Μάρτιος 10, 2024. Ελλάδα.
Η Σουηδία έγινε το 32ο μέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας. Η Στοκχόλμη, ανυπόμονη να ενταχθεί στην Ατλαντική Συμμαχία από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια, έσπασε, όπως η Φινλανδία, μια πολιτική ουδετερότητας και στρατιωτικής μη ευθυγράμμισης από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η είσοδος αυτών των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ κινδυνεύει να διαταράξει την ισορροπία στην Αρκτική.
Συνέντευξη με τον Mikaa Mered, ειδικό σε γεωοικονομικά και στρατηγικά θέματα στην Αρκτική και την Ανταρκτική στο rfi.
RFI: Mikaa Mered, η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αλλάζει εντελώς την κατάσταση απέναντι στη Ρωσία και πώς μπορεί να αντιδράσει η Ρωσία ;
Αυτό αλλάζει το παιχνίδι με πολλούς τρόπους. Το πρώτο είναι απλώς να πούμε ότι μεταξύ των οκτώ χωρών της Αρκτικής, των οκτώ χωρών που συνορεύουν, επομένως, με τον Μεγάλο Βορρά, πριν, είχαμε πέντε χώρες που ήταν στην πραγματικότητα στο ΝΑΤΟ. Είχαμε τη Ρωσία από την άλλη πλευρά. Και μετά, μεταξύ των δύο, είχαμε τη Φινλανδία και τη Σουηδία , οι οποίες έπαιξαν έναν ρόλο απομόνωσης, οι οποίες οδήγησαν σε έναν ορισμένο αριθμό ασκήσεων με το ΝΑΤΟ, αλλά περισσότερο ως παρατηρητής ή άλλος.
Προφανώς, είχαμε ακόμη αλληλογραφία και σχέσεις. Αλλά εδώ, θα περάσουμε σε ένα νέο περιβάλλον στην Αρκτική, επτά προς ένα.
Πολύ ξεκάθαρα, όλες οι χώρες της Αρκτικής είναι σύμμαχοι εναντίον της Ρωσίας σε κάποιο βαθμό, ή τουλάχιστον είναι σύμμαχοι εντός της Ατλαντικής Συμμαχίας. Αυτό είναι το πρώτο σημείο. Και είναι ένα εντελώς νέο περιβάλλον αφού, ακόμη και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου – ή ακόμα και πριν – δεν είχαμε αυτό το είδος διαμόρφωσης στην Αρκτική.
Το δεύτερο θέμα είναι ότι, μετά από αιώνες προσπαθειών ευρασιατικής και ευρωπαϊκής οικοδόμησης με τη Ρωσία, η Μόσχα έχει στραφεί, χάρη στα πρόσφατα γεγονότα, προς την Κίνα.
Ωστόσο, η Κίνα έχει δηλώσει ότι είναι μια λεγόμενη χώρα «Κοντά στην Αρκτική». Επινόησαν αυτή την ιδέα το 2018, πολύ πριν από τον νέο πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Κίνα προφανώς επιδιώκει να αποκτήσει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην Αρκτική. Το ερώτημα λοιπόν που θα προκύψει σε σχέση με αυτό, τώρα που η Ρωσία και η Κίνα έχουν αυτή τη συμμαχία, η οποία στην πραγματικότητα ενισχύεται χάρη σε όσα συμβαίνουν στο ευρωπαϊκό μέτωπο και για να ξέρουμε τι θέση έχουν οι Ρώσοι θα αφήσουν στην Κίνα στην η αρκτική. Για μένα, εδώ θα βρίσκεται η καρδιά του θέματος τα επόμενα δέκα χρόνια.
Έχουν οι Ρώσοι τα μέσα, ακριβώς, να επανατοποθετήσουν στρατιωτικές δυνάμεις στον Άπω Βορρά, ενώ είναι εμπλεκόμενοι αλλού, στην Ουκρανία;
Αυτό είναι ένα από τα θέματα, δηλαδή ότι προφανώς περιμένουμε οποιαδήποτε δήλωση από τη Μόσχα. Λες και αυτό που συνέβαινε στο ευρωπαϊκό μέτωπο από στρατιωτική άποψη, ή αυτό που συνέβαινε από οικονομική άποψη, δεν επηρέασε καθόλου την Αρκτική, με την έννοια ότι η Ρωσία δείχνει ότι θα συνεχίσει να επενδύει στον στόλο της στην Αρκτική, στους στρατιωτικούς της πόρους με την έννοια, αυτή τη φορά, των υποδομών, των βάσεων, του εναέριου εξοπλισμού και του εξοπλισμού παρατήρησης. Συνεχίζει να επενδύετε σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Σαν να μην υπήρχε ένα οικονομικό χάσμα που προσέλκυε πολύ κρατικό κεφάλαιο στο ουκρανικό μέτωπο και όχι μόνο.
Και μετά, το δεύτερο θέμα είναι η οικονομική πτυχή. Δηλαδή, ακούμε τη Ρωσία να λέει ότι η Βόρεια Θάλασσα, αυτή η θαλάσσια διαδρομή που θα μπορούσε να συνδέει τον Ειρηνικό Ωκεανό με τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω της Αρκτικής – πιθανές εναλλακτικές λύσεις σε πιθανά μπλοκαρίσματα της Διώρυγας του Σουέζ ή της Ερυθράς Θάλασσας. Ακούμε τη ρωσική κυβέρνηση να συνεχίζει να λέει: «Φυσικά το οικονομικό μοντέλο αυτής της βόρειας διαδρομής είναι απολύτως έγκυρο. Θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε». Με λίγα λόγια, είναι σαν να μην συμβαίνει τίποτα.
Η πραγματικότητα είναι ότι σήμερα, αν η Ρωσία μπορεί να κάνει αυτές τις ομιλίες, δεν είναι επειδή έχει τα μέσα, αλλά επειδή κατάφερε να συγκεντρώσει έναν ορισμένο αριθμό εταίρων που σήμερα της λένε: « θέλεις να συνεχίσεις να διατηρείς πίσω αυλή στην Αρκτική; Θα μας χρειαστείς». Και προφανώς, ο κύριος σύμμαχος είναι η Κίνα .
Είναι η Κίνα ο λύκος στη στάνη της Ρωσίας;
Αυτός είναι ο φόβος στη Μόσχα, και είναι ένας μακροχρόνιος φόβος. Θυμόμαστε, για παράδειγμα, το 2011, όταν η ρωσική κυβέρνηση εξήγησε ότι ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί ένας «Δρόμος του Μεταξιού» μέσω της Αρκτικής.
Εκείνη την εποχή, αυτή η ιδέα προήλθε από αυτούς και όχι από την Κίνα. Δικαίως είχαν εκφράσει ορισμένες επιφυλάξεις σχετικά με το ενδεχόμενο να δοθεί πολύς χώρος στο Πεκίνο, από οικονομική, αλλά και στρατιωτική, σε αυτή τη ζώνη της Αρκτικής. Δεν ήθελε να αφήσει τον λύκο, ή μάλλον το πάντα, ας πούμε, να μπει σε αυτό το μαντρί. Και όμως αυτό συνέβη μετά τον πρώτο πόλεμο στην Ουκρανία το 2014. Υπήρχε μια ολόκληρη δυναμική συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής, στην αρκτική ζώνη που υπήρχε μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων της. , η οποία ήταν σχετικά κατεστραμμένη.
Έπειτα, έχετε αυτόν τον δεύτερο πόλεμο στην Ουκρανία που φτάνει το 2022. Και προφανώς, εκεί είναι το τελευταίο χτύπημα γιατί, τη στιγμή που οι Ρώσοι επιτίθενται στην Ουκρανία , η Μόσχα κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία του Αρκτικού Συμβουλίου, υπεύθυνη για τη δημιουργία αυτής της Αρκτικής διπλωματίας στη ζωή.
Όλα αυτά συντρίβονται και καταλήγουν στο έδαφος και ως εκ τούτου, ο μόνος πραγματικός εταίρος που μπορεί να εμπλακεί στρατιωτικά σε αυτόν τον τομέα για να βοηθήσει τη Ρωσία είναι η Κίνα.
Ωστόσο, για περισσότερα από δέκα χρόνια, αυτός ήταν ακριβώς ο φόβος των Ρώσων. Ο φόβος να γίνεις μικρότερος εταίρος στη διμερή σχέση με την Κίνα.
Ωστόσο, εάν ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν ενσαρκώνει αυτή τη μερική εκ νέου στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής, ουσιαστικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία σκοπεύει να αφήσει την Κίνα να γίνει ο ανώτερος εταίρος.
Σε αυτή τη σχέση σήμερα, δεν βλέπω πώς έως το 2025, έως το 2030, η Ρωσία θα είναι σε θέση να εμποδίσει την Κίνα να γίνει τουλάχιστον ισότιμος εταίρος με τη Ρωσία στην αρκτική ζώνη της.
Και αυτό θα πρέπει να το διαχειριστούμε, γιατί οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ προφανώς δεν θα το αφήσουν να συμβεί. Αλλά θα πρέπει να το διαχειριστούμε και σε σχέση με τον ρωσικό πληθυσμό, ο οποίος δεν θα καταλάβει γιατί επιτρέψαμε στην Κίνα να εισέλθει στη ρωσική Αρκτική, στον κήπο, στο κόσμημα στο στέμμα.
Έχουν αντίκτυπο αυτές οι ανισορροπίες στην Αρκτική στην άλλη άκρη του πλανήτη, στην Ανταρκτική;
Ναι, αρχίζουμε να βλέπουμε νέες αντιπαλότητες. Εκτός από την εμφάνιση της Κίνας, η οποία, τη δεκαετία του 2010, ήταν ήδη ένα σκιάχτρο για πολλές δυτικές χώρες σε αυτό το παιχνίδι της Ανταρκτικής, το οποίο παρατηρούμε από το 2020, ανεξάρτητα από τον δεύτερο πόλεμο στην Ουκρανία, είδαμε τη Ρωσία να ανακτά ερείσματα στην Ανταρκτική πραγματοποιώντας και πάλι εκστρατείες εξερεύνησης για αναζήτηση υδρογονανθράκων.
Στον απόηχο της Ρωσίας, η Κίνα, το Ιράν και η Τουρκία έχουν δείξει ενδιαφέρον για την Ανταρκτική.
Αναπτύσσοντας όλο και πιο επιθετικές αφηγήσεις, λέγοντας « θα κερδίσουμε ερείσματα στην Ανταρκτική. Η Ανταρκτική είναι μια στρατηγική περιοχή. Η Ανταρκτική δεν μπορεί να είναι μια συγκυριαρχία που διαχειρίζονται οι ιστορικές δυνάμεις αυτής της περιοχής. Και πράγματι, είδαμε την Κίνα να χτίζει μια πέμπτη βάση στην Ανταρκτική. Και αυτό, χωρίς να σεβόμαστε τις παραδοσιακές συνήθειες και τα έθιμα της ανταρκτικής διπλωματίας.
Σήμερα, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία δείχνουν ανησυχία και αυτές οι δύο χώρες αναρωτιούνται: «Δεν προσπαθεί η Κίνα στο Νότο να δημιουργήσει ένα νέο μέτωπο; Άρα όχι στρατιωτικό μέτωπο, αλλά σε κάθε περίπτωση μέτωπο πληροφοριών και σύλληψη ηλεκτρονικών σημάτων;».
Είδαμε το Ιράν , πολύ πρόσφατα, να μιλά για στρατιωτικοποίηση ή στρατιωτικές δραστηριότητες στην Ανταρκτική.
Εκεί, είμαστε στην ίδια λογική.
Είδαμε την Τουρκία να μιλά για την παρουσία της στην Ανταρκτική ως σημαντικό φορέα εθνικού κύρους.
Και ναι, μπορούμε να κάνουμε μια σύνδεση με αυτό που συμβαίνει στην Αρκτική, γιατί στην πραγματικότητα, αν καταφέρετε να κυριαρχήσετε σε ένα περιβάλλον τόσο δύσκολο όσο η Αρκτική, οι συνδέσεις είναι απολύτως φανταστικές. Και η αρκτική νομιμότητα ορισμένων κρατών ενισχύεται ουσιαστικά από την παρουσία της Ανταρκτικής.
Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στη Γαλλία, όπου η ύπαρξη στην Αρκτική σάς επιτρέπει να υπάρχεις στην Ανταρκτική. Και, πάνω απ’ όλα, υπάρχουν κράτη που είναι έτοιμα να παίξουν αυτά τα δύο χαρτιά, το φύλλο της Αρκτικής και το φύλλο της Ανταρκτικής. Επειδή τα δύο ανταποκρίνονται μεταξύ τους, από την άποψη του ελέγχου του περιβάλλοντος, της γνώσης του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, της εφαρμογής βαρέων παγοθραυστικών.
Πέρα από την κυριαρχία του περιβάλλοντος, υπάρχει και η γνώση της πληροφορίας. Δηλαδή, εάν θέλετε να αναπτύξετε δορυφορικούς αστερισμούς που σας επιτρέπουν να παρατηρείτε τι συμβαίνει στην Αρκτική, θα εφαρμόσετε αστερισμούς δορυφόρων παρατήρησης σε πολική τροχιά Βορρά-Νότου. Και, σε εκείνο το σημείο, προφανώς, αυτό που μπορείτε να κάνετε στην Αρκτική σας δίνει δυνατότητες παρατήρησης στην Ανταρκτική.
Πότε είναι δυνατές προστριβές, ίσως και συγκρούσεις, σε αυτές τις μέχρι τότε έρημες περιοχές;
Αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι κανείς, ούτε στη διπλωματική κοινότητα ούτε στην ακαδημαϊκή κοινότητα, δεν σκέφτεται έναν πόλεμο της Αρκτικής για την Αρκτική.
Κανείς, πολύ περισσότερο, δεν οραματίζεται συγκρούσεις στην Ανταρκτική για την Ανταρκτική.
Στην πραγματικότητα, αυτό που παρατηρούμε είναι το τέλος της αρκτικής εξαιρετικότητας.
Αυτό που εννοώ με τον όρο εξαίρεση είναι μια απλή έννοια που σημαίνει ότι, μέχρι τώρα, η Αρκτική και η Ανταρκτική ήταν σχετικά μακριά από τις κύριες λογικές της σύγκρουσης.
Μέχρι το 2022, η Αρκτική ήταν σε θέση να διατηρήσει μια μορφή συνεργασίας. Από τον δεύτερο πόλεμο στην Ουκρανία, η κατάσταση είναι διαφορετική. Η Ρωσία έχει αποκλειστεί de facto από το Αρκτικό Συμβούλιο.
Στην Αρκτική σήμερα, ο διάλογος μεταξύ κυβέρνησης δεν είναι δυνατός.
Από το 2022, έχουμε δει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναπτύσσουν εκ νέου ισχυρές στρατιωτικές υποδομές στην Αρκτική. Για να προσπαθήσουμε, ακριβώς, να αποτρέψουμε τη Ρωσία και ίσως την Κίνα από τη στρατιωτικοποίηση αυτών των πολικών περιοχών.
—
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου