Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Μεσανατολικό: Η έντονη χερσαία παρουσία του IRGC/Επαναστατική Φρουρά του Ιράν στην Υεμένη και ο ρόλος της πανίσχυρης δύναμης στην κατεύθυνση των χτυπημάτων κατά δυτικών στόχων ενδέχεται να τροφοδοτήσει μια άμεση αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ καθώς ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας συνεχίζεται.
Η Τεχεράνη άρχισε να ενισχύει σημαντικά τη στρατιωτική της υποστήριξη προς τους Χούθι στα μέσα της δεκαετίας του 2010, όταν η πολιτοφυλακή και το πολιτικό κίνημα της Υεμένης συμμετείχαν σε πόλεμο με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι Χούθι μοιράζονται τη σιιτική πίστη και τη γνωστή αντιπάθεια του Ιράν προς αυτές τις περιφερειακές σουνιτικές δυνάμεις, αλλά τα προηγούμενα χρόνια ήταν μια κακώς χρηματοδοτούμενη και εξοπλισμένη στρατιωτική δύναμη. Σήμερα, διαθέτει προηγμένο οπλοστάσιο επιθετικών drones και πυραύλων κρουζ ως και βαλλιστικών πυραύλων που επέτρεψαν στους Χούτι να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στην παγκόσμια κυκλοφορία μέσω της Διώρυγας του Σουέζ και του Στενού Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ ως και να επιχειρήσουν χτυπήματα σε στόχους μέχρι το λιμάνι του Εϊλάτ του Ισραήλ (στο κόλπο της Ακαμπα).
Οι περιφερειακές δυνάμεις επηρεάζουν τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Υεμένη. Το Ιράν έχει αναπτύξει τους Χούθι σε κεντρικό παίκτη στο σύστημα περιφερειακής συμμαχίας της Τεχεράνης, γνωστής ως άξονα της αντίστασης (mehvar–e moqâvemat στα φαρσί), που περιλαμβάνει τη Χαμάς στα παλαιστινιακά εδάφη, τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ολόκληρα παρακλάδια των Συριακών Ενόπλων Δυνάμεις, σιιτικές πολιτοφυλακές στο Αφγανιστάν, στο Αζερμπαϊτζάν και την παρεμφερή Χεζμπολάχ του Μπαχρέιν, αλλά και πολιτοφυλακές του Ιράκ και της Συρίας (Μπαντρ, Κατάμπ Χεζμπολάχ). Αυτό το σύστημα επιτρέπει στο Ιράν να προβάλλει στρατιωτική ισχύ πολύ πέρα από τα σύνορά του, ενώ παρέχει επίσης κάποια άρνηση συμμετοχής σε στρατιωτικές ή τρομοκρατικές επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του υπογράφοντα, αρκετοί διοικητές ως και σύμβουλοι από το επίλεκτο Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν/IRGC βρίσκονται στο έδαφος της Υεμένης και παίζουν άμεσο ρόλο στις επιθέσεις των ανταρτών Χούτι στην εμπορική/ναυτιλιακή κυκλοφορία στην Ερυθρά Θάλασσα. Το IRGC έχει διαθέσει εκπαιδευτές και χειριστές πυραύλων ως και μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Υεμένη, καθώς και προσωπικό που παρέχει υποστήριξη τακτικών πληροφοριών στους Χούτι. Το IRGC, μέσω της υπερπόντιας δύναμης Αl Qods, έχει επίσης επιβλέψει τη μεταφορά στους Χούθι επιθετικών drones, πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς που χρησιμοποιήθηκαν σε σειρά επιδρομών στην Ερυθρά Θάλασσα και σε ισραηλινούς στόχους τις τελευταίες εβδομάδες. Το Ιράν έχει εκφράσει την έντονη προφορική συνδρομή του στις επιθέσεις των Χούτι στην Ερυθρά Θάλασσα, υποστηρίζοντας ότι αποτελούν μέρος της υποστήριξης του άξονα αντίστασης στη Χαμάς. Ωστόσο, η Τεχεράνη έχει αρνηθεί οποιονδήποτε άμεσο ρόλο είτε στις επιχειρήσεις των Χούθι είτε στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο Ισραήλ. Οι Χούτι αρνήθηκαν επίσης ότι βασίζονται στο Ιράν για τις επιθέσεις τους.
Ο ρόλος της Σ. Αραβίας
Ανεξάρτητα από το πόσο σοβαρά μπορεί να πληγούν οι Χούθι, η στρατηγική των περιοδικών δυτικών βομβαρδισμών δεν μπορεί να διατηρηθεί και δεν θα φέρει σταθερότητα σε έναν ζωτικής σημασίας στρατηγικό πλωτό δρόμο. Οι επιθέσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου στις 12 Ιανουαρίου στις 7 βάσεις των Χούτι σε τέσσερις διαφορετικές επαρχίες της Υεμένης δικαιολογήθηκαν από τον Τζο Μπάιντεν και τον πρωθυπουργό Ρίσι Σουνάκ ως περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση σε απάντηση στις θαλάσσιες επιθέσεις των Χούθι κατά των εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Από τον περασμένο Νοέμβριο, και με φόντο τον πόλεμο στη Γάζα, οι Χούθι έχουν εξαπολύσει 30 επιθέσεις εναντίον εμπορικών και στρατιωτικών πλοίων που περνούν από την Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιθέσεις των Χούθι πιθανότατα θα συνεχίσουν να αποκτούν κάποια μορφή εσωτερικής νομιμότητας και να προσελκύουν δημοτικότητα σε όλο τον αραβικό κόσμο. Οι Χούθι αντιμετωπίζουν πολυάριθμες προκλήσεις στο εσωτερικό της Υεμένης από τη δεινή ανθρωπιστική κατάσταση και την επιδείνωση των δημόσιων υπηρεσιών μέχρι το συνεχές ζήτημα των μισθών του δημόσιου τομέα, τους οποίους η ομάδα δεν έχει καταβάλει από τα μέσα του 2016. Η τελευταία από αυτές τις προκλήσεις ήρθε τον Σεπτέμβριο, λίγες μόλις μέρες πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στη Γάζα, όταν οι Χούθι αντιμετώπισαν δημόσιες διαδηλώσεις σε πολλές από τις πόλεις που ελέγχουν. Η οργάνωση απάντησε με σφοδρή καταστολή, συλλαμβάνοντας εκατοντάδες διαδηλωτές.
Οι Χούθι χρησιμοποιούν την απάντησή τους στα γεγονότα στη Γάζα για να γυαλίσουν την εικόνα τους και να καταστείλουν κάθε μορφή τοπικής διαφωνίας. Οι Χούθι θέλουν να τοποθετηθούν ως υπερασπιστές της παλαιστινιακής υπόθεσης την ίδια στιγμή που ένας σημαντικός αριθμός αραβικών κρατών προσπάθησε να εξομαλύνει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν τονίσει τον περιορισμένο χαρακτήρα των επιθέσεων και δεν έχουν δείξει σημάδια απειλής της θέσης ισχύος των Χούθι στην Υεμένη.
Οι Χούθι δεν διαθέτουν σημαντική στρατιωτική υποδομή και βασίζονται σε κινητές στρατιωτικές μονάδες και όπλα που μπορούν να συναρμολογηθούν εκ νέου σε διάφορες τοποθεσίες σε όλη την επικράτεια που ελέγχουν. Εχουν επιζήσει από μια εναέρια εκστρατεία υπό την ηγεσία δύο από τους ισχυρότερους στρατούς στην περιοχή (Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που διήρκεσε σχεδόν εννέα χρόνια. Τα μόνα κέρδη του συνασπισμού υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας ήταν αποτέλεσμα χερσαίων επιχειρήσεων που έκαναν τους Χούθι να χάσουν κάποια εδάφη. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εννέα ετών, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επισημάνει την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη συμμετοχή τους σε τέτοιες μορφές πολέμου. Αυτοί οι παράγοντες έχουν επηρεάσει την απόφαση των Χούθι να συνεχίσουν τις θαλάσσιες επιθέσεις τους.
Η Σαουδική Αραβία είναι προσεκτική αφού διεξάγει απευθείας συνομιλίες με τους Χούθι από τον Απρίλιο του 2022. Η χώρα σχεδιάζει τώρα την έξοδό της από την Υεμένη μετά από παρέμβαση κατά των Χούθι σε υποστήριξη της κυβέρνησης της Υεμένης το 2015. Από τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ριάντ έχει εκφράσει την ανησυχία του ότι η σύγκρουση μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες χώρες της περιοχής. Η κλιμάκωση των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα ήταν ένα σημάδι ότι η Υεμένη θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πιθανό μέτωπο μάχης αν ο πόλεμος στη Γάζα δεν περιοριζόταν. Σε απάντηση, η Σαουδική Αραβία προσπάθησε να επισπεύσει τις συνομιλίες της με τους Χούθι, παραδίδοντας ένα σχέδιο συμφωνίας στον απεσταλμένο του ΟΗΕ για την Υεμένη. Πηγές από την κυβέρνηση της Υεμένης επιβεβαίωσαν ότι οι Σαουδάραβες τους πιέζουν να μη δείξουν σημάδια έγκρισης ή απόρριψης του προτεινόμενου σχεδίου και να προχωρήσουν σε συνομιλίες με τον απεσταλμένο του ΟΗΕ με τους Χούθι.
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα δεν ξεκίνησαν μετά τον πόλεμο στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου. Οι Χούθι έχουν επιτεθεί σε πετρελαιοφόρα και έχουν καταλάβει πλοία τα τελευταία εννέα χρόνια. Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει εδώ και καιρό να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι οι Χούθι αποτελούν απειλή για το διεθνές εμπόριο και τις θαλάσσιες οδούς. Ωστόσο, η διάθεση στο Ριάντ είναι διαφορετική σήμερα. Εχει χάσει την εμπιστοσύνη στην προθυμία των συμμάχων της ( κυρίως των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου) να εκτοπίσουν τους Χούθι από τη δυτική ακτή της Υεμένης. Ως αποτέλεσμα, η Σαουδική Αραβία είναι λιγότερο πρόθυμη να εμπλακεί σε μια νέα στρατιωτική περιπέτεια στην Υεμένη.
Συμπέρασμα
Ενώ οι δυτικές πρωτεύουσες συνεχίζουν να συζητούν πώς να αποτρέψουν τους Χούθι χρησιμοποιώντας περιορισμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν το βασικό ζήτημα στην Υεμένη. Οι Χούθι μπορούν να λειτουργήσουν μόνο λόγω της απουσίας ενός λειτουργικού κράτους της Υεμένης. Εάν δεν απειληθούν να χάσουν τον έλεγχό τους στη δυτική ακτή της Υεμένης, είναι απίθανο να αποτραπούν. Τα τελευταία εννέα χρόνια, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο υποστήριξαν μόνο με μισή καρδιά τα βήματα για τη στρατιωτική αποδυνάμωση των Χούθι, ενώ το Ιράν έχει διπλασιάσει την υποστήριξή του προς την ομάδα. Τα πρόσφατα χτυπήματα δεν δείχνουν μια βιώσιμη δυτική πολιτική έναντι της Υεμένης, αλλά αντιπροσωπεύουν μια συγκεχυμένη στρατιωτική ενέργεια που είναι απίθανο να παράγει αποτελέσματα.
Ο ρόλος της Μόσχας στην εξέλιξη της κρίσης
Παρόλο που η Μόσχα μπορεί να μην εμπλέκεται στρατιωτικά στην Υεμένη δεν σημαίνει ότι η Ρωσία δεν εμπλέκεται. Με εξαίρεση δύο σουνιτικές ομάδες τζιχαντιστών, η Μόσχα έχει εμπλακεί με όλους τους εσωτερικούς πρωταγωνιστές και τις τρεις κύριες περιφερειακές δυνάμεις που εμπλέκονται στη σύγκρουση: τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Ιράν. Πράγματι, η δέσμευση της Μόσχας με τις διάφορες παρατάξεις της Υεμένης που υποστηρίζονται από το Ριάντ, το Αμπου Ντάμπι και την Τεχεράνη μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος της ευρύτερης προσπάθειας της Ρωσίας να οικοδομήσει και να διατηρήσει καλές σχέσεις με το βασίλειο των Σαούντ και τα ΗΑΕ από τη μία πλευρά και την Ισλαμική Δημοκρατία (παρά τον αμοιβαίο ανταγωνισμό). Οι Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και οι κυβερνήσεις του Αραβικού Κόλπου, ανησυχούν για τους φιλικούς δεσμούς της Μόσχας με τους Χούθι που υποστηρίζονται από το Ιράν αλλά η Μόσχα ενδιαφέρεται περισσότερο για την προστασία του Ιράν παρά για τους Χούθι. Η Ρωσία καταδίκασε τις δυτικές αεροπορικές επιδρομές στην Υεμένη. Ετσι, η Ρωσία παρέχει στους συμμάχους του Ιράν κάλυψη για να παρατείνει τη σύγκρουση. Το Κρεμλίνο προσπάθησε να απεικονιστεί ως αντίπαλος στην ορμητική δυτική επιθετικότητα και οι προσπάθειες να τοποθετηθεί ως η φωνή της μετριοπάθειας και της περιφερειακής σταθερότητας είναι απάτη και στην πραγματικότητα βλέπει την επιθετικότητα των συμμάχων του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των Χούθι, ως κάτι που μπορεί να εκμεταλλευτεί. Μια ευρύτερη σύγκρουση στην περιοχή θα εκτρέψει την εστίαση της Δύσης από το να βοηθήσει στην άμυνα της Ουκρανίας από την εισβολή της Ρωσίας και θα εξουδετερώσει τους δυτικούς πόρους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου