Στήνεται… Νυρεμβέργη για το δουλεμπόριο - Ποιες χώρες είναι στο μικροσκόπιο

Γιάννης Παπαδάτος

Η μεγάλη πλειονότητα 70 κρατών-μελών της Αφρικανικής Ενωσης (AU) και της Καραϊβικής Κοινότητας (CARICOM) είναι αποφασισμένη να στήσει ένα διεθνές δικαστήριο τύπου… Νυρεμβέργης ενάντια στα ευρωπαϊκά έθνη που έκαναν δουλεμπόριο σε βάρος των προγόνων τους από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, ζητώντας υπέρογκες αποζημιώσεις ή διαγραφές χρέους!

Αρωγός τους σε αυτό η πρόσφατη ομολογία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ότι το δουλεμπόριο συνιστά έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Η απειλή κρέμεται σαν εφιάλτης πάνω από τις κυβερνήσεις Βρετανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Δανίας και άλλων ευρωπαϊκών κρατών που έχουν σκελετούς στα ντουλάπια της Ιστορίας τους (ανάμεσά τους η Γερμανία, που πιέζεται να καταβάλει γενναίες αποζημιώσεις για τις γενοκτονίες που διέπραξε στις αρχές του 20ού αιώνα σε Ναμίμπια και Τανζανία).

Σύμμαχοι

Απρόσμενο σύμμαχο στο υπερφιλόδοξο και νομικοπολιτικά δυσκολότατο εγχείρημα οι Αφρικανοί και οι Καραΐμποι έχουν τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξουσιοδότησε τον καθηγητή Νομικής του Πανεπιστημίου Χάουαρντ, Τζάστιν Χάνσφορντ, να συνδράμει τις ΑU-CARICOM στην τρίτη σύνοδο του Φόρουμ Λαών Αφρικανικής Καταγωγής του ΟΗΕ, που ξεκινά μεθαύριο, 16 Απριλίου, στο κτίριο των Ηνωμένων Εθνών.

Σε συνεργασία με τις ενδιαφερόμενες χώρες οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να φέρουν το ζήτημα της Δίκης για το Δουλεμπόριο στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Εν τω μεταξύ, στις 25 Μαρτίου ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες τάχθηκε ξεκάθαρα υπέρ ενός «δικαστικού πλαισίου επανορθώσεων, που θα συμβάλει στο να ξεπεραστούν γενιές αποκλεισμού και διακρίσεων».

Η νομική φόρμουλα του δικαστηρίου ακόμη αναζητείται. Μπορεί να είναι ένα «ad hoc» δικαστήριο, όπως αυτό που δίκασε τους ναζί στη Νυρεμβέργη το 1946, ή ανάλογο με τα δικαστήρια για τη γενοκτονία στη Ρουάντα το 1994 ή των εγκλημάτων πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του ‘90. Η υπόθεση όμως θα μπορούσε να εισαχθεί και στο νεότερο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο του ΟΗΕ, αρμόδιο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Επειδή οι άμεσοι αυτουργοί του δουλεμπορίου, του απαρτχάιντ, της αποικιοκρατίας και των άλλων εγκλημάτων κατά των αφρικανικών πληθυσμών έχουν πεθάνει, στο εδώλιο θα μπορούσαν να καθίσουν κράτη και θεσμοί που επωφελήθηκαν οικονομικά από τον θεσμό της δουλείας – κατά μία εκδοχή και οι φυσικοί απόγονοι των δουλεμπόρων.

Οσον αφορά στη μορφή των αποζημιώσεων, βρίσκεται κι αυτή υπό συζήτηση, βάσει των κατευθυντήριων γραμμών που τέθηκαν στη διάσκεψη των ηγετών AU-CARICOM πέρσι τον Νοέμβριο στην Γκάνα. Ο ΟΗΕ προκρίνει το μοντέλο της αποζημίωσης των Εβραίων συγγενών των θυμάτων του Ολοκαυτώματος ή των Αμερικανο-ιαπώνων, που φυλακίστηκαν στις ΗΠΑ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η CARICOM έχει από το 2014 εκπονήσει ένα σχέδιο αιτήματος στις ευρωπαϊκές χώρες να διαγράψουν το χρέος και να στηρίξουν οικονομικά τα κράτη της Καραϊβικής, ιδίως στα προβληματικά συστήματα υγείας. Ομως, η πρόσφατη συμμαχία με τους Αφρικανούς κατέστησε τους απογόνους των παλιών σκλάβων ακόμη πιο απαιτητικούς. Υπό την ηγεσία της Νιγηρίας, της πολυπληθέστερης αφρικανικής χώρας που εργάζεται δυναμικά προς τον στόχο της «δουλεμπορικής Νυρεμβέργης», η ΑU επεξεργάζεται μια Λευκή Βίβλο με τα αιτήματα της Μαύρης Ηπείρου, όπως τόνισε ο Μάρτιν Οκούμου Μασίγκα, γενικός γραμματέας του Αφρικανικού Φόρουμ Δικαστών και Εισαγγελέων (ΑJJF).

Σε άμυνα

Στο μεταξύ οι «κατηγορούμενοι» έχουν συσπειρωθεί στην άμυνα. Το Φόρειν Οφις αναγνώρισε τον ρόλο της Μεγάλης Βρετανίας στο διατλαντικό δουλεμπόριο, αλλά ξεκαθάρισε κοφτά ότι δεν προτίθεται να καταβάλει αποζημιώσεις σε καμία χώρα. Η Ολλανδία ζήτησε πέρσι συγγνώμη για την ανάμιξή της στο δουλεμπόριο, σύστησε ένα Ταμείο Επανορθώσεων 200 εκατ. ευρώ και αρνήθηκε να σχολιάσει τα περί δικαστηρίου. Η γαλλική κυβέρνηση αρνήθηκε κάθε σχόλιο, όπως επίσης οι κυβερνήσεις Ισπανίας, Πορτογαλίας και Δανίας.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ

Η δουλεία από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα

Από τον 15ο έως το τέλος του 19ου αιώνα τουλάχιστον 12,5 εκατομμύρια Αφρικανοί μεταφέρθηκαν διά της βίας κυρίως από ευρωπαϊκά και δευτερευόντως από αμερικανικά και βραζιλιάνικα πλοία και πουλήθηκαν σαν σκλάβοι. Προτού καταργήσει τη δουλεία, η Βρετανία μετέφερε 3,2 εκατομμύρια από αυτούς, χάνοντας την πρωτιά μόνο από τους Πορτογάλους, που απήγαγαν για δούλους 6 εκατομμύρια Αφρικανούς! Οσοι επέζησαν στο δύσκολο ταξίδι κατέληξαν να δουλεύουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες σε φυτείες στη Βραζιλία, την Καραϊβική και τις ΗΠΑ. Την ιστορία τους διηγήθηκε με συγκλονιστικό τρόπο ο Αλεξ Χέιλι στο μυθιστόρημα «Roots» («Ρίζες») που μεταφέρθηκε με επιτυχία στην τηλεόραση τη δεκαετία του 1970.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

ΠΗΓΗ https://eleftherostypos.gr