Η συνεργασία της Τουρκίας με τις δικαστικές Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά αποδοχή της και βήμα αναγνώρισης. Σε αυτά προστίθεται άλλο ένα κριτήριο, που μας αφορά. Ο πλήρης σεβασμός και εφαρμογή της συμφωνίας για την επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών που σημαίνει το εξής: Η Τουρκία θα είναι υποχρεωμένη να αποδεχθεί την επανεισδοχή παράτυπων μεταναστών, καθότι συνιστά η ίδια, και όχι το ψευδοκράτος, την προηγούμενη τρίτη χώρα, από την οποία εισήλθαν παράτυποι μετανάστες επί του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και συμβαίνει αυτό, διότι στο βορρά της Κύπρου υπάρχει αναστολή εφαρμογής του κεκτημένου λόγω κατοχής. Και αυτό προκύπτει από το πρωτόκολλο 10 επί τη βάσει του οποίου εντάχθηκε ολόκληρο το ενιαίο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, με αναστολή του κεκτημένου στο βορρά, αφού οι νόμιμες Αρχές δεν μπορούν να ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο, ένεκα της παρουσίας του Αττίλα, ο οποίος με βάση την Τέταρτη Διακρατική Προσφυγή έχει ευθύνη για ό,τι παράνομο συμβεί στα κατεχόμενα. Το ψευδοκράτος είναι «υποτελής Αρχή» της Τουρκίας, «κράτος μαριονέττα». Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να αναγνωριστεί, διότι, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 4 του Χάρτη του ΟΗΕ και των ψηφισμάτων 541 και 550, είναι προϊόν βίας και χρήσης όπλων από την Τουρκία, που είναι μεν υποψήφιο για ένταξη κράτος της ΕΕ, αλλά κατέχει έδαφος κράτους μέλους, χωρίς να το αναγνωρίζει.
Βασικές νομικές και πολιτικές κινήσεις
Ερώτημα: Πώς μπορεί η ΕΕ και η Κυπριακή Δημοκρατία να επιτρέψουν στην Τουρκία να αναβαθμίσει την τελωνειακή της ένωση και στους πολίτες της να εγκαθίστανται και να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας, όταν η χώρα αυτή κατέχει κράτος μέλος και αρνείται να αναγνωρίσει και να εφαρμόσει μαζί του όλα τα κριτήρια για την απελευθέρωση της βίζας και την υφιστάμενη τελωνειακή ένωση; Ερώτημα νέο συναφές: Τι μπορεί να πράξει πολιτικά και νομικά η Κυπριακή Δημοκρατία; Πρώτον, επίκληση της αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, που αναφέρει ότι στη νήσο Κύπρο αναγνωρίζεται μόνο ένα κράτος, αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας και ότι για να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας θα πρέπει η χώρα αυτή να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, ανεξαρτήτως λύσης του Κυπριακού, όπως αυτή εντάχθηκε στην ΕΕ, ως ενιαίο δηλαδή και όχι ως ομόσπονδο ή συνομόσπονδο κράτος. Δεύτερον, να αξιώσει πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι η Άγκυρα θα πρέπει να εφαρμόσει την τελωνειακή ένωση με την Κυπριακή Δημοκρατία ως μια των προϋποθέσεων, για να επιτραπεί, όχι μόνο από την κυπριακή Κυβέρνηση αλλά από το σύνολο των κρατών μελών, η έναρξη των διαδικασιών για την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση. Η πλήρης εφαρμογή της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης από την πλευρά της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία δεν συνιστά αυθαίρετη απαίτηση, αλλά σεβασμό από μια υπό ένταξη χώρα προς την ΕΕ, τα κράτη μέλη της και τους θεσμούς της. Διότι, η μη εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης δημιουργεί συνθήκες αθέμητου ανταγωνισμού, πλήττοντας τα κρατικά συμφέρονταν της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιωτικά συμφέροντα και το καθεστώς της ενιαίας αγοράς. Γιατί; Διότι, ενώ τα τουρκικά προϊόντα που εξάγονται από την Τουρκία σε κράτη μέλη της ΕΕ περνούν ελεύθερα στην Κυπριακή Δημοκρατία, λόγω της ενιαίας αγοράς, τα κυπριακά προϊόντα δεν μπορούν να εισαχθούν στην Τουρκία. Την ευθύνη για την εν λόγω ανωμαλία φέρει η Τουρκία αλλά και η Επιτροπή καθώς και η Κυπριακή Δημοκρατία. Η Επιτροπή, ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος θεσμός για την εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία, κλείνει τα μάτια της. Αλλά, γιατί να μην κλείνει τα μάτια της η Επιτροπή όταν τα κλείνει η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία της οποίας, καθώς και των πολιτών της, τα συμφέροντα πλήττονται; Έχει δε δικαίωμα, τόσο η ίδια όσο και πολίτες της, να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο, επειδή βλάπτονται τα συμφέροντά τους, λόγω πράξεων και αποφάσεων ή παραλήψεων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Πολιτική πρόθεση
Τα ανωτέρω και πολλά άλλα μπορούν να συνδεθούν με την ενεργητικότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό και τη σύνδεση των συνομιλιών με την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας στην ΕΕ, για να προκύψει μια φόρμουλα αμοιβαίου οφέλους. Ως εκ τούτου, η πρόταση του Προέδρου δεν οδηγεί, ενώ θα ήταν δυνατό να οδηγήσει, σε μια δημοκρατική λύση και στην αποκατάσταση της παραβιασθείσας από την Τουρκία εννόμου τάξεως, αλλά σε διχοτομικούς ατραπούς. Το ερώτημα είναι κατά πόσο η ΕΕ θα γίνει χώρος νομιμοποίησης των διχοτομικών τετελεσμένων της εισβολής είτε μέσω των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα, είτε μέσω των δυο κρατών με ισότιμη κυριαρχία, είτε μέσω του τετραγωνισμού του κύκλου, ή εάν θα τερματίσει τη διχοτόμηση, μέσω λύσης που θα στηρίζεται επί των αρχών και αξιών της. Αυτό είναι θέμα το οποίο θα πρέπει να απασχολήσει τον Πρόεδρο και τους συνεργάτες του. Εάν δηλαδή θέλουν ή όχι να απεγκλωβιστούν από μια πολιτική, στην οποία οι ίδιοι εγκλωβίζονται. Τρόποι υπάρχουν, φτάνει να έχουν οι ίδιοι την πολιτική πρόθεση να τους δουν…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου