Ο εφησυχασμός των Ηνωμένων Πολιτειών μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την τραγική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον πλανήτη και όπως όλα δείχνουν, η Ουάσιγκτον συνεχίζει να μην κατανοεί το στρατηγικό λήθαργο στον οποίο έχει πέσει, με αποτέλεσμα το μέλλον να προδιαγράφεται ακόμη πιο ζοφερό. Η αποτυχία αποστολής για την Αμερική είναι ξεκάθαρη και οι συνέπειες ολέθριες.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Η στρατηγική αποχώρηση της Αμερικής από τη Μέση Ανατολή ήταν ένα λάθος, με πραγματικά ολέθριες συνέπειες για το σύνολο της Δύσης. Δυστυχώς, αυτό το λάθος, ήταν μόνο ένα μέρος της βαθιάς αποτυχίας της αμερικανικής στρατηγικής κουλτούρας που έχει οδηγήσει τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον κόσμο στο απόλυτο μπάχαλο που βρισκόμαστε σήμερα. Το ερώτημα που βρίσκεται πλέον στα χείλη κάθε σοβαρού αναλυτή και κάθε στοιχειωδώς λογικά σκεπτόμενου ανθρώπου στο δυτικό κόσμο τώρα, είναι εάν ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν και η ομάδα του, καταλαβαίνουν τι και πόσα περισσότερα πρέπει να γίνουν για να επανέλθει η αμερικανική εξωτερική πολιτική στον σωστό δρόμο.
Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο κόσμος φαινόταν πιο ειρηνικός και η αμερικανική δύναμη πιο σταθερά εδραιωμένη από ποτέ. Είκοσι δύο χρόνια μετά την αυγή του νέου αιώνα, οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν το πιο απειλητικό διεθνές περιβάλλον από την εποχή των πλέον σκοτεινών ημερών του Ψυχρού Πολέμου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία απειλεί τη μεταψυχροπολεμική τάξη στην Ευρώπη. Το Ιράν βρίσκεται σε καλό δρόμο προς μια πυρηνική βόμβα και η σκιά της Κίνας πλανάται μεγαλύτερη από ποτέ πάνω από την Ταϊβάν.
Οι επιδόσεις της αμερικανικής κρατικής μηχανής από το 2000 και μετά ήταν, για να το θέσω ήπια, απόλυτα καταστροφικές. Οι πόλεμοι στο Ιράκ και το Αφγανιστάν περιλάμβαναν τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος. Η αποτυχία της Αμερικής να επιβάλει τους εμπορικούς κανόνες εναντίον της Κίνας διευκόλυνε την άνοδο ενός εχθρικού κομμουνιστικού αντιπάλου, ενώ υπονόμευσε την πολιτική υποστήριξη για το ελεύθερο εμπόριο και στα δύο πολιτικά κόμματα των ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή η απάθεια αντιμετώπισης των ξεκάθαρων ενδείξεων, από διαδοχικούς Αμερικανούς Προέδρους, στην αυξανόμενη διεκδικητικότητα της Ρωσίας έδωσαν τη δυνατότητα στον Πούτιν, να ανοικοδομήσει την εξουσία του Κρεμλίνου.
Σήμερα, η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν εμβαθύνουν τους αμοιβαίους δεσμούς τους και διπλασιάζουν τις πιέσεις τους στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Εν τω μεταξύ, αυτό που ορισμένοι κύκλοι της Ουάσιγκτον εξακολουθούν να αποκαλούν φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη φαίνεται, όλο και περισσότερο, πιο ανελεύθερο και λιγότερο ελκυστικό.
Στη Μέση Ανατολή, το Ιράκ, η Συρία, ο Λίβανος, η Υεμένη και η Λιβύη μαστίζονται από συγκρούσεις και πολιτοφυλακές. Στην Ασία, η Σρι Λάνκα έχει καταρρεύσει και ο εμφύλιος πόλεμος της Μιανμάρ γίνεται όλο και πιο άσχημος και πιο δυσεπίλυτος μέρα με τη μέρα. Η απειλή από τη Βόρεια Κορέα συνεχίζει να αυξάνεται. Η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίζει τη χειρότερη ενεργειακή και οικονομική της κρίση από τη δεκαετία του 1940. Η τζιχαντιστική βία μαίνεται σε ολόκληρη την Αφρική, καθώς ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων και οι διαταραχές του εφοδιασμού από τον πόλεμο στην Ουκρανία αφήνουν εκατομμύρια ευάλωτους στην πείνα και την ανέχεια.
Η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν έχουν τα δικά τους προβλήματα και η συνεχιζόμενη άνοδός τους βρίσκεται σε σταθερή τροχιά. Εάν τα παγκόσμια γεγονότα συνεχίσουν την παρούσα πορεία τους, η τρέχουσα δεκαετία μας θα μπορούσε να πέσει στο χάος και τις συγκρούσεις τόσο καταστροφικές όσο οι παγκόσμιοι πόλεμοι του 20ού αιώνα. Για να σταματήσει η ζοφερή κατηφόρα, η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να αλλάξει πορεία και να σοβαρευτεί άμεσα.
Συγκεκριμένα μια βασική της αρχή θα πρέπει άμεσα να εκλείψει. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, το αμερικανικό κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής ενστερνίστηκε την τραγικά λανθασμένη πεποίθηση ότι θα μπορούσαμε να παραμερίσουμε στις παραδοσιακές μορφές ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων και της διπλωματίας της ισορροπίας δυνάμεων, ενώ επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας σε παγκόσμια ζητήματα, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κλιματική αλλαγή και η οικοδόμηση ενός ολοένα και ισχυρότερου συνόλου διεθνών θεσμών που λειτουργούν υπό ένα όλο και πιο διαδεδομένο σύστημα διεθνούς δικαίου.
Αυτή η καταστροφική συναίνεση στηριζόταν σε δύο λανθασμένες αντιλήψεις. Η πρώτη ήταν, ότι η νίκη της Αμερικής στον Ψυχρό Πόλεμο ήταν οριστική και η οικονομική και στρατιωτική δύναμη της Αμερικής συν το διπλωματικό της κύρος εξασφάλισαν την αδιαμφισβήτητη υπεροχή της για δεκαετίες.
Η δεύτερη ήταν, ότι η λεγόμενη παγκόσμια τάξη που βασίζεται σε κανόνες και η Αμερική χρησιμοποιούσε τη δύναμή της για να οικοδομήσει, θα ήταν δημοφιλής στο εξωτερικό και αδιαμφισβήτητη στο εσωτερικό. Τα οικονομικά οφέλη του παγκόσμιου συστήματος της ελεύθερης αγοράς και του ελεύθερου εμπορίου ήταν τόσο μεγάλα που καμία σοβαρή χώρα στο εξωτερικό ή το πολιτικό κίνημα στο εσωτερικό των ΗΠΑ, δεν θα ήταν αρκετά παράλογο για να το αμφισβητήσει. Και το κομψό διεθνές σύστημα επρόκειτο να είναι τόσο ηθικά όμορφο και πολιτικά εμπνευσμένο που οι χώρες σε όλο τον κόσμο θα παρασύρονταν ακαταμάχητα σε αυτό.
Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν καταδεικνύει την άθλια πλάνη δύο δεκαετιών αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Στο Αφγανιστάν, η Ουάσιγκτον, επέκτεινε τους στόχους της και οι πολεμικοί της στόχοι μετατοπίστηκαν από την απομάκρυνση και την τιμωρία μιας κυβέρνησης που προστάτευε τους τρομοκράτες που σχεδίασαν την 11/9 στην αλλαγή της κουλτούρας και του πολιτικού συστήματος μιας κοινωνίας πολύ διαφορετικής από την αμερικανική – δυτική.
Δυστυχώς, εν μέσω των εμπνευσμένων εκστρατειών για την οικοδόμηση θεσμών και την προώθηση της κοινωνίας των πολιτών, η Αμερική παραμέλησε μια μικρή λεπτομέρεια. Ποτέ δεν ανέπτυξε και δεν εφάρμοσε μια στρατιωτική στρατηγική ικανή να κερδίσει τον πόλεμο.
Το ίδιο καταστροφικό μείγμα αποτυχίας της αποστολής και στρατηγικής ανικανότητας που κατέστρεψε την πολιτική της Ουάσιγκτον στο Αφγανιστάν, απειλεί την παγκόσμια στρατηγική των ΗΠΑ και της Δύσης, σήμερα. Τα σχέδια για την παγκόσμια τάξη γίνονται όλο και πιο φιλόδοξα και περίπλοκα ακόμη και όταν τα θεμέλια ασφαλείας αυτού του συστήματος γίνονται επικίνδυνα αδύναμα. Τα παγκόσμια ζητήματα είναι πραγματικά και η σκληρή δύναμη από μόνη της δεν είναι ποτέ αρκετή. Αλλά εάν τα ζητήματα σκληρής ισχύος δεν αντιμετωπιστούν σωστά, τίποτα άλλο δεν έχει μεγάλη σημασία.
Πολύ απλά η Αμερική παραπαίει εδώ και δυο δεκαετίες και σήμερα δείχνει να ολισθαίνει σε ακόμη μεγαλύτερη στρατηγική παράκρουση. Σας αποτέλεσμα, η ίδια απειλείται στο εσωτερικό με διαλυτικές τάσεις και ταυτόχρονα απειλεί να συμπαρασύρει σε διάλυση το σύνολο της Δύσης. Ο χρόνος είναι ελάχιστος. Εάν άμεσα δεν υπάρξει διόρθωση πορείας και επιστροφή στο ρεαλισμό και μια στρατηγική εξωτερικής πολιτικής που να είναι πραγματικά δυτική και όχι αυτός ο αχταρμάς που επικρατεί σήμερα, τότε τα δεινά που έρχονται είναι πολλά και η Ευρώπη θα είναι το πρώτο θύμα.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου