Γιάννος ΧαραλαμπίδηςΟ «μπελάς» του Προέδρου και η Βαβυλωνία της ΕΕ - Γιατί ο Χριστοδουλίδης παρ’ ολίγον να πνιγεί σ’ ένα ποτήρι νερό, ο εταιρικός φόρος και η πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρ’ ολίγον να πνιγεί μόνος του σ’ ένα ποτήρι νερό όταν είπε, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις, ότι είναι έτοιμος να συζητήσει την κατάργηση του βέτο εντός της ΕΕ σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Και το πήρε πίσω λέγοντας ότι δεν πρέπει να φοβάται η κοινή γνώμη, διότι δεν πρόκειται να καταλήξει πουθενά η συζήτηση, αφού υπάρχουν κατ’ ελάχιστον 13 από τα 27 κράτη μέλη που δεν συμφωνούν. Και έχουν το δικαίωμα του βέτο! Αν δεν το είχαν; Εάν καταργείτο, τι θα γινόταν; Πώς θα συνδέαμε, Πρόεδρε, την πολιτική σου για λύση του Κυπριακού με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ και τα συναφή με αυτή ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής;
Δίκτυ ασφαλείας και κυριαρχία
Και μόνο η απάντηση του Προέδρου ως μορφή καθησυχασμού αποδεικνύει τη σημασία του βέτο ειδικώς για τα μικρά κράτη όταν ξέρουν πώς και πότε να το χρησιμοποιούν ως διαπραγματευτικό όπλο για την εξυπηρέτηση των εθνικών τους συμφερόντων. Άλλωστε, τι είπαν οι Γερμανοί πριν από έναν χρόνο, όταν εισήγαγαν το όλο θέμα; Μην αγχώνεστε, τόνισαν, και αν καταργηθεί το βέτο, θα δημιουργηθεί ένα δίκτυ ασφαλείας για τα εθνικά κυριαρχικά σας συμφέροντα. Ό,τι, δηλαδή, δήλωσε τις προάλλες και ο Πρόεδρος. Πλην, όμως, ουδείς γνωρίζει ποιο θα είναι αυτό το δίκτυ ασφαλείας. Εκείνο που γνωρίζουμε και πάλι είναι αυτό το οποίο είπαν οι Γερμανοί. Ότι, δηλαδή, το κράτος - μέλος, του οποίου διακυβεύονται εθνικά κυριαρχικά συμφέροντα, θα μπορεί να τα θέτει ενώπιον του Συμβουλίου. Μα και τώρα, όποιο κράτος κρίνει ότι εθνικά και δη κυριαρχικά του συμφέροντα διακυβεύονται, μπορεί να φέρει το σχετικό με αυτά ζήτημα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έχοντας μάλιστα στα θέματα της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής, καθώς και της φορολογίας, το δικαίωμα του βέτο. Ερώτημα: Εάν καταργηθεί το βέτο, ποιο θα είναι το δίκτυ ασφαλείας; Μια ειδική πλειοψηφία και με τι ποσοστά; Σήμερα ισχύει το 55% των ψήφων των κρατών μελών που αντιστοιχεί στο 66% του συνολικού πληθυσμού. Ποια μπορεί να είναι μια νέα ενισχυμένη πλειοψηφία; Τονίζεται το θέμα της φορολογίας, διότι είναι και αυτό στο τραπέζι. Και οι Γερμανοί επί μακρόν θέλουν να το καταργήσουν. Για μας, δε, είναι εξίσου σημαντικό εθνικό ζήτημα λόγω των εταιρειών και της παροχής υπηρεσιών.
Η Διεύρυνση και διλήμματα
Συνεπώς, οι άτυπες συζητήσεις επί του βέτο έχουν σχέση με τον διάλογο που θα αρχίσει μετά τις Ευρωεκλογές του 2024 και η οποία θα ήταν δυνατό να συνδεθεί με μια νέα θεσμική και πολιτική λειτουργία της ΕΕ. Αυτή η συζήτηση είναι συναφής με τα εξής ερωτήματα: Θα πάει ή όχι η ΕΕ σε νέα διεύρυνση και πού αυτή θα φτάσει; Δηλαδή θα καλύψει πλήρως τα Βαλκάνια, από τη Σερβία ώς την Αλβανία και τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και πότε; Θα προχωρήσει πέραν των Βαλκανίων για να καλύψει Ουκρανία και Γεωργία και πώς; Λαμβάνει υπόψη τις αντιδράσεις της Μόσχας; Θα είναι μέσα η Τουρκία ή θα της δοθεί μια ειδική σχέση και ποια θα είναι αυτή; Αντέχει τις νέες διευρύνεις η ΕΕ ή μήπως θα διευρυνθεί η υφιστάμενη Βαβυλωνία; Οι Γερμανοί, πάντως, όπως και οι Γάλλοι προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι, για να λειτουργήσει καλύτερα το ευρωπαϊκό σύστημα, θα πρέπει να καταργηθεί το βέτο για να περάσει η ΕΕ από την οικονομική και νομισματική ενοποίηση στην πολιτική. Και πώς θα συμβεί κάτι τέτοιο χωρίς στρατό και όταν η άμυνα και η ασφάλεια της ΕΕ είναι θεσμικά συνδεδεμένες με το ΝΑΤΟ; Θα αυτονομηθεί η ΕΕ και πώς; Το επιτρέπουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εντός; Διότι: Πρώτο, μετά την κρίση στην Ουκρανία, ο ρόλος των Αμερικανών είναι λίαν αναβαθμισμένος εντός της Ευρώπης, καθότι οι ΗΠΑ αποτελούν την υπερδύναμη εκείνη που μπορεί να παρέχει ασφάλεια. Δεύτερο, είναι έτοιμα όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεισφέρουν στην αυτόνομη άμυνα ή θα δημιουργηθούν νέες ταχύτητες εντός της Ένωσης; Για να γίνει, δε, κάτι τέτοιο, δηλαδή βήματα αυτονόμησης, χρειάζεται, όπως και στην περίπτωση του βέτο, αλλαγή Συνθηκών. Και η αλλαγή Συνθηκών δεν χρειάζεται ομοφωνία σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αλλά σε επίπεδο κρατών μελών. Δηλαδή είτε από Κυβερνήσεις και Κοινοβούλια είτε ακόμη και μέσω Δημοψηφισμάτων. Είναι ζήτημα κυριαρχίας. Αυτό συνέβη με το λεγόμενο Ευρωσύνταγμα, το οποίο το 2005 εισέπραξε δυο ΟΧΙ και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Το καταφύγιο των αδυνάτων και δορυφόροι
Εκείνο όμως που ανησυχεί ουκ ολίγα των κρατών μελών είναι το εξής: Εάν με την κατάργηση του βέτο, εκτός από την εμβάθυνση της ΕΕ και του βαβυλωνιακού της χαρακτήρα, θα έχουν και την ενίσχυση της Γερμανικής Ευρώπης τελούσας μάλιστα σε άξονα ισχύος μαζί με τη Γαλλία, δημιουργώντας, ταυτοχρόνως, κράτη μέλη δορυφόρους. Ως εκ τούτου, δεν θα έχουμε βήματα προς τη λεγόμενε περιφερειακή ολοκλήρωση, αλλά προς τον κλασικό ρεαλισμό. Γιατί; Διότι: 1. Θα καταργηθεί η νομική κα πολιτική ισοτιμία μεταξύ των κρατών μελών που αποτυπώνεται στο βέτο. Θα χαθεί το καταφύγιο των αδυνάτων και το κύριο διαπραγματευτικό τους χαρτί. 2. Θα ενισχυθεί ο ιεραρχικός χαρακτήρας ταξινόμησης των κρατών μελών, αναλόγως της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος ενός εκάστου. Αυτά τεκμαίρονται από το νομικό και πολιτικό δόγμα της ΕΕ. Γιατί; Διότι η ΕΕ δεν θα γίνει ομοσπονδία. Και αυτό ήταν απόφαση που λήφθηκε όταν άρχιζε η κατάρτιση του απορριφθέντος Ευρωσυντάγματος. Η ΕΕ είναι αυτή των Εθνών - Κρατών, όπως γίνεται, άλλωστε, λόγος και στα στρατηγικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την εποχή του Μπαρόζο, χωρίς να έχει έκτοτε αλλάξει κάτι.
Άξονες, συμφέροντα και Αμερική
Με τη συζήτηση και μόνο για την κατάργηση του βέτο επανέρχονται στο προσκήνιο τα εξής:
Α) Το Γερμανικό Ζήτημα. Εάν θα έχουμε μια Γερμανική Ευρώπη ή μια Ευρωπαϊκή Γερμανία; Καμιά αμφιβολία δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή ότι η Ευρώπη σήμερα είναι Γερμανική, διότι είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη και, με βάση τις θεωρίες του Νεολειτουργισμού και τις πρακτικές εφαρμογές της διάχυσης (spill over), ακόμη και αυτές οι λογικές της αλληλεξάρτησης μετατρέπονται, κυρίως, σε πρακτικές εξαρτήσεις, που μόνο μέσα από το βέτο είναι δυνατό να αποφευχθούν, γεγονός που το βλέπουμε μέσα από την «άτακτη» Ουγγαρία ή και μέσω των «απειλών» για τη χρήση του από άλλες χώρες όταν θίγονται εθνικά τους συμφέροντα, με στόχο να επέλθει συμβιβασμός. Η κατάργηση του βέτο στα θέματα της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής θα ενισχύσει τον ρόλο της Γερμανίας, όχι μόνο στον τομέα της οικονομίας και της νομισματικής πολιτικής, αλλά και της λήψης των πολιτικών αποφάσεων, ειδικώς τώρα, που έχει αποφασίσει ότι θα γίνει μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις στον κόσμο. Και αυτό προκύπτει κατόπιν σημαντικών αποφάσεων, οι οποίες ελήφθησαν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και αφορούν στην εξαγγελία εξοπλιστικού προγράμματος της τάξης των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την άμυνα. Όπως δήλωσε στις 27 Φεβρουαρίου του 2022 ο Σοσιαλιστής Καγκελάριος, Όλαφ Σολτς: «Απ’ εδώ και στο εξής – χρόνο με τον χρόνο – θα επενδύουμε περισσότερο από το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος στην άμυνά μας. Στόχος είναι μια αποτελεσματική, άκρως σύγχρονη και προοδευτική Bundeswehr. Η 24η Φεβρουαρίου 2022 σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην ιστορία της ηπείρου μας. Ο κόσμος θα είναι, πλέον, διαφορετικός». Όσο δε για το 2024, ο αμυντικός προϋπολογισμός της χώρας έχει αυξηθεί κατά 10 δις ευρώ. Εκ της γεωπολιτικής της θέσης, η Γερμανία είναι μαζί με την Πολωνία οι κεντρικές χώρες ανάσχεσης στη νέα ρωσική απειλή, τελούσα, όμως, πάντα κάτω από την στρατιωτική κηδεμονία των ΗΠΑ. Η σημασία της Γερμανίας στη νέα αρχιτεκτονική αποτροπής στην Ευρώπη έχει λεχθεί από τους Πολωνούς, και δη δημόσια, με τον ακόλουθο τρόπο: Προτιμούν μια ισχυρή στρατιωτικά Γερμανία, παρά μιαν ανίσχυρη. Διότι είναι μεγαλύτερη η απειλή που αντιμετωπίζει πλέον η Ευρώπη εάν η Γερμανία είναι ανίσχυρη στρατιωτικά, παρά εάν είναι ισχυρή, υπό την έννοια ότι εάν πέσει η Γερμανία, που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, πέφτει η Ευρώπη, συν του ότι, πλέον, πλευρικά και ειδικότερα προς τα βορειοανατολικά, δημιουργεί ένα νέο ΝΑΤΟϊκό τόξο με τις Σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία. Προσοχή εδώ: Η Πολωνία θέλει μεν μια ισχυρή στρατιωτικά Γερμανία, αλλά είναι η πρώτη χώρα που ουδόλως δέχεται την κατάργηση του βέτο εντός της ΕΕ, διότι αντιλαμβάνεται τη σημασία του όχι μόνο νομικά, αλλά και γεωπολιτικά και δη από πλευράς ισχύος. Δεν θέλει μιαν αχαλίνωτη εντός της ΕΕ Γερμανία.
Β) Ο άξονας της Γερμανίας και της Γαλλίας, γύρω από τις οποίες θα περιστρέφονται μικροί και μεγάλοι οικονομικοί και πολιτικοί δορυφόροι. Και εδώ εγείρεται ακόμη ένα ζήτημα: Η Γαλλία έχει μια μορφή αμυντικής αυτονομίας, ακόμη και στη λογική της πυρηνικής αποτροπής, ενώ η Γερμανία εξαρτάται από τη βούληση και την ισχύ των ΗΠΑ. Πόσο διατεθειμένοι είναι οι Αμερικανοί να επιτρέψουν τη στρατιωτική και στρατηγική αποκηδεμόνευση των Γερμανών; Και πόσο έτοιμοι είναι οι υπόλοιποι Ευρωπαίου να δεχθούν κάτι τέτοιο, όταν η απεξάρτηση της Γερμανίας από τις ΗΠΑ θα συνοδευτεί με την κατάργηση του βέτο και την ενίσχυση της Γερμανικής Ευρώπης, τόσο θεσμικά, δηλαδή εντός της ΕΕ ως προς τη λήψη των αποφάσεων, όσο και οικονομικά αλλά και στρατιωτικά - στρατηγικά; Εκτός κι αν η κατάργηση του βέτο δεν θα ενοχλήσει την επιρροή των ΗΠΑ, οπότε διά των Γερμανών κυρίως και δη μιας πιο ισχυρής Γερμανικής Ευρώπης θα έχουμε ταυτόχρονα και μια πιο ισχυρή Αμερικανική Ευρώπη. Με άλλα λόγια, η Αμερική θα παραμείνει η μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή Δύναμη. Οπότε, για ποιαν αυτονόμηση της ΕΕ γίνεται λόγος μέσω της κατάργησης του βέτο και για ποια περιφερειακή ολοκλήρωση, όταν τα ισχυρά έθνη κράτη και δη η Γερμανία ή ο άξονάς της με τη Γαλλία ή με άλλα ηγετικά κράτη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, θα ενισχυθεί; Αλλά και αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των ισχυρών κρατών τι θα γίνεται εάν η απόφαση είναι οριακή ή εάν διακυβεύονται απαραβίαστα εθνικά συμφέροντα; Θα δεσμευτούν για σημαντικά θέματα εξωτερικής πολιτικής τα ισχυρά κράτη ή θα ενεργούν κατά το δοκούν; Τώρα υπάρχουν συναινέσεις μέσω του βέτο και ανοχή στην κατά το δοκούν δράση. Την επαύριον, όσοι δεν τηρούν αποφάσεις θα τιμωρούνται και πώς, όταν τα θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής δεν είναι απλά ζητήματα αλλά αφορούν τον σκληρό πυρήνα της κρατικής κυριαρχίας;
Ο «μπελάς»…
Όσο, δε, δι΄ ημάς, το θέμα της κατάργησης του βέτο έχει πολλαπλή σημασία, διότι σχετίζεται: Α) Με τα προβλήματα που έχουμε με την Τουρκία και την ενταξιακή της πορεία, την οποία ο Πρόεδρος συνδέει με τη λύση, καθώς και με θέματα ασφάλειας στην ευαίσθητη περιοχής μας. Β) Με την κατάργηση της κρατικής αυτονομίας στον εταιρικό φόρο, που είναι κεφάλαιο ζωτικής σημασίας. Εκτός και αν είναι τόσο «μπελάς» στα χέρια του Προέδρου το βέτο μας στην ΕΕ, και του προκαλεί τόσο άγχος η αδυναμία του να το χρησιμοποιεί ορθά, που αποφάσισε να απαλλαγεί από αυτό άπαξ και διά παντός…
Η Γερμανία εξαρτάται μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν στρατιωτικές Βάσεις και δη του ΝΑΤΟ. Η πρώτη γραμμή ανάσχεσης έναντι της νέας ρωσικής απειλής είναι κυρίως η Πολωνία, η Τσεχία και η Ουγγαρία, αλλά και η Ουκρανία, επί της οποίας επενδύει πολλά η Γερμανία στον πόλεμο με τη Ρωσία (Proxy Deterrence - Αποτροπή με Πληρεξούσιο). Δεν είναι τυχαίο ότι οι Πολωνοί θεωρούν ως μεγαλύτερη απειλή μιαν ανίσχυρη αντί μια ισχυρή Γερμανία. Αλλά είναι αντίθετοι με την κατάργηση του βέτο, διότι δεν θέλουν να δουν μέσω της ΕΕ μια Γερμανική Ευρώπη, που θα βρίσκεται σε άξονα με τη Γαλλία και θα δημιουργεί κράτη δορυφόρους. Η Αμερική, πάντως, θα παραμείνει ως η μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή Δύναμη με ή χωρίς την κατάργηση του βέτο.
Επί του παρόντος η Γερμανία διαθέτει μία Μηχανοκίνητη Μεραρχία, μια Τεθωρακισμένη και μια Ειδικών Δυνάμεων. Κατά μήκος των συνόρων της εδρεύει μια γαλλογερμανική Ταξιαρχία και δυο ολλανδικές. Το έδαφος κατακλύζεται από Βάσεις και υποδομές των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Οι Αμερικανοί θωρούν ως προμαχώνα του ΝΑΤΟ την Πολωνία και τις Βάσεις τους στη Γερμανία ως χώρους εξορμήσεως μέσω των πεδινών της διαδρόμων. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Γερμανίας στην όποια προσπάθειά της να αναβαθμιστεί εκ νέου, όσο της επιτρέπουν οι ΗΠΑ, σε μια στρατιωτική δύναμη, είναι η πολεμική της βιομηχανία και η πάσης φύσεως τεχνολογία. Ακόμη και έτσι, το ζήτημα της Γερμανικής Ευρώπης φαίνεται υπό αυτές τις συνθήκες εντονότερο λόγω των στερεοτύπων και του βεβαρημένου ποινικού μητρώου της χώρας. Και η συζήτηση επί του γερμανικού ζητήματος γίνεται εντονότερη εάν η στρατιωτική και στρατηγική αναβάθμιση της Γερμανίας συνδυαστεί με την κατάργηση του βέτο εντός της ΕΕ στα θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Θα προκύψει μια περισσότερο αυτονομημένη ΕΕ ή η όποια αυτονομία τής ΕΕ θα στηρίζεται στη Γερμανική Ευρώπη και στην Αμερική, ως την παραμένουσα πρώτη Ευρωπαϊκή Δύναμη;
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου