Μέρος Α΄: Ο Φωτισμός
Το Σεμινάριο για τη νεοελληνική Αναγέννηση θα επιχειρήσει να διερευνήσει το σύνολο των διαδικασιών του ελληνικού φωτισμού: αρχίζοντας από την εκπαίδευση σε όλες της τις παραμέτρους, σχολεία, δάσκαλοι, διδακτικό υλικό, διατρέχοντας τους περισσότερους από τους τομείς της πνευματικής δραστηριότητας του γένους, λογοτεχνία, λαϊκή και λόγια, – από το ακριτικό τραγούδι έως τον Σολωμό, την ζωγραφική –αγιογραφία και λαϊκή τέχνη, και καταλήγοντας στη φιλοσοφική και γενικότερα την πνευματική παραγωγή καθώς και τις συναφείς αντιπαραθέσεις ρευμάτων και ευαισθησιών.
Εξαιτίας του όγκου του σχετικού υλικού το Σεμινάριο θα περιλαμβάνει δύο μέρη. Το πρώτο αφορά στον φωτισμό του γένους και το δεύτερο στον ελληνικό διαφωτισμό και τις ιδεολογικές διαμάχες που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της ελληνικής Αναγέννησης.
*****
Οι έξη αιώνες των μεγάλων αναστατώσεων και των καταστροφών (από το 1071 στο Ματζικέρτ έως την κατάληψη της Κρήτης, το 1669) είχαν προκαλέσει ανεπανόρθωτες ρηγματώσεις στο άλλοτε πρωτοπόρο στην Ευρώπη, οικοδόμημα του ελληνικού βυζαντινού πολιτισμού και της παιδείας του. Έτσι, όταν κατά τον ύστερο 17ο αιώνα, θα αρχίσει η εποχή της μεγάλης ελληνικής Αναγέννησης, ο ελληνισμός, πάντα υπό ξένη κυριαρχία, θα υποχρεωθεί θα «τρέχει» ασθμαίνων να καλύψει την τεράστια απόσταση που είχε δημιουργηθεί με την αναπτυσσόμενη επεκτατική Δύση.
Εντούτοις, η προσπάθεια που κατέβαλε ο ελληνισμός για να ανασυγκροτήσει και να αναπτύξει την παιδεία και τον πολιτισμό του, τα σχολεία, τις εκδόσεις, τη λόγια και τη λαϊκή παράδοση, τη λογοτεχνία, θα τον φέρει στις αρχές του 19ου αιώνα στην πρώτη γραμμή της παιδείας στην Ανατολική Ευρώπη, τουλάχιστον, και θα τροφοδοτήσει την αυτοπεποίθηση που θα οδηγήσει στην απόπειρα της παλιγγενεσίας.
Στην εκπαίδευση, ο φωτισμός αρχίζει από την τεράστια εκπαιδευτική προσπάθεια των Ελλήνων η οποία αρχίζει από το κρυφό σχολείο, τον… Κοσμά Αιτωλό και τα χειρόγραφα βιβλία, για να φθάσει στα μεγάλα σχολεία της Χίου, των Κυδωνιών, του Βουκουρεστίου κ.λπ., καθώς και στον μεγάλο αριθμό των εκδοθέντων εκπαιδευτικών εγχειριδίων.
Προφανώς η πνευματική δραστηριότητα συνδέεται στενά με τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτόν. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η αρχαία ελληνική γραμματεία, οι δε πατέρες του Γένους αντλούν προνομιακά και από τη βυζαντινή λογιοσύνη – ουσιαστικά μέχρι τον 17ο αιώνα η εκπαίδευση και η πνευματική ζωή θα πατάνε προνομιακά στο Βυζάντιο. Και το ίδιο συμβαίνει με την ορθόδοξη παράδοση, καθώς όχι μόνο τα πρώτα γράμματα θα διδάσκονται με την Οκτώηχο και το Ψαλτήρι, ενώ στη συνέχεια σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες η ορθόδοξη γραμματεία θα διατηρεί σημαίνοντα ρόλο στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Προφανώς, και σε αυτό ίσως συνίσταται η πρωτοτυπία αυτού του σεμιναριακού κύκλου, η πραγμάτευση του ελληνικού φωτισμού δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην εκπαίδευση, τους δασκάλους, τα σχολεία και τα διδακτικά εγχειρίδια, αλλά επεκτείνεται στα τόσο διαδεδομένα λαϊκά αναγνώσματα, ανάμεσά τους τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου» και την «Αμαρτωλών Σωτηρία»· το δημοτικό τραγούδι· την Κρητική Αναγέννηση και τον Ερωτόκριτο.
Συναφώς, ο εγκιβωτισμός του «φωτισμού», στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας σε έναν «διαφωτισμό», ο οποίος περιορίζεται στη λογιοσύνη αποκλειστικά και ενδύεται τα ρούχα του δυτικού αντίστοιχού του, είναι τουλάχιστον προκρούστειος.
Το δεύτερο Μέρος που θα διεξαχθεί τον χειμώνα-άνοιξη του 2025 θα εγκύψει ιδιαίτερα στα ιδεολογικά ρεύματα και τις τάσεις που αναπτύχθηκαν.
Πρόγραμμα σεμιναρίων Α΄ Μέρους:
1. Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2024, 7.00 μμ
Ο νεοελληνικός φωτισμός, το Βυζάντιο και η Δύση
2. Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2024, 7.00 μμ
Σχολεία, ευεργέτες και λόγιοι
3. Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2024, 7.00 μμ
Λόγια και λαϊκή παράδοση, η Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου
4. Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2024, 7.00 μμ
Η Μεγάλη του γένους Σχολή, η Αθωνιάς, οι Σχολές των Αγράφων,
Η Σχολή των Κυδωνιών
5. Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2024. 7.00 μμ
Η Κρητική Αναγέννηση και τα Επτάνησα
6. Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2024 7.00 μμ
Ο Ερωτόκριτος, το δημοτικό τραγούδι και το γλωσσικό ζήτημα
Ολοκλήρωση του πρώτου μέρους του σεμιναρίου
Χρόνος διάλεξης 60-70 λεπτά, θα ακολουθεί διάλογος.
Οι διαλέξεις απευθύνονται σε όλους/ες και το αντίτιμο για τον κύκλο των 6 διαλέξεων είναι 30€ και η μεμονωμένη διάλεξη 5€. Για μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές, μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς φοιτητές το σεμινάριο είναι δωρεάν. Υπάρχει δυνατότητα και για διαδικτυακή παρακολούθηση των σεμιναρίων, οι ενδιαφερόμενοι/ες που επιθυμούν να συμμετάσχουν διαδικτυακά ας αποστείλουν ηλεκτρονικό μήνυμα στο perardin@gmail.com
Θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης για όσους και όσες το επιθυμούν.
Οι διαλέξεις θα πραγματοποιούνται στον χώρο πολιτισμού & πολιτικής
«Ρήγας Βελεστινλής», 6ος όροφος, Ξενοφώντος 4, πλ. Συντάγματος.
Για δηλώσεις συμμετοχής και περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210-3826319 ή στο 6973183842 καθημερινά από τις 09:00 έως τις 19:00, ή επικοινωνήστε στο perardin@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου