Γιάννος Χαραλαμπίδης
Γιατί η Άγκυρα επιβάλλει στην Ελλάδα ν' αφήσει το Κυπριακό εκτός Eλλαδοτουρκικών και πώς υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί προηγούμενο στην ΕΕ
Σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας είναι έτοιμη να υπογράψει η ελληνική Κυβέρνηση με την Τουρκία. Μια τέτοια εξέλιξη ευνοείται από τις ΗΠΑ και έχουν ήδη γίνει σκέψεις ακόμη και επεξεργασία ενόψει και της επίσκεψης του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία τον Μάιο. Δυσκολίες προς την κατεύθυνση αυτή προκαλούν οι τελευταίες τοποθετήσεις της ηγεσίας της Άγκυρας, και δη του Ταγίπ Ερντογάν, ότι η ηγεσία της χώρας του δεν κατέλαβε ολόκληρη την Κύπρο το 1974 και ότι, εν ολίγοις, στόχος του είναι η πλήρης τουρκοποίηση του νησιού. Σε αυτήν την τοποθέτηση προστέθηκαν και άλλες, που αφορούν στο Αιγαίο και στη Θράκη.
Πώς η Τουρκία θα εισπράξει συγχωροχάρτι από την Αθήνα
Πώς ο Ερντογάν έκανε βήμα πέραν των δύο κρατών
Αυτοδιάλυση της Κ. Δημοκρατίας ή αναγνώρισή της από την Τουρκία
Συνηγορία στον Ερντογάν
Καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι στην Αθήνα έγινε προσπάθεια να διασκεδαστούν οι τουρκικές τοποθετήσεις από το κυβερνητικό στρατόπεδο και δη από την κ. Ντόρα Μπακογιάννη. Ο ισχυρισμός που προβλήθηκε ήταν ότι πρόκειται για προεκλογικές τοποθετήσεις του Ερντογάν. Βεβαίως, οι θέσεις αυτές δεν είναι προεκλογικές. Δεν έχουν λεχθεί πρώτη φορά. Συνιστούν τη διαχρονική στρατηγική της Άγκυρας τόσο στο Κυπριακό όσο και στα Ελλαδοτουρκικά. Όπως διπλωματικές πληροφορίες αναφέρουν, η Αθήνα θα συνεχίσει την πολιτική με στόχο το Σύμφωνο Φιλίας και Συνεργασίας, χωρίς όμως το Κυπριακό να είναι πρακτικά στην ατζέντα των Ελλαδοτουρκικών, διότι αυτό ήταν τουρκική απαίτηση. Η παρασκηνιακή συμφωνία είναι ότι η Αθήνα μπορεί να μιλά γι' αυτό αλλά δεν θα είναι τμήμα του διαλόγου, διότι εμπίπτει σε άλλη διαδικασία, που τρέχει παράλληλα. Συναφώς, εκφράζεται στην Αθήνα το εξής αφήγημα: 1) Δεν μπορούν να είναι τα ελλαδοτουρκικά ζητήματα εγκλωβισμένα στο Κυπριακό. 2) Εάν προχωρήσουν οι ελλαδοτουρκικές σχέσεις, θα βοηθηθεί το Κυπριακό.
Η άλλη άποψη, το δίλημμα και η συναίνεση της Λευκωσίας
Υπάρχει, και δη εντός της ΝΔ, η άλλη άποψη, που εκφράζεται δημόσια από τον πρώην Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και από την Καραμανλική πτέρυγα του κόμματος που έχει ως ακολούθως: Τα ελλαδοτουρκικά θέματα παραμένουν άλυτα, όπως και το Κυπριακό, λόγω της τουρκικής επιθετικότητας. Επί τούτου προστίθεται και η θέση ότι κανένα σύμφωνο φιλίας δεν μπορεί να υπογραφεί εάν δεν επιλυθεί το Κυπριακό. Η Λευκωσία πάντως γνωρίζει τι συμβαίνει, αλλά βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: Να χαλάσει τις σχέσεις της με την Αθήνα ή να εκφέρει ανάλογο πολιτικό λόγο; Προφανώς επέλεξε τη δεύτερη οδό και ενεργεί αναλόγως των εξελίξεων. Πάντως, αληθές είναι ότι η Λευκωσία δεν προέβαλε στο παρασκήνιο έντονες ενστάσεις και αντιδράσεις για την πολιτική των Αθηνών, που είχαν την εύνοια αν όχι την καθοδήγηση των ΗΠΑ, τις οποίες χρειάζεται η κυπριακή Κυβέρνηση στις προσπάθειες για την επανέναρξη των συνομιλιών.
Στρατηγικό βάθος και τουρκοποίηση
Πώς, όμως, θα ήταν δυνατό να συμβεί κάτι τέτοιο όταν η Τουρκία έχει προχωρήσει από τα δύο κράτη στην πλήρη τουρκοποίηση της Κύπρου; Αυτή η θέση του Ταγίπ Ερντογάν προσφέρει στρατηγικό βάθος στην Άγκυρα. Το «έργο» αυτό έχει εξελιχθεί και στο παρελθόν. Δηλαδή, όταν η Τουρκία θέτει επί τάπητος μιαν ακραία θέση και υιοθετείται από τη Λευκωσία ως συμβιβασμός, προχωρεί στην επόμενη. Πώς αποτυπώνεται κάτι τέτοιο στη πράξη; Εφόσον η Άγκυρα κατοχύρωσε στο Κραν Μοντανά τα δυο συνιστώντα κράτη με πολιτική ισότητα, προχώρησε στα δυο κράτη με ισότιμη κυριαρχία. Και η Λευκωσία -καθώς και η Αθήνα- επειδή η Τουρκία αξίωσε δυο κράτη, υιοθέτησε ως δική της σημαία συμβιβασμού την προηγούμενη τουρκική θέση των δυο συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα. Όταν, δε, ο κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ κατέθεσε στην ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κυπριακό, τη λύση δυο κρατών, τη σκυτάλη πήρε ο Ταγίπ Ερντογάν, αναφερόμενος στην πλήρη τουρκοποίηση. Και, έτσι, προσδοκούν οι Τούρκοι ότι, όταν εμφανίσουν τη συνομοσπονδία επί τη βάσει της χαλαρής ομοσπονδίας, θα εμφανιστούν ως διαλλακτικότεροι και θα ασκηθούν πιέσεις επί της ελληνοκυπριακής πλευράς για τον τετραγωνισμό του κύκλου, όπως έχει πει και ο ΓΓ του ΟΗΕ. Δηλαδή, να εξευρεθεί μια διευθέτηση μεταξύ των δυο χωριστών κρατών από τη μια και των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατιδίων με πολιτική ισότητα, από την άλλη.
Εκβιασμός και διχοτόμηση
Υπό αυτές τις συνθήκες, εγείρεται το εξής ερώτημα: Πώς θα βοηθηθεί το Κυπριακό με την πρόοδο των ελλαδοτουρκικών σχέσεων; Πού θα κινηθεί; Προς τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης; Υπάρχει, ταυτοχρόνως, ένα άλλο ερώτημα: Θα προχωρήσει η Ελλάδα σε σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας με την Τουρκία, αλλά με την Κύπρο να τελεί υπό κατοχή; Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, πώς μπορεί να είναι η Ελλάδα φίλη χώρα με τον κατακτητή μας; Δεν θα είναι το πιο ισχυρό συγχωροχάρτι για την Άγκυρα; Εκτός και αν το σύμφωνο φιλίας θα είναι ο εκβιασμός των δυο εγγυητριών δυνάμεων για την επιβολή της διχοτόμησης στην εξής βάση: Ή θα δεχθούμε μια διχοτομική λύση όπως αυτήν που είναι υπό συζήτηση ή θα αφεθεί το Κυπριακό στην de facto διχοτόμηση μέχρι να γίνει de jure.
Τουρκική λογική της αποσύνδεσης
H Τουρκία δεν θέλει σύνδεση Κυπριακού και λοιπών ελληνοτουρκικών ζητημάτων, διότι: 1) Δεν θα υποχωρήσει στο Κυπριακό και, ως εκ τούτου, εάν δεν γίνουν δεκτά τα δύο κράτη από την Ελλάδα, δεν θα προχωρήσει ο ελλαδοτουρκικός διάλογος, που συνιστά το άλλοθι της Άγκυρας εντός του ΝΑΤΟ, της ΕΕ έστω και μερικώς και της Διεθνούς Κοινότητας. Ήταν σημαντικό βήμα για να αποκτήσει η Τουρκία τα F-16 από τις ΗΠΑ. 2) Επιδιώκει να παγώσει τα υπό αμφισβήτηση κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο και αλλού. Γιατί; Διότι η άσκηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα οποία αμφισβητεί η ΄Αγκυρα, θεωρείται ήδη ως αιτία κρίσης. Και, ως εκ τούτου, η Αθήνα θα κατηγορηθεί ότι χαλά το καλό κλίμα, ασχέτως εάν η Τουρκία επιμένει στη διχοτόμηση του Αιγαίου και στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών για να χαθεί η πρώτη γραμμή αμύνης της Ελλάδος.
Πρόβλημα εντός της ΕΕ
Σε αυτά προστίθενται τα κίνητρα που θα ήταν έτοιμες να δώσουν Αθήνα και Λευκωσία στην Τουρκία εάν ο Τατάρ επιστρέψει στις συνομιλίες. Και αυτά αφορούν στην αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την ΕΕ και την κατάργηση της βίζας σε Τούρκους πολίτες για την είσοδό τους εντός της ΕΕ. Πώς όμως θα εγκριθεί η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης όταν η Άγκυρα δεν εφαρμόζει την υφιστάμενη με την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία δεν αναγνωρίζει και την αποκαλεί εκλιπούσα; Εάν βεβαίως η Άγκυρα δεν επιτρέψει στον Τατάρ να επιστρέψει σε συνομιλίες εφόσον δεν γίνουν δεκτά τα δυο κράτη και τεθεί επί τάπητος εντός της ΕΕ το θέμα της βίζας και της τελωνειακής ένωσης, προς τα πού θα ασκηθούν πιέσεις; Επί της Λευκωσίας, διότι θα μας πουν το εξής: Όπως η Ελλάδα άφησε εκτός των διμερών σχέσεών της το Κυπριακό, γιατί να μην το αφήσει και η ΕΕ;
Εναλλακτική επιλογή και βέτο…
Υπάρχει επί των ανωτέρω εναλλακτική επιλογή; Το έχουμε καταγράψει πολλάκις. Και το τονίζουμε για να εμπεδωθεί: Δεν είναι η Κυπριακή Δημοκρατία που θα πρέπει να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος και να κηρύξει αυτοδιάλυση, αλλά η Τουρκία είναι αυτή που θα πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, όπως η Αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 καθορίζει. Αλλιώς δεν μπορεί να προχωρήσει η ενταξιακή της διαδικασία, στο πλαίσιο της οποίας περιλαμβάνονται και η κατάργηση της βίζας και η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. Εάν, δε, η Τουρκία επιμένει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εκλιπούσα, τότε δεν αφήνει άλλη επιλογή στη Λευκωσία, παρά μόνο την άσκηση βέτο εντός της ΕΕ σε ό,τι αφορά την ενταξιακή πορεία της Άγκυρας, όπως η τελωνειακή ένωση. Έτσι, θα αντιληφθεί η Τουρκία, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι εφόσον συνεχίζει την κατοχή και δεν είναι διαλλακτική, όχι μόνο υπάρχουμε, αλλά, ταυτοχρόνως, μπορούμε να της προκαλούμε κόστος ως τελούντες εν αμύνη και υπερασπιζόμενοι τις αρχές και αξίες της ΕΕ.
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου