Το εξοπλιστικό αδιέξοδο της χώρας είναι γεγονός. Ο περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος που επικαλείται συνεχώς ο πρωθυπουργός είναι μια πραγματικότητα. Όσα έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της χώρας και των δανειστών της απαγορεύουν την επιβάρυνση του χρέους πέραν των συμφωνηθέντων.
Αυτό είναι που λησμονούν όσοι εμπλέκονται στη συζήτηση περί έκδοσης ομολόγου για την άμυνα. Η άρνηση του ευρωπαϊκού Βορρά να συναινέσει στην εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό του χρέους στην ΕΕ, έκλεισε την πόρτα. Θα μπορούσε να προβλέπει τη δαπάνη του ποσού σε ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες, τροφοδοτώντας την ανάπτυξη με τον ίδιο τρόπο που κάνει ολόκληρη η υφήλιος, σε μια περίοδο γενικευμένης γεωπολιτικής αστάθειας.
Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Το χαμηλό επιτόκιο με το οποίο δανείζεται πλέον η Ελλάδα, θα επέτρεπε θεωρητικά τον δανεισμό ενός μεγάλου ποσού με τη μορφή ενός ομολόγου αποπληρωμής σε τρεις δεκαετίες, που θα επέτρεπε την ικανοποίηση σε σημαντικό βαθμό των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων σε νέο υλικό και υποστήριξη του υφισταμένου. Αυτό θα επιβάρυνε ετησίως τον προϋπολογισμό με μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Εκ πρώτης όψεως δεν μοιάζει ανέφικτο. Όμως, από την πρώτη στιγμή θα αθροιζόταν στο χρέος το σύνολο του ποσού και των τόκων αποπληρωμής του ομολόγου, επιβαρύνοντας το ελληνικό χρέος, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και ως ποσοστό επί του ελληνικού ΑΕΠ.
Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν πάντα «περίεργη». Η πολιτική σκοπιμότητα και οι βαθιές διαφωνίες που κινητοποιούν -όχι πάντα αυθόρμητα- στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, συνδυασμένη με την αδυναμία συμφωνίας σε κάποιους βασικούς άξονες πολιτικής που δεν θα αλλάζουν με την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Όμως, το πρόβλημα ασφαλείας είναι εδώ και δεν πρόκειται να απομακρυνθεί, ξορκίζοντάς το με ψευδαισθήσεις περί Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) με την Τουρκία και προοπτικής ειρηνικής συμβίωσης. Η ευκολία με την οποία η χώρα συνολικά, μετατρέπεται σε ενθουσιώδη καταναλωτή αφηγημάτων περί του εφικτού «εξημέρωσης» της Τουρκίας, σοκάρει. Διασφαλίζει δε, ότι παραμείνει πολύ ισχυρός ο κίνδυνος να μας πιάσει η Τουρκία ξανά στον ύπνο.
Ούτε τον Ερντογάν δεν πιστεύουμε!
Υπάρχει, όμως, ο Ερντογάν που φροντίζει να μας υπενθυμίζει διαρκώς ότι η προσέγγιση προϋποθέτει την «προσαρμογή» (δηλαδή υποταγή) της Ελλάδας στη βούληση της Τουρκίας. Σε αυτό το διαχρονικό περιβάλλον, η επανάληψη με τη μορφή «υποδείγματος» εξοπλιστικών συμπεριφορών, αποκτά αυτοκαταστροφικά χαρακτηριστικά. Οι ομοιότητες της εποχής που ακολούθησε τα Ίμια με τη σημερινή κατάσταση, για παράδειγμα, είναι σκανδαλιστική. Υπενθυμίζουμε τα όσα συνέβησαν μετά το κρεσέντο του τουρκικού αναθεωρητισμού το 2020, όταν προσπάθησαν να στήσουν μια νέα εκδοχή Ιμίων.
Την κρίση των Ιμίων είχε ακολουθήσει εξοπλιστική φρενίτιδα, η οποίο σώρευσε αναληφθείσες υποχρεώσεις -δηλαδή χρέος- ύψους πολλών δισ. ευρώ. Το ίδιο γίνεται και σήμερα. Μετά την «εορτή», υλοποιείται ένα πολυδάπανο πρόγραμμα επανεξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων. Δυστυχώς, όμως, ο τουρκικός αναθεωρητισμός δεν έχει αλλάξει ούτε κατά κεραία, κάτι που φροντίζει να μας υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία η Άγκυρα. Η Τουρκία, παρά την εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση, έχει θέσει ως ύψιστη προτεραιότητα και υλοποιεί με συνέπεια ένα μεγαλοϊδεατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα.
Η διαφορά με την Ελλάδα είναι εξόφθαλμη. Η Ελλάδα κινείται μόνο εκ των υστέρων. Ξεχνά πολύ γρήγορα τις συνθήκες που επέβαλλαν τη δαπάνη δισεκατομμυρίων για εξοπλισμούς. Επίσης, ποτέ δεν συνειδητοποίησε(!) ότι στη δαπάνη πρέπει να συνυπολογίζεται και αυτή για την υποστήριξη και συντήρηση, συν την έγκαιρη αναβάθμιση του υλικού που αγοράζεται. Διότι εξίσου άξια διερεύνησης είναι και η άποψη ότι αυτό συμβαίνει διότι δεν εξυπηρετεί…
Αρχικά δεν εξυπηρετεί όσους ενδιαφέρονται για τη μαζική υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, είτε για να συντηρήσουν αφήγημα περί «επανάστασης στις Ένοπλες Δυνάμεις», είτε προσθέτοντας και ιδιοτελή διάσταση… Δηλαδή, την επιλογή προμηθευτών από το εξωτερικό και την παραδοσιακή αδιαφορία για την αξιοποίηση ελληνικών εταιριών για την κάλυψη ορισμένων έστω εκ των αναγκών σε αξιοπρεπές επίπεδο και τη σταδιακή οικοδόμηση εγχώριων δυνατοτήτων.
Μετά την εορτή δεν έχει αμυντική βιομηχανία!
Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει σε μια χώρα που αντιμετωπίζει τα προβλήματα αποσπασματικά και μονίμως εκ των υστέρων. Το αν η παθογένεια αυτή θα αντιμετωπιστεί, μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Προς το παρόν, βρισκόμαστε στο επίπεδο των πολιτικών διακηρύξεων. Όσον αφορά όμως και αυτές τις διακηρύξεις, ενίοτε εγείρουν περισσότερα προβλήματα από αυτά που στοχεύουν να λύσουν. Ιστορικά όμως, οι ολιγωρίες που οφείλονται σε αυτό το υπόδειγμα προβληματικής συμπεριφοράς, πληρώνονται ακριβά.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία έχει μεγιστοποιήσει την εσωτερική αυτάρκεια, από το πιο απλό πυρομαχικό μέχρι αεροπλανοφόρο και από πυραύλους κάθε βεληνεκούς και μη επανδρωμένα για ξηρά θάλασσα και αέρα, μέχρι εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος. Το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος αυτού, εκτελείται από την τουρκική αμυντική βιομηχανία και σημαντικό μέρος της επένδυσης παραμένει και ανακυκλώνεται στο εσωτερικό της τουρκικής οικονομίας. Η αμυντική αυτάρκεια της Τουρκίας ανέρχεται κατά δήλωση στο 70-80%. Όση υπερβολή και πολιτική σκοπιμότητα κι αν υποκρύπτει αυτός ο ισχυρισμός, το αποτέλεσμα θα ήταν εξίσου εντυπωσιακό, ακόμα κι αν το πραγματικό ποσοστό είναι 50% ή και 40%.
Με δεδομένη την κακή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας που την έχει οδηγήσει κοντά στην πόρτα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αντιλαμβάνεται κανείς ότι όλα είναι θέμα προτεραιοτήτων. Των θυσιών που είναι διατεθειμένος -ή υποχρεωμένος- κάθε λαός να υποστεί. Στην περίπτωση των Τούρκων πολιτών, από τα εκλογικά αποτελέσματα τεκμαίρεται ότι σε γενικές γραμμές συναινεί με τον μεγαλοϊδεατικό οραματισμό είτε της κεμαλικής είτε της ισλαμιστικής ηγεσίας.
Στην εξίσωση, ασφαλώς, θα πρέπει να προστεθεί και το πολύ μεγάλο κομμάτι «μαύρης οικονομίας» στην Τουρκία, που σχετίζεται με το οργανωμένο έγκλημα, για το οποίο λέγονται και γράφονται πάρα πολλά. Στο τέλος της ημέρας όμως, σημασία δεν έχει το πως κάποιος κάνει κάτι, αλλά το αποτέλεσμα που φέρνει, στο μέτρο που αυτό θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ελλάδα επί του πεδίου.
Αντισυσπειρώσεις προς αξιοποίηση
Σημασία έχουν και οι γεωπολιτικές «καραμπόλες» που εξασφαλίζουν –στον ένα ή τον άλλον βαθμό– συμμαχίες σε μια χώρα, με τις οποίες ενισχύεται η θέση της ή/και η αποτρεπτική προσπάθεια. Οι διαρκείς διεκδικήσεις της Τουρκίας έχουν και αρνητικές επιπτώσεις. Οι αντισυσπειρώσεις που προκάλεσαν οι μεγαλοϊδεατικές της ενέργειες και η αναζωπύρωση καχυποψιών οι οποίες στηρίζονται στην ιστορική εμπειρία, έπληξαν την εξωτερική νομιμοποίηση της πολιτικής της. Η ευρύτερη στόχευση της χώρας –διαδόχου της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας– διευκόλυνε το έργο της Ελλάδας στην πιο δύσκολη συγκυρία.
Η Τουρκία επιθυμεί τον έλεγχο των θαλασσίων οδών και το διακηρύσσει με κάθε τρόπο, κινητοποιώντας αμυντικά αντανακλαστικά σε πολλούς. Μπορεί μέρος του κινήτρου να είναι η εξυπηρέτηση στόχων εσωτερικής πολιτικής, όμως παράλληλα ενίσχυσαν την πεποίθηση του «η ισχύς εν τη ενώσει» σε πολλές πρωτεύουσες. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών και οι διασυνδεόμενες πολεμικές συρράξεις, είναι απότοκο ισορροπιών που χρήζουν επανακαθορισμού. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε διεθνής δρων επιδιώκει την ανάδυση μιας αρχιτεκτονικής ασφαλείας που θα του εξασφαλίσει ρόλο πρωταγωνιστή. Δεν είναι μόνο η Τουρκία που επιδιώκει βελτίωση των όρων επιρροής κι όχι μόνο που της κληρονόμησε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αυτό η πολιτική που στρέφεται πρωτίστως εναντίον της εθνικής ασφάλειας των δυο κρατών του Ελληνισμού (Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας), αλλά απειλεί πολλούς περισσότερους. Την Αρμενία, το Ισραήλ, πολλές αραβικές χώρες κ.λπ. Η Ελλάδα πρέπει να αντιληφθεί επιτέλους, ότι η αμυντική στάση είναι αποτελεσματική όταν συνδυάζεται τουλάχιστον και με επιθετικές δυνατότητες. Κι αυτό αφορά και τον στρατιωτικό και τον διπλωματικό τομέα.
Τα περί ειρηνικής χώρας είναι ψευδαισθήσεις που υποκρύπτουν φοβικό σύνδρομο, σε συνδυασμό με την απώθηση στο ασυνείδητο, όσων εξελίξεων επιθυμούμε να ξορκίσουμε. Δυστυχώς για εμάς, ο κόσμος ποτέ δεν λειτουργούσε με τον τρόπο που νομίζουμε. Όπως όμως επηρεάζουν την ελληνική πολιτική απέναντι στην Τουρκία, έτσι επηρεάζουν και την εξοπλιστική της συμπεριφορά. Με τα αποτελέσματα να είναι διαχρονικά καταγεγραμμένα και προβληματικά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου