Οκτώβριος 2, 2023. Ελλάδα.
Ερεβάν, Αρμενία.
Ο Τόμας ντε Βάαλ* (Thomas de Waal), αναλυτής που ειδικεύεται στο πρόβλημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, περιγράφει αυτό που συμβαίνει στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ως μεγάλη τραγωδία.
Σύμφωνα με τον ντε Βάαλ, ο πρώτος υπεύθυνος για το Αζερμπαϊτζάν είναι ο Πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεφ καθώς και η Ρωσία που του έδωσε το πράσινο φως.
Η ηγεσία του Καραμπάχ εξακολουθούσε να πιστεύει, μέχρι τελευταία στιγμή, ότι η Μόσχα δεν θα τους πουλούσε, αλλά αυτό ακριβώς συνέβη, είπε ο ειδικός σε συνομιλία με το Azatut.
Μέρος της συνέντευξης με τον Τόμας ντε Βάαλ παρουσιάζεται παρακάτω.
Ως ο πιο διάσημος ερευνητής, ειδικός και ιστορικός του Ναγκόρνο Καραμπάχ στον κόσμο, τι έχετε να πείτε για τις τελευταίες ημέρες της καταστροφής του; Η μαζική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν ήταν απροσδόκητη για εσάς; Οι δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, έχουν κάνει τόσες προειδοποιήσεις και δηλώσεις στον ηγέτη του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά τους αγνόησε όλους.
Τόμας ντε Βάαλ: Αυτή είναι μια μεγάλη τραγωδία. Αυτό είναι ουσιαστικά το τέλος του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Γνωρίζουμε ότι η ιστορία του Ναγκόρνο Καραμπάχ ξεκινά το 1923, όταν ιδρύθηκε για πρώτη φορά στη Σοβιετική Ένωση, αλλά φυσικά, η ιστορία του Αρμενικού Καραμπάχ ξεκινά αιώνες πριν από αυτό και το μέλλον του ήταν πολύ αβέβαιο. Βλέπουμε ότι ο αρμενικός πληθυσμός φεύγει από το Καραμπάχ. Αυτή είναι μια μεγάλη τραγωδία. Και μπορούμε να μιλήσουμε για το ποιος είναι υπεύθυνος.
Τι πήγε στραβά…
Προφανώς, η πρώτη ευθύνη ανήκει στον Πρόεδρο Αλίεφ, ο οποίος χρησιμοποίησε βία. Αλλά προφανώς, εκτός από αυτό, μπορούμε να πάμε χρόνια πίσω για να δούμε τι πήγε στραβά.
Ήταν αυτό απροσδόκητο;
Όχι, δεν ήταν απροσδόκητο. Νομίζω ότι οι άνθρωποι ανησυχούν για αυτό εδώ και μήνες. Είδαμε δυτικούς διπλωμάτες να μιλούν στο Μπακού, λέγοντάς τους να μην το κάνουν αυτό και ενθάρρυνε επίσης τους Αρμένιους του Καραμπάχ να συνομιλήσουν με το Μπακού.
Νομίζω ότι οι διαπραγματεύσεις είχαν ουσιαστικά ξεκινήσει εκεί. Νομίζω ότι ήταν μυστικές διαπραγματεύσεις στο Σούσι. Άρα στην πραγματικότητα προχωρούσαν.
Τότε πρέπει να αναζητήσουμε τι πήγε στραβά.
Ο Αλίεφ πήρε την έγκριση της Μόσχας
Είναι προφανές ότι ο Πρόεδρος Αλίεφ είχε όλα τα χαρτιά στα χέρια του.
Είχε το Καραμπάχ, το οποίο ήταν εντελώς απομονωμένο. Γιατί λοιπόν τόλμησε να αγνοήσει τις νουθεσίες της Δύσης;
Ήξερε ότι αυτό σίγουρα θα έβλαπτε τις σχέσεις του με τη Δύση.
Νομίζω ότι η απάντηση είναι απλή. Πήρε το πράσινο φως από τη Μόσχα. Μιλούσε στη Μόσχα. Την ημέρα της επιχείρησης, οι Ρώσοι ειρηνευτικοί αποσύρθηκαν. Η Μόσχα δεν καταδίκασε τον Αλίεφ. Καταδίκασαν τον Πασινιάν. Ο Αλίεφ μπόρεσε ουσιαστικά να κατακτήσει το Καραμπάχ. Νομίζω ότι αυτό ήταν ένα σενάριο που πολλοί φοβόντουσαν, ήλπιζαν,
«Ο πόλεμος του 2020 θα έπρεπε να ήταν μια κλήση αφύπνισης, αλλά υπήρχε η ψευδαίσθηση της ρωσικής υποστήριξης»
Μετά την οικοδόμηση θεσμών και την εκλογή των κυβερνήσεών του μέσω μιας σχετικά ελεύθερης και δίκαιης λαϊκής ψηφοφορίας, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχασε τα πάντα μέσα σε λίγες μέρες, καταρρέοντας κάτω από την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είχε κερδίσει πριν από τρεις δεκαετίες. Τι πήγε στραβά? Τι έπρεπε να γίνει για να αποφευχθεί, ώστε να διασωθεί ως αυτόνομη περιοχή; Ποιες ήταν οι επιλογές;
Τόμας ντε Βάαλ:
Όπως είπατε, το Καραμπάχ είχε τους δικούς του θεσμούς. Είχε το δικό του κοινοβούλιο, [είχε το Στεπανακέρτ] δικό του δήμο, και επίσης το πανεπιστήμιο. Όλα αυτά κατασκευάστηκαν με τα χρόνια. Και υποθέτω ότι θα φύγουν όλοι τώρα. Ποιος ξέρει τι θα γίνει με το πανεπιστήμιο για παράδειγμα. Τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά;
Λοιπόν, προφανώς γνωρίζουμε ότι η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν είχε επιθετική πρόθεση. Από την αρμενική πλευρά, νομίζω, υπήρχε ακόμα μια ψευδαίσθηση μετά τον πόλεμο του 2020 ότι το Καραμπάχ μπορεί να συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο.
Νομίζω ότι ήταν μεγάλο λάθος.
Νομίζω ότι ο πόλεμος του 2020 θα έπρεπε να ήταν μια κλήση αφύπνισης, ότι έπρεπε να μειώσουμε τη διεκδίκηση, να μιλήσουμε σοβαρά με το Αζερμπαϊτζάν, να αρχίσουμε να μιλάμε για αυτονομία, να αρχίσουμε να μιλάμε για οικονομικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.
Θα έπρεπε να είχαν καταλάβει από τον πόλεμο του 2020 ότι η απειλή είναι πολύ πιο πραγματική.
Έτσι, νομίζω ότι αυτό ήταν το λάθος. Όπως είπα, άκουσα από πηγές ότι οι αρχές του Καραμπάχ μιλούσαν με υψηλόβαθμους αξιωματούχους στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, για παράδειγμα, τον επικεφαλής της κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας, Αλί Ναγκίγιεφ, και αυτές οι συνομιλίες γίνονταν στο Σούσι πριν από τη στρατιωτική επίθεση.
Μιλούσαν με το Μπακού, αλλά ήταν ήδη λίγο αργά. Ήταν ένα σημάδι ότι θα μπορούσε ακόμα να αποφευχθεί, αλλά νομίζω ότι η αρμενική πλευρά έχει προφανώς πολλά ζητήματα να κάνει.
Για μένα, το κύριο ζήτημα είναι η μάλλον αφελής εμπιστοσύνη της ηγεσίας του Καραμπάχ προς τη Ρωσία.
Δεν ελήφθη σοβαρά η αλλαγή στην πολιτική της Ρωσίας που αναβάθμισε το Αζερμπαϊτζάν
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, γίναμε μάρτυρες μιας αλλαγής, είδαμε τη Ρωσία να εγκαταλείπει την παραδοσιακή πολιτική της για το Καραμπάχ, η οποία περιελάμβανε συνεργασία και με τις δύο πλευρές, και να μετατοπίζει την κύρια προτεραιότητά της στο Αζερμπαϊτζάν.
Γιατί είναι σημαντικό το Αζερμπαϊτζάν; Για διάφορους λόγους. Το ένα είναι ότι είναι μια διαδρομή για τη Ρωσία νότια προς το Ιράν και την Τουρκία από την ξηρά και μέσω της Κασπίας Θάλασσας.
Και είναι προφανώς ακόμη πιο σημαντικό τώρα που τα σύνορα με την Ευρώπη είναι κλειστά.
Νομίζω ότι το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν είναι επίσης ένα οικείο καθεστώς [για τη Ρωσία].
Καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον, μιλούν την ίδια γλώσσα, ενώ η Μόσχα και το Ερεβάν δεν μιλούν την ίδια γλώσσα.
Δεν γίνεται λόγος για δημοκρατία ή ανθρώπινα δικαιώματα [στη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν].
Καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον.
Και νομίζω ότι η τρίτη περίσταση είναι ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι μια μοναδική γέφυρα προς την Τουρκία.
Δυστυχώς για την Αρμενία και τη Δύση, βλέπουμε τώρα ένα είδος άξονα Ρωσίας-Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας, όπου έχουν κοινά συμφέροντα στον Καύκασο, δηλαδή να κρατήσουν τη Δύση έξω, να έχουν μια αδύναμη Αρμενία, να χτίσουν έναν διάδρομο μεταφορών κάτω από την εποπτεία της ρωσικής FSB, ειρηνευτικών δυνάμεων.
Οπότε νομίζω ότι αυτό είναι μέρος του.
Η στροφή του Πασινιάν στη Δύση
Προφανώς, η άλλη πλευρά είναι αυτή η στροφή του Πασινιάν και της κυβέρνησής του προς τη Δύση με πολλές ενέργειες, όπως η εκκρεμής ένταξη της Αρμενίας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, η αμφισβήτηση της αξίας του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, η αποστολή της πρώτης κυρίας στο Κίεβο, η διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων με τους Αμερικανούς.
Αυτό προφανώς εξόργισε τη Ρωσία. Νομίζω ότι ήταν ένα γενναίο βήμα από την πλευρά του Πασινιάν, αλλά ίσως πολύ βιαστικό, φάνηκε γενναίος υπό τις περιστάσεις.
Και ως εκ τούτου, έγινε ξεκάθαρο ότι στη Ρωσία πάρθηκε απόφαση ότι «μπορούμε να θυσιάσουμε το Καραμπάχ για να τιμωρήσουμε τον Πασινιάν για να συνεργαστούμε πιο σφιχτά με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία».
azatutyun
*Ο Τόμας ντε Βάαλ είναι Βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας για τον Καύκασο. Είναι ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Europe. Είναι περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του 2003, Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War.
—
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου