Διολισθαίνοντας σε επικίνδυνες ατραπούς στα Ελληνοτουρκικά

Greek Foreign Minister George Gerapetritis, and his Turkish counterpart Hakan Fidan, left, walk at the Greek Foreign Ministry during their meeting in Athens, Greece, Friday, Nov. 8, 2024. (AP Photo/Thanassis Stavrakis)

via Associated Press

Το τίμημα της Αποφυγής Έντασης καθίσταται δυσανάλογα μεγάλο για την ελληνική πλευρά καθώς εναπόκειται διαρκώς στη βούληση της Τουρκίας

Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος, Αρθρογράφος
Ανώτερος Στρατηγικός Αναλυτής, Συνδιευθυντής του Athens Hub του Οργανισμού Geneva Centre for Security Policy

Αποκρυπτογραφώντας τις επίσημες δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης για τα ελληνοτουρκικά, διαπιστώνεται μια σαφής προτίμηση μιας περιοριστικής στάσης (constricted posture) ως προς τη εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος stricto sensu, χάριν μιας εκπεφρασμένης φιλοδοξίας επίτευξης συμφωνίας με την αναθεωρητική Τουρκία.

Η στάση αυτή εξηγείται, καθώς η ελληνική πλευρά υιοθετεί τη λεγόμενη Προβλεπτική Μορφή Κατευνασμού (Anticipatory Form of Appeasement), ως ενδεδειγμένη στρατηγική προς τη Τουρκία. Συνεπεία αυτού, τα στοιχεία Αντιστάθμισης (Hedging) που αφορούν τους ελληνικούς αμυντικούς εξοπλισμούς και την Άμυνα εν γένει, τίθενται προς Eξασφάλιση Διαβαθμισμένου Ελέγχου ενός απευκταίου δυνητικού σεναρίου Σύγκρουσης (Conflict Control) και επ ουδενί δεν αφορούν λογική Αποτροπής βάσει των κλασικών μοτίβων Κόστους-Οφέλους, Άρνησης και Τιμωρίας.

Τουτέστιν, οι Εξοπλισμοί τίθενται στη φαρέτρα του ελληνικού κράτους ως καθαρά Αμυντικό Μέσο Προστασίας της Επικράτειας και του Πληθυσμού όχι όμως ως Στρατηγικό Μέσο Αποτροπής (Strategic Deterrent) της Τουρκίας, καθώς εντάσσονται σε μια Υψηλή Στρατηγική που επενδύει σε Διευκόλυνση (Accommodation) του Αντιπάλου, γεγονός που περιλαμβάνει διολίσθηση-αποδοχή θέσεων/επιχειρημάτων της Άγκυρας συνιστώντας τοιουτοτρόπως Κατευνασμό επί των Θέσεων. (Dispositional Appeasement). Ως εκ τούτου, εν τοις πράγμασι ακυρώνεται η αποτρεπτική τους διάσταση ,καθώς απουσιάζει το αξιόπιστο πλαίσιο απειλής χρήσης βίας..

Η ανωτέρω μορφή κατευνασμού πυροδοτείται από τον φόβο της διαρκούς επιθετικότητας του αντιπάλου και εστιάζει σε μη φορτισμένη ρητορική, σε σηματοδότηση (signaling) που παραπέμπει σε αναγκαιότητα συμβιβασμού, ενώ αποπειράται να βρεθούν σημεία συμφωνίας με τον αναθεωρητικό αντίπαλο επί τη βάσει αποδεκτού κόστους (acceptable costs) με χαμηλό παρονομαστή.

Στο πλαίσιο αυτό προβάλλονται δύο κύριοι στόχοι α) η αποφυγή εντάσεων -κρίσεων και β) η διατήρηση σταθερότητας, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται η χειραγώγηση της κοινής γνώμης με δηλωτικές προθέσεις συμβιβασμού χάριν της Ειρήνης. Όμως ο όρος σταθερότητα δεν αφορά στρατηγική καθεαυτή αλλά παραπέμπει σε στρατηγική κατάσταση η οποία αναφέρεται σε ισορροπίες και ανισορροπίες ισχύος.

Ούτως ειπείν, η επιδίωξη της σταθερότητας δεν εξασφαλίζει απαραιρήτως τα εθνικά συμφέροντα, καθώς Σταθερότητα μπορεί να υπάρξει και με φινλανδοποίηση λ.χ όπως συνέβη με τη περίπτωση της Φινλανδίας έναντι της ΕΣΣΔ. Δεύτερον, για την αποφυγή εντάσεων προκρίνεται η ψυχραιμία ως επιβεβλημένη επιλογή στρατηγικής συμπεριφοράς. Όμως υπάρχει μια παρανόηση του όρου ο οποίος αφορά ένα ενδιάμεσο χρονικό στάδιο αποφυγής δράσεων υψηλού ρίσκου και έχει πολλές παραλλαγές πολιτικής με μέσο-μακροπρόθεσμο στόχο τη δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για αποφασιστικότερη δράση.

Εν προκειμένω, η στρατηγική ψυχραιμία ανάγεται σε επιβεβλημένη μη χρονικά οριοθετημένη και χωρίς όρους στρατηγική συμπεριφορά. Συνεπώς το τίμημα της Αποφυγής Έντασης καθίσταται δυσανάλογα μεγάλο για την ελληνική πλευρά καθώς εναπόκειται διαρκώς τόσο στη βούληση της Τουρκίας όσο και στη διολίσθηση μη υιοθέτησης αντιμέτρων της Ελλάδας σε παραβατικές τουρκικές ενέργειες. Επιπρόσθετα, η ελληνική κυβέρνηση ακολουθώντας συγκεκριμένο μοντέλο κατευναστικής σηματοδότησης (appeasement signaling) παγιώνει τρόπο αντίδρασης, ο οποίος παραπέμπει σε δέσμευση στρατηγικής συμπεριφοράς του περίφημου Tying Hands Aspect, ήτοι καθιερώνει τοιουτοτρόπως ένα ήπιο δεσμευτικό μοτίβο στις τουρκικές ενέργειες, αφαιρώντας εναλλακτικές στρατηγικές επιλογές της χώρας.

Παράλληλα καθιερώνεται τοιουτοτρόπως η ύπαρξη δύο διαμετρικά αντίθετων θέσεων στις διμερείς σχέσεις, οι οποίες όμως εξισώνονται στο πλαίσιο της Διαπραγμάτευσης. Επί της ουσίας, ανυψώνονται οι τουρκικές παράνομες διεκδικήσεις στο ίδιο επίπεδο με τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτού του τύπου η διολίσθηση συνεπεία του Κατευνασμού επί των Θέσεων ανοίγει τον δρόμο για ένα ενδεχόμενο εκτεταμένης αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας.

Η ελληνική πλευρά υιοθετώντας δεσμευτική συμπεριφορά κατευνασμού πλήττει διαρκώς την αξιοπιστία της ως δυνητικός καθοριστικός αποτρεπτικός παράγων στα αναθεωρητικά σχέδια της γείτονος. Δεσμεύοντας το πλαίσιο στη συγκεριμένη κατευναστική λογική, καθίσταται όμηρος των επιβουλών της Τουρκίας αφενός, αφετέρου κινδυνεύει να πέσει θύμα του λεγόμενου παιγνίου chain store paradox, όπου οι ανταμοιβές εν τέλει δεν αρκούν να αποτρέψουν την αποφασιστική δράση του διεκδικητή.

ΠΗΓΗ https://www.huffingtonpost.gr