Μέρα της Ποίησης σήμερα. Θα μπορούσαμε να τη γιορτάσουμε με πολλούς τρόπους. Κι εγώ επέλεξα να ασχοληθούμε με τον γενάρχη ποιητή και τον μελετητή του. Ο Όμηρος ο Ποιητής και ο Νάνος Βαλαωρίτης, ποιητής επίσης. Η αλφαβήτα της Ποίησης άρχισε καλά· άρχισε από το ζενίθ. Και πώς έγινε αυτό το θαύμα; Τα δύο άκρα του ποιητικού χρόνου σαν όρμος –περιδέραιο, λέει ο Βαλαωρίτης– ενώθηκαν μέσα από μια μελέτη και μέσα στη μελέτη ένας άλλος όρμος από σαράντα οχτώ ραψωδίες, Ιλιάδας και Οδύσσειας, γεμάτες από κρυμμένα μυστικά θα αποκαλυφθεί, θα επιχειρηθεί τουλάχιστον, στο βιβλίο Ο Όμηρος και το Αλφάβητο.
Πρέπει οπωσδήποτε να τονιστεί πως τέτοια μελέτη ποτέ δεν έχει γίνει στο παρελθόν. Όλες οι προηγούμενες θεώρησαν την υπόθεση ως στοιχείο συνοχής, ενώ ο Βαλαωρίτης στηρίχτηκε στο αλφάβητο. Παρακολουθεί το γράμμα-τίτλο της ραψωδίας μέσα στο κείμενο και αναζητά τη σημασία της κάθε λέξης που αρχίζει από το γράμμα αυτό. Μελετά αντικριστά τα δύο έπη και βρίσκει τις αναλογίες, ευθείες ή αντίστροφες, τις αντιστοιχίες, τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.
Ο Όμηρος χειρίζεται επιδέξια τη γραφίδα του, όπως ο Οδυσσέας το δοιάκι του καραβιού του, ο Αχιλλέας το σπαθί του και ο Βαλαωρίτης τον υπολογιστή του – αυτόν που είναι πάνω στο γραφείο του και τον άλλο που έχει μέσα στο μυαλό του. Μπορούμε να του δώσουμε τον τίτλο «πολυμήχανος» και «πολύτροπος» και «πολύμητις». Ο γενναίος δεν είναι μόνο στον πόλεμο γενναίος αλλά παντού και σ’ αυτόν «ανήκουν τα λόγια τα μεγάλα τα ελεύθερα τα γενναία τα δυνατά», καθώς λέει ο Νίκος Εγγονόπουλος για τον Μπολιβάρ του. Ακόμα και στα χρόνια «τα δικά μας τα σακάτικα», πάλι ο Εγγονόπουλος, οι ώριμοι δίνουν έργα μοναδικά και πρωτότυπα και πρότυπα. Ο Όμηρος τραγούδησε στην εποχή του, αλλά και για όλες τις μέλλουσες. Το ανάστημά του «στη δυτική λογοτεχνία απλώς καταφέρνουν να το πλησιάσουν ο Βιργίλιος και ο Πλάτων, και μόνο η Βίβλος το ξεπερνά» λέει Robert Fowler, ο οποίος θεωρεί τη δημιουργία του Ομήρου, τον επί 3.000 χρόνια θεμέλιο λίθο της δυτικής λογοτεχνίας, το μεγαλύτερο επίτευγμά της, με μια λέξη, ένα θαύμα.
«Είναι ομηρική η τεχνική» λέει ο Adam Nicolson «να αποκαλύπτεις την πλοκή προτού αρχίσει η αφήγηση», γιατί «αξίζει να έχουμε κατά νου την προοπτική ενός προορισμού». Ξέρουμε, λοιπόν, πού πάμε και τι θα συναντήσουμε και στα δύο έπη.
Το καλοκαίρι του 1939 μια ομάδα Αμερικανών και Ελλήνων αρχαιολόγων που έκανε ανασκαφές στο ανάκτορο της Πύλου βρήκε την εικόνα ενός άντρα με πεντάχορδη λύρα στα χέρια. Στο ανάκτορο που καταστράφηκε από φωτιά το 1200 π.Χ., η θρυμματισμένη τοιχογραφία ήταν κάτω από τη στάχτη. Η περιγραφή της εικόνας με όλες τις λεπτομέρειες σε σχήματα και χρώματα, διακοσμητικά μοτίβα, καθώς και ένα τεράστιο πουλί που ψάλλει πίσω από τον καθαρό και καλοχτενισμένο άντρα, παραπέμπουν στον Όμηρο και στα έπη του, στα «έπεα πτερόντά» του. Αναπαράσταση της τοιχογραφίας με ακουαρέλες έγινε από τον Καρλ Γ. Μπλέγκεν και δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 1955. Και το παραμύθι συνεχίζεται. Τα έπη είναι ένα άλλο είδος «αγίας γραφής» και ο Οδυσσέας μοντέλο ανθρώπου: της προσωποποίησης, της πλοήγησης, της διαλλακτικότητας, της εφευρετικότητας, της εξαπάτησης, της επιβίωσης, της αφήγησης. Αυτής της αφήγησης τα μυστικά και τα μυστήρια ανέλαβε ένας άλλος ποιητής, χιονοστεφής, ακούραστος, πρωτότυπος να μας μυήσει, με άλλου είδους μαγική ανάγνωση του Ομήρου, άγνωστη στους πολλούς αλλά και στους λίγους. Βλέπετε, ο Νάνος Βαλαωρίτης, ως ποιητής δεν είναι μόνο απόγονος του Αριστοτέλη αλλά και του Ομήρου. Και η μακρινή και η συγγενής γενιά του μαρτυρούν κλέα. Και ως μοντέρνος ποιητής και πολυταξιδεμένος, όπως ο Οδυσσέας, είδε και έμαθε πολλά.
Τα κατά Βαλαωρίτην
Ο Νάνος Βαλαωρίτης, εδώ και εφτά χρόνια, παρά τρία θα ήταν δέκα, όσα τα χρόνια της πολιορκίας του Ιλίου και της περιπέτειας στη θάλασσα του Οδυσσέα, έχει εκδώσει ένα σημαντικό βιβλίο, Ο Όμηρος και το αλφάβητο. Και εκείνο που έχει σημασία, πέρα από όσα έχουν ειπωθεί ή έχουν αλλιώς διατυπωθεί, είναι η ιδιόρρυθμη οργάνωσή τους. Στο εσωτερικό των ποιημάτων υπάρχει ένα δίκτυο ανταποκρίσεων, παραλληλισμών, αντιθέσεων, συμπληρώσεων και σταδιακών κορυφώσεων. Μια σκηνή του ενός έπους έχει την ομόλογή της στο άλλο έπος με την οποία μοιάζει και διαφέρει. Τα δύο έπη είναι γεωμετρικά και αλληλοσυμπληρώνονται θεματικά. Είναι πολυφωνικά. Πώς προήλθε η πολυφωνία και πώς δημιουργήθηκαν έτσι άρτια και πολυσημικά;
Πόσες αλλαγές υπέστησαν από απαγγελία σε απαγγελία, από τον κάθε αοιδό; Πόσες παραλλαγές των επών έχουμε αφού του κάθε αοιδού η εκδοχή είναι σαν μια νέα σύνθεση; Πώς από αυτή τη νέα σύνθεση τροποποιείται η παράδοση και ξεπερνιέται ταυτόχρονα; Και πώς, ενώ τα έπη είναι κείμενα με προφορική καταγωγή, οι συμβάσεις και οι επαναλήψεις στο κειμενικό τους σώμα που κανένα γραπτό κείμενο δεν εμφανίζει δημιουργούν ένα πλέγμα συσχετισμών που τα κάνουν να υπερτερούν οποιασδήποτε προφορικής σύνθεσης; Κι ακόμα ένα ερώτημα: πώς αυτά τα κείμενα που έχουν υποστεί πολυάριθμες και διαφορετικές αναγνώσεις και ερμηνείες κατάφεραν να αποκρυσταλλωθούν χωρίς τη συμβολή της γραφής; Ο Wade-Gery λέει ότι «έχουμε την εντύπωση πως το ελληνικό αλφάβητο εφευρέθηκε για να μεταγραφούν τα ομηρικά έπη». Βρέθηκαν οι απαιτούμενες λέξεις. Ο Βαλαωρίτης καταπιάνεται με τις λέξεις. «Η ποίηση γίνεται με λέξεις» λέει ο Μαλλαρμέ κι εδώ φαίνεται πως ο στίχος κυριολεκτεί στον απόλυτο βαθμό. Για να απαντήσει στις απορίες του χρησιμοποιεί ένα σύστημα που βασίζεται στο αλφάβητο που το ονομάζει ακροφωνικό και βοηθάει και στην απομνημόνευση. Κάθε ραψωδία του πρώτου έπους συνδέεται με την ίδια του άλλου έπους. Η τιτλοφόρηση των ραψωδιών με γράμματα είναι μια πολύπλοκη και πολύ παλιά ιστορία· ένας λαβύρινθος. Από τον λαβύρινθο της ιστορίας πέφτουμε στον λαβύρινθο της γλώσσας. Συγκεκριμένα, στα γράμματα δίνονται ονόματα πραγμάτων, που ο αρχικός φθόγγος ταυτίζεται με την προφορά του κάθε γράμματος. Από τους ξένους μεταφραστές, ο μόνος που έλαβε υπόψη του τα γράμματα των ραψωδιών ήταν ο ελισαβετιανός ποιητής Chapman (Ο John Keats είχε διαβάσει Πόουπ, αλλά είχε γοητευθεί από τη μετάφραση του Chapman), ο οποίος δεν παρέλειψε να δώσει τη σημασία που έπρεπε στις λέξεις αρή, αρητήρ και άναξ.
Alpha the prayer of Chryses sings
The army’s plague; the strife of kings
Άλφα, την αρή του Χρύση τρaγουδάει:
Την πανώλη του στρατού· τη διένεξη ανάμεσα στους άνακτες.
Παραδείγματα:
Η ακροφωνία έχει να κάνει και με ονόματα και με θέματα. Κάθε ραψωδία έχει ως τίτλο ένα γράμμα από το οποίο αρχίζουν λέξεις με ειδικό βάρος μέσα στη ραψωδία. Έτσι στην Α (άλφα, άλεφ, βόδι) της Ιλιάδας έχουμε την ιδέα του κυρίαρχου Άνακτα σε τρία επίπεδα: Άναξ- Προφήτης Απόλλων, Άναξ-Βασιλιάς και πολεμιστής Αγαμέμνων και Άναξ ανδρών-πολεμιστών Αχιλλεύς και, τρίτον, Άναξ-Θεός-Δίας μαζί με την Άνασσα-Ήρα.
Και πάμε πάλι από την αρχή, δειγματοληπτικά: η Α ξεκινάει με την οργή του Απόλλωνα που αντανακλάται στον Αχιλλέα για τον Αγαμέμνονα. Α λοιπόν, όπως Αχιλλέας, Απόλλωνας, Αγαμέμνων, Αργείοι, Αχαιοί, Αθηνά, Άναξ. Ο Απόλλων είναι ο θεός που «υφαίνει το μύθο, την αρχική αιτία», όπως ο Ηετίων/Αετίων είναι ο πατέρας της Ανδρομάχης (μάχης ανδρών). Και τα δύο έπη, Α/α έχουν παρόμοιο θέμα: η Ιλιάδα αρχίζει με Αγορή Ανδρών, η Οδύσσεια με Αγορή Θεών και αρχή Φόνου στο φ. Στην Ιλιάδα εμφανίζεται ο Απόλλων, στην Οδύσσεια η Αθηνά. Στη Β έχουμε Βασιλείς και Βουλή του Διός. Το ρήμα της δράσης είναι το Βαίνω, ο κατάλογος των πλοίων είναι κατάλογος Βασιλέων και βασιλείων και αρχίζει από τη Βοιωτία. Αλλά και στην Οδύσσεια η β μιλάει για ταξίδι και κεντρικό της θέμα είναι ο εξοπλισμός, ο βίος ο βίοτος.
Στη Γ επικρατεί το θηλυκό στοιχείο, η γυναίκα. Μενέλαος εναντίον Πάρι για την Ελένη, ο ρόλος της Αφροδίτης, η Ελένη και οι γέροντες που την κοιτάζουν θαμπωμένοι, η ερωτική τη σκηνή με τον Πάρι. Οι ραψωδίες του ενός έπους έχουν τις μυστικές τους ανταποκρίσεις με τις ραψωδίες του άλλου, όπως δείχνουν η Δ και η Φ που φέρνουν τη λεηλασία των πόλεων, Δέος η μία, Φόβο η άλλη. Στην Θ, θέω, θεός, θέαινα.
Στην Ι της Ιλιάδας αντιστοιχεί η ι της Οδύσσειας, όπου ο Αχιλλέας τυφλώνεται από την άτη μεταφορικά και ο Κύκλωπας κυριολεκτικά. Στην κ έχουμε Κίρκη και το κακό. Με το ζεύγος Μ/Ν έχουμε τη μάχη για τα πλοία (νήες) και τη μάχη γύρω από το τείχος. Μάχη περί το τείχος, Μάχη επί των νηών. Η μ της Οδύσσειας ξεκινά με νεκρικές τελετές για τον Ελπήνορα και στη Μ της Ιλιάδας έχουμε το σύμβολο του νεκρού ήρωα. Στη Ν της Ιλιάδας ο Ποσειδώνας σώζει τα πλοία, στη ν της Οδύσσειας πετρώνει το πλοίο του Οδυσσέα. Στη Ν η Αθηνά, προσωποποίηση του Νου, συνομιλεί με τον Οδυσσέα, όλα όμως είναι ζήτημα του Νου. Ο Αλκί-νοος (έχει δυνατή σκέψη) ο Αντί-νοος (ο αρχηγός των μνηστήρων, αντίθετη)… «Έχουμε την εντύπωση πως γίνεται αναφορά στην εφευρετικότητα του ποιητή, όταν η Αθηνά – Οδύσσεια ν, 293-295– λέει στον Οδυσσέα “καημένε πολυμήχανε και μάστορη του δόλου … κι όσα ψευτόλογα αγαπάς”», μοιάζει σαν να μιλάει για τη νοηματική, υπαινικτική τέχνη του ποιητή.
Στην Ψ έχουμε την εμφάνιση της ψυχής του Πατρόκλου στο όνειρο του Αχιλλέα, με ανάλογο «απατηλό όνειρο» που στέλνει ο Δίας στον Αγαμέμνονα στη Β. Επίσης στη Β έχουμε σύναξη του στρατού, όπου καταπνίγεται ο πόθος της επιστροφής, και στην αντίστοιχή της Ψ όπου έχουμε τιμητικούς αγώνες για τη μνήμη του Πάτροκλου, άρα ο αγώνας συνεχίζεται.
Το ζεύγος Λ/Ξ μας φέρνει στο προσκήνιο το λέχος-κρεββάτι, συζυγικό και νεκρικό, και μας βοηθάει να καταλάβουμε τη Νέκυια στη λ. Στη ραψωδία Π, που ονομάζεται και Πατρόκλεια, παρουσιάζεται ακροφωνία με την π της Οδύσσειας και έχουμε το θέμα πατέρας. Ακόμη, όλο το πολεμικό σώμα των Μυρμιδόνων έχει πεντήκοντα καράβια, πέντε αρχηγούς και πέντε λόχους. Στη Ρ έχουμε το ρήμα ρέω που δίνει την εικόνα της ροής της ζωής και του θανάτου, ενώ στη ρ ο Άργος πεθαίνει μέσα στις λάσπες, όπως ο Πάτροκλος. Η Τ μιλάει για τα τεύχεα, η τ διαπραγματεύεται το τέκος, τέκνον, τοκεύς, το τιτρώσκω και το τρωθείς. Στην Τ έχουμε εξοπλισμό του ήρωα, στην τ αφοπλισμό των μνηστήρων. Η ραψωδία Χ αντιστοιχεί στη χ. Στην Ιλιάδα, δηλαδή, έχουμε τη φονική διασταύρωση του Έκτορα με τον Αχιλλέα και στην Οδύσσεια τον φόνο των μνηστήρων από τον Οδυσσέα. Στην Ω έχουμε τον Πρίαμο που πηγαίνει στη σκηνή του Αχιλλέα και η συνοδεία του θρηνεί σαν να πηγαίνει στον Κάτω Κόσμο, ενώ στην ω αρχίζει το ταξίδι των ψυχών στον Άδη. Στην Ιλιάδα ο πατέρας βρίσκει το σώμα του γιου του, στην Οδύσσεια ένας πατέρας βρίσκει τον γιο του.
Είναι κάπως σαν ένα παιχνίδι με τη γλώσσα που υπακούει σε μια κανονικότητα, την οποία ωστόσο υπερβαίνει, δημιουργώντας μια απίστευτη πολυφωνία. Χάριν συνεννόησης με το κοινό του, ο ποιητής-μελετητής ονομάζει τη μέθοδό του νοηματική ή υπονοηματική, παραπέμποντας στις ραψωδίες Ν της Ιλιάδας και ν της Οδύσσειας, όπου, και στο ένα και στο άλλο έπος, ο λόγος είναι για τους νόες. Έτσι, λοιπόν, με αυτόν τον τρόπο συμβαίνουν όλα, σε όλες τις ραψωδίες και στα δύο έπη. Αυτό σημαίνει πως μοιάζουν μεταξύ τους σαν δύο τεράστια όστρακα, έννοιες και ιδέες αρχαϊκές, που το ένα συμπληρώνει το άλλο, όπως τα όστρακα που έφερναν οι συμβαλλόμενοι. Η συμφωνία έκλεινε όταν οι συμβαλλόμενοι έφερναν τα σωστά όστρακα που ταίριαζαν απολύτως. Το ερώτημα «Ποιος θα μπορούσε να συλλάβει ένα τόσο μεγαλειώδες έργο;» παραμένει αναπάντητο αλλά είναι σιγουρότατο πως ο Όμηρος ήταν πολύ μορφωμένος. Κατάφερε να ταιριάξει αλφάβητο, εξάμετρο, μύθους. Είχε συλλάβει την υπερχείλιση του Σκαμάνδρου ως προϊόν γονιμότητας του Δία. Με την υπερχείλιση θα καταστρέψει τα δημιουργήματά του, όπως στη Φ. Η γονιμότητα της γης συνδέεται με τη λατρεία των νεκρών, οι νεκροί ήρωες κάνουν τη γη γόνιμη. Ο πλουσιότατος αυτός μύθος έχει τη ρίζα του στο μύθο της γονιμότητας. Οι άνδρες μάχονται για τις γυναίκες, για την τιμή τους, για τον ανδρισμό τους, αλλά και για τον πλούτο· Βρησηίς σημαίνει «γονιμότητα», Χρυσηίς σημαίνει χρυσαφένια. Τα ονόματα είναι σημαίνοντα σύμβολα, σαν λογοπαίγνια, ομιλούντα ονόματα.
Τα ομηρικά έπη είναι φορείς μιας παράδοσης που χάνεται στο χρόνο. Το επεισόδιο μεταξύ Μενέλαου και Πάρι π.χ. γίνεται στο δέκατο έτος αλλά ο αναγνώστης νομίζει πως συμβαίνει στο παρόν γιατί ο χρόνος αγνοείται όπως η προοπτική στα αγγεία. Δεν υπάρχει. Και όπως παρατηρεί ο Fowler ουράνια και επίγεια γεγονότα συγχωνεύονται σε ένα διάστημα λιγότερο των επτά εβδομάδων «όσο κάνουν οι θεοί για να βλεφαρίσουν».
Ο Βαλαωρίτης επιμένει πως δεν πρέπει να βλέπουμε την υπόθεση ως το μόνο στοιχείο συνοχής του έργου. Η Ιλιάδα μπορεί να είναι κείμενο φιλοσοφικού στοχασμού, ενώ εμείς κοιτάζουμε μόνο τη δράση.
Όσον αφορά το αρχικό ερώτημα που σχετίζεται με το όνομα του Ομήρου, ο μελετητής-ποιητής κάνει τη σκέψη πως το όνομα ΟΜΗΡΟΣ είναι αναγραμματισμός της λέξης Ο ΜΥ[ΘΟ]ΗΡΩΣ: ΟΜΗΡΟΣ, ΜΥΡΙΟΝΗΣ. Και γιατί ο ποιητής κρύβει το όνομά του; Γιατί ο συγγραφέας εκείνη την εποχή είναι ο συντονιστής, είναι το συλλογικό όργανο της Μούσας και ζητά συγγνώμη όταν αναγκάζεται να μιλήσει για τον εαυτό του. Χρέος του είναι να γράψει το έπος που έρχεται από μια πολύ πλούσια μυθολογία, από τον μύθο της κοσμογονίας που είναι η γενεσιουργός αιτία του έπους, όχι να προβάλει τον εαυτό του. Γι’ αυτό και μόνο δυο φορές παρουσιάζεται στο κείμενο, όταν επικαλείται τη μούσα να τον βοηθήσει· τη μια φορά με τον κατάλογο των πλοίων και την άλλη στη δύσκολη μάχη για τα τείχη. Στο ο της Οδύσσειας, ο γραφέας κατέχει την τέχνη του λόγου και της γραφής από τον Ερμή, του οποίου η μητέρα είναι η Μαία, όπως ο πατέρας του Ομήρου είναι ο Μαίων. Ωστόσο, τα περί της καταγωγής του είναι ένας γρίφος. Εκείνο που ξέρουμε είναι πως υπήρχε μια κάστα ιερέων που γνώριζε γραφή και υπήρχε παράδοση αοιδών με ποιητική δημιουργία. Σαν εκείνο το γνωστό κυκλαδικό ειδώλιο να παριστάνει τον Όμηρο!
Και ο Τρωικός Πόλεμος είναι ένα παιχνίδι σαν σκάκι. «Ένα νόημα που εγγράφεται μέσα στο μύθο, σαν μια εγκιβωτισμένη ιστορία που παραπέμπει στην προέλευση αυτού του μύθου και στο μυστικό της σύνθεσής του». Η ζωή είναι ένα παιχνίδι που οδηγεί τον καθένα να βρεθεί αλλού απ’ όπου βρίσκεται. Η Ιλιάδα είναι παιχνίδι πολέμου. Η Οδύσσεια είναι παιχνίδι δρόμου, το σκάκι είναι ένα υποδειγματικό μοντέλο, ο λαβύρινθος επίσης, η Τροία είναι λαβύρινθος, κι ο Όμηρος παίζοντας συνδέει το αλφάβητο με τη δομή και το θεματικό περιεχόμενο των δύο επών με τη μέθοδο της θεματικής ακροφωνίας. Ο Νάνος Βαλαωρίτης σαν χείμαρρος μας κατακλύζει με πληροφορίες για παραλληλίες, αναλογίες, σχέσεις με άλλα κείμενα, έπη, πινακίδες Σουμερίων, Βαβυλωνίων, Ασσυρίων, Χαλδαίων, Χιττιτών, Χαναανιτών και άλλων λαών της περιοχής. Οι ραψωδίες είναι «συμβολικές και σχεδόν τελετουργικές εκφράσεις» βασικών και δευτερευόντων θεμάτων, λέει. Και μια μικρή αναλογία του λαβυρίνθου μπορούμε να δούμε στην πορεία που τον οδήγησε στα συμπεράσματα της ακροφωνίας του. Δεν είναι σημειωτική αλλά κρατάει την έννοια του σημείου. Δεν είναι δομική αλλά κρατάει τις αντιθέσεις και πολλά άλλα. Δεν είναι θεματική αλλά κρατάει τη θεματική λέξη. Δεν είναι επικοινωνιακή αλλά κρατάει την ιδέα που αφορά σε νοηματικό επίπεδο. Δεν είναι αλληγορική αλλά κρατάει την έννοια της figura, όπως τη βρίσκουμε στον Δάντη. Δεν είναι ψυχαναλυτική αλλά κρατάει κάτι από τον Φρόιντ και κάτι από τον Γιουνγκ. Κρατάει από τους Κέλτες και τους Αγγλοσάξονες βάρδους την ιδέα του υπαινιγμού που συναντάμε στα γιαπωνέζικα δράματα. Επίσης η μέθοδός του είναι νοηματική, από τη λέξη νόημα, όπως στη ραψωδία Ν. Κρατάει το χιούμορ, το λογοπαίγνιο, το πνεύμα, ένα ολόκληρο φάσμα από παρηχήσεις, κρατάει από τον Jacobson τη διττή υφή της γλώσσας, αν και υποσυνείδητα φαινόμενα δεν μας αφορούν εδώ, κρατάει από τη φιλολογία τα λεξικά, τις έγκυρες κριτικές εκδόσεις, διάφορα εξαιρετικά βιβλία και ιστορικές μελέτες, την αρχαιότητα την παράδοση, που είναι από μόνη της «αρκετά σκοτεινή και πολύπλοκη, λες και κάποιος έσβησε επίτηδες όλα της τα ίχνη». Με αυτά έρχεται να σκιαγραφήσει το ιστορικό πλαίσιο και να θέσει το πρόβλημα. «Αυτό θα μας βοηθήσει μάλλον αρνητικά»!!!
Παίζει ο Θεός ζάρια; Παίζει ο Όμηρος ζάρια, παίζει ο Βαλαωρίτης μαζί μας· από την παγκόσμια σκακιέρα διάλεξε όλα τα πιόνια, δεν άφησε τίποτα, όλα του κάνουν και ταυτοχρόνως δεν του κάνουν και ό,τι μας δώσει για βοήθεια δεν θα βοηθήσει. Έτσι, να πω, παίζοντας κι εγώ, πως η ακροφωνία τού προσέφερε μια πολύ ευφυή διείσδυση στα βάθη του μύθου, στις απαρχές της γλώσσας, και η διά του Ομήρου δική του σύνθεση που σαν κέντημα και ψηφιδωτό και γρίφος έχει αναπτυχθεί με τις ομηρικές σταθερές και μη σταθερές, δείχνει πως, όσα και να λογαριάζουν οι θνητοί, τον νου των θεών και των ποιητών δεν τον πιάνουν. Μπορούν απλώς να αφεθούν στη γοητεία τους, στη γοητεία της Ποίησης. Στην illusion, στον μετεωρισμό μεταξύ είναι και μη είναι, ένας νέος ποιητής, ευφυής σαν Όμηρος και ψηλός σαν Όλυμπος, συνθέτει ακροφωνία: Νάνος, διπλό «Ν» και «ν» –διπλός νους–, ένας για να συλλαμβάνει τα ορατά κι άλλος ένας για να ερευνά τα αόρατα. Και Βαλαωρίτης, εγγονός του ηρωικού Αριστοτέλους: νιώθω για σένα Ποίηση στα σπλάχνα χαλασμό.
Η Ανθούλα Δανιήλ είναι δρ Φιλολογίας, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας.
http://diastixo.gr/arthra/6675-o-omiros-alfavito-poiisis
http://peritexnisologos.blogspot.gr/2017/06/blog-post_18.html
ΠΗΓΗ thesecretrealtruth
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου