Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Πόλεμος στη Γάζα: Καθώς το αποτέλεσμα της παρούσας αντιπαράθεσης μεταξύ του Ισραήλ και των αντιπάλων του στη Γάζα (Χαμάς και Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ) παραμένει αβέβαιο, μια σύγκριση με προηγούμενους γύρους μαχών και αντιπαραθέσεων ανάμεσα στους δυο αντιπάλους μπορεί να δώσει κάποια εικόνα για το πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα γεγονότα.
Μετά την τραυματική επίθεση που βίωσε τα χαράματα της 7ης Οκτωβρίου το Ισραήλ άλλαξε εντελώς την ισχύουσα για χρόνια στρατηγική του για την αντιμετώπιση της ισλαμιστικής Χαμάς και πέρασε από τον περιορισμό και την αποτροπή της μαχητικής οργάνωσης στην προσπάθεια καταστροφής της, αν και είναι αποδεδειγμένο διαχρονικά ότι είναι πολύ δύσκολο να καταστρέψεις ολοκληρωτικά ασύμμετρους και υβριδικούς εχθρούς.
Πολλά σενάρια
Υπάρχουν πολλά σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια. Για να προσδιορίσουμε το πώς είναι πιο πιθανό να εξελιχθεί ο σημερινός πόλεμος, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε προηγούμενες πολεμικές αντιπαραθέσεις στη Λωρίδα της Γάζας. Από τότε που ανέλαβε τον έλεγχο στη Γάζα το 2007, η Χαμάς και άλλες οργανώσεις (κυρίως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ – PIJ) έχουν συμμετάσχει σε μια σειρά πολεμικών αντιπαραθέσεων με τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF). Οι δύο πιο σημαντικές από αυτές ήταν την περίοδο 2008-2009 και το καλοκαίρι του 2014. Οι άλλοι γύροι μαχών ήταν πολύ μικρότερης εμβέλειας (Νοέμβριος 2012, Μάιος 2021, Αύγουστος 2022). Η κατανόηση της πολυπλοκότητας και των κινδύνων των συνεχιζόμενων μαχών στη Λωρίδα της Γάζας απαιτεί να εξετάσουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των προηγούμενων αντιπαραθέσεων και του τρέχοντος πολέμου.
Το Ισραήλ αντιπαρατέθηκε σε αρκετούς πολέμους υψηλής έντασης με αραβικά κράτη μεταξύ 1948 και 1982. Από το 1982, ο ισραηλινός στρατός έχει αντιμετωπίσει μόνο αραβικές μη κρατικές οντότητες. Στον Λίβανο, πολέμησε τη Χεζμπολάχ τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 και ξανά σε έναν μεγάλο πόλεμο το 2006 (τον δεύτερο λιβανικό πόλεμο διάρκειας 34 ημερών). Εκτοτε, ο ισραηλινός στρατός έχει αντιμετωπίσει τη Χαμάς και άλλες μικρότερες παλαιστινιακές ομάδες όπως η PIJ στη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Οι κύριες πολεμικές επιχειρήσεις έλαβαν χώρα στη Γάζα και όλες έληξαν με… ισοπαλία, προς μεγάλη απογοήτευση του Ισραήλ. Παρόλο που η Χαμάς και η PIJ είναι άπιαστες, ευέλικτες και ικανές να δώσουν μια σκληρή μάχη, ο ισραηλινός στρατός εξακολουθεί να είναι πολύ ισχυρότερος.
Κατά τη διάρκεια όλων των προηγούμενων αντιπαραθέσεων, το Ισραήλ δίστασε σχετικά με το αν θα προσπαθήσει να καταστρέψει τους εχθρούς του λόγω των διαφόρων περιορισμών και των αρνητικών συνεπειών ενός ολοκληρωτικού πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Δεδομένου ότι η καταστροφή οργανώσεων όπως η Χαμάς είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση η προτιμώμενη μέθοδος του Ισραήλ ήταν ο περιορισμός και η αποτροπή (μέχρι τώρα) και βασιζόταν σε μια στρατηγική που ονομάζεται «κόψιμο του χόρτου». Αυτό σήμαινε ότι κατά καιρούς το Ισραήλ έπρεπε να υποβαθμίσει τις στρατιωτικές δυνατότητες των εχθρών του στη Λωρίδα της Γάζας πραγματοποιώντας μια σύντομη και περιορισμένη εκστρατεία. Η τελευταία αναμέτρηση πριν από την τρέχουσα, αυτή του Αυγούστου του 2022, ήταν κατά κάποιο τρόπο διαφορετική από άλλες συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας, επειδή το Ισραήλ θεώρησε ότι η έκβασή της ήταν νικηφόρα. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, ήταν μια ελάχιστη επιτυχία.
Σε εκείνη την περίπτωση το Ισραήλ αντιμετώπισε μόνο την PIJ, η οποία πλήρωσε ένα τίμημα αλλά επέζησε. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα αποτελέσματα αυτής της επιχείρησης ενίσχυσαν την εμπιστοσύνη του Ισραήλ και, μαζί με άλλα βήματα που έκανε για να αναβαθμίσει την άμυνά του γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας, το έπεισαν ότι ήταν έτοιμο να αντιμετωπίσει τυχόν εχθροπραξίες που θα μπορούσαν να ξεσπάσουν στα σύνορα. Το Ισραήλ υπέθεσε επίσης ότι η Χαμάς δεν θα επιδιώξει πόλεμο.
Αναθεώρηση
Στις 7 Οκτωβρίου το Ισραήλ πλήρωσε ακριβά τα λάθη του. Μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, το Ισραήλ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αναθεωρήσει τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας. Μια τόσο σημαντική διαδικασία θα πρέπει να διεξάγεται με προσεκτικό τρόπο εξετάζοντας μεθοδικά όλες τις επιλογές. Ωστόσο, το Ισραήλ αποφάσισε να προχωρήσει αμέσως στην επίθεση, εξαπολύοντας μαζικούς εναέριους βομβαρδισμούς που ακολουθήθηκαν από χερσαία επίθεση μεγάλης κλίμακας. Αυτό είχε νόημα πολιτικά δεδομένου ότι το Ισραήλ έλαβε (στην αρχή) τη συμπάθεια και -το πιο σημαντικό- την υποστήριξη για τις ενέργειές του από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες δυτικές χώρες. Πλέον, όμως, καθημερινά χάνει ένα υπολογίσιμο μέρος ή ακόμα και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της υποστήριξης καθώς ο πόλεμος εξελίσσεται λόγω των μεγάλων απωλειών (αμάχων) στον παλαιστινιακό πληθυσμό και της τεράστιας κλίμακας καταστροφών στη Λωρίδα της Γάζας.
Σε κάθε έναν από τους προηγούμενους γύρους μαχών, το Ισραήλ παρέμεινε στην πολιτική του να συνεχίσει μια περιορισμένη επιχείρηση λόγω των περιορισμών και των αρνητικών συνεπειών ενός πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Τώρα, το Ισραήλ έχει αλλάξει δραστικά την πολιτική του, παρόλο που οι περιορισμοί παραμένουν και ορισμένοι από αυτούς έχουν γίνει ακόμη πιο έντονοι (ειδικά από τον ΟΗΕ και δυτικές δυνάμεις).
Το Ισραήλ δεν θέλει να κυβερνήσει τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά δεν μπορεί να αγνοήσει τις κακές συνθήκες εκεί. Σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις απέφυγε να ανατρέψει την κυριαρχία της Χαμάς, αφήνοντάς τη να συνεχίσει να διοικεί τη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς, φυσικά, έχει κάνει τεράστια λάθη και αντί να επενδύσει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της Γάζας, έχει επικεντρωθεί στην πολεμική προετοιμασία να αντιμετωπίσει το Ισραήλ. Αυτό σημαίνει ότι οι υποδομές και οι υπηρεσίες για τον παλαιστινιακό πληθυσμό έχουν επιδεινωθεί απότομα τα τελευταία χρόνια, σε σημείο που η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Χωρίς επιλογές
Χιλιάδες νεαροί άνδρες στη Γάζα που θα δυσκολευτούν να βρουν δουλειά υπό τις παρούσες συνθήκες μπορεί να συμφωνήσουν να πολεμήσουν για τη Χαμάς λόγω έλλειψης καλύτερης επιλογής. Ενας άλλος παράγοντας που επιδεινώθηκε τον τελευταίο χρόνο είναι η εσωτερική σταθερότητα του Ισραήλ, ύστερα από ένα μαζικό κύμα διαμαρτυριών κατά της κυβέρνησης. Ενώ αυτά έχουν υποχωρήσει από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος, θα μπορούσαν κάλλιστα να ξεσπάσουν ξανά αργότερα.
Ο τρέχων πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας μπορεί επίσης να συμβάλει στην εσωτερική αστάθεια, ανάλογα με την έκβασή του και να δημιουργήσει πολιτική κρίση στο εσωτερικό του Ισραήλ, η οποία θα μπορούσε να καταστήσει ακόμη δυσκολότερη την επίλυση των τεράστιων προβλημάτων στη Λωρίδα της Γάζας.
«Λερναία Υδρα» η Χαμάς
Από τότε που η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο της Γάζας το 2007, η ισλαμιστική οργάνωση είχε αρκετές αντιπαραθέσεις με το Ισραήλ. Οι δύο κύριες ήταν τον χειμώνα 2008–2009 (διάρκειας 22 ημερών) και το καλοκαίρι του 2014 (διάρκειας 50 ημερών).
Αλλες πολεμικές αποστολές ήσαν αυτή του Μαΐου 2021 (η οποία διήρκεσε 12 ημέρες) και αυτή του Αυγούστου 2022 (η οποία διήρκεσε μόνο 3 ημέρες). Ο τρέχων πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί για αρκετούς μήνες. Το Ισραήλ πρέπει να είναι έτοιμο για αυτό, σε πολλά επίπεδα. Οι ηγέτες της Χαμάς βρίσκονται «υψηλά στη λίστα στόχων του Ισραήλ». Σε προηγούμενες περιπτώσεις, όπως το 2004 και το 2012, το Ισραήλ έχει δολοφονήσει ορισμένους από τους κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς, ωστόσο η ομάδα όχι μόνο επέζησε από αυτά τα χτυπήματα, αλλά έγινε ισχυρότερη. Επομένως, ο «αποκεφαλισμός» της ηγεσίας της Χαμάς είναι απίθανο να εκμηδενίσει την οργάνωση. Θα μπορούσε ακόμη και να είναι αντιπαραγωγικό, επειδή οι νέοι ηγέτες μπορεί να είναι πιο ικανοί να πολεμήσουν το Ισραήλ.
Ο ισραηλινός στρατός σκοτώνει μαχητές της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένων ανώτερων στελεχών όπως διοικητές ταξιαρχιών και ταγμάτων, σε μια προσπάθεια να διαταράξει τη διοίκηση και τον έλεγχο της ομάδας. Στην τελευταία μεγάλη σύγκρουση στη Λωρίδα της Γάζας το 2014, η Χαμάς έχασε έως και 1.000 μαχητές. Κατά τη διάρκεια του τρέχοντος πολέμου απορροφά πολλά περισσότερα θύματα, αλλά αποκτά νέες στρατολογήσεις.
Το Ιράν θα δώσει χρήματα στη Χαμάς για αυτόν τον σκοπό και χιλιάδες νεαροί άνδρες στη Λωρίδα της Γάζας που θα δυσκολευτούν να βρουν δουλειά υπό τις παρούσες συνθήκες θα ενταχθούν οικειοθελώς στις δυνάμεις της Χαμάς. Κάποιοι αναμφίβολα θα προσχωρήσουν στη Χαμάς για να εκδικηθούν για μέλη της οικογένειας ή φίλους τους που χάθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ο στόχος εξάρθρωσης των τρομοκρατών και η πραγματικότητα
Από το 2008, το Ισραήλ έχει εμπλακεί σε αρκετούς γύρους μαχών στη Γάζα με τη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Αρχή. Η ανάλυση αυτών των προηγούμενων αντιπαραθέσεων είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του τρέχοντος πολέμου.
Σχεδόν όλες οι συγκρούσεις που σημειώθηκαν από το 2008 έως το 2022 έληξαν… ισόπαλες και ορισμένοι στο Ισραήλ τις είδαν ακόμη και ως αποτυχία. Το Ισραήλ θεώρησε ότι η τελευταία αναμέτρηση που είχε εκεί, τον Αύγουστο του 2022, ήταν επιτυχημένη, κάτι που μπορεί να ενίσχυσε υπερβολικά την αυτοπεποίθησή του. Τώρα, μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, το Ισραήλ άλλαξε άρδην τη στρατηγική του από τον περιορισμό στην εξόντωση της Χαμάς, αλλά αυτό είναι μια τεράστια υπόθεση. Ο τρέχων πόλεμος είναι πιο δαπανηρός και μακρύτερος από οποιεσδήποτε προηγούμενες αντιπαραθέσεις.
Ρεαλισμός
Η προσπάθεια του Ισραήλ να επικρατήσει της Χαμάς δολοφονώντας την ηγεσία της και σκοτώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερους από τους μαχητές της μπορεί να μη φέρει αποτελέσματα. Το Ισραήλ πρέπει να έχει ρεαλιστικούς στόχους για αρχή. Μπορεί να προκαλέσει στη Χαμάς το μεγαλύτερο πλήγμα που έχει υποστεί ποτέ αλλά όπως και σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις, η Χαμάς ως κίνημα μπορεί να καταφέρει να επιβιώσει.
Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) απέτυχαν στις 7 Οκτωβρίου 2023. Ωστόσο, έχουν καταφέρει μερικώς να ανακάμψουν. Υπάρχει επίσης υψηλό κίνητρο μεταξύ των στρατευμάτων τους. Προς το παρόν, η IDF μπορεί να συγκεντρωθεί σε ένα μέτωπο, όπως και σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις, αν και αυτό μπορεί να αλλάξει. Σε αντίθεση με την αναμέτρηση του 2008, ωστόσο, οι IDF δεν απολαμβάνουν το στοιχείο του αιφνιδιασμού.
Αλλες πτυχές μοναδικές σε αυτήν την αντιπαράθεση περιλαμβάνουν τη μαζική κινητοποίηση εφέδρων με ορισμένα στρατεύματα να μην είναι καλά εκπαιδευμένα ή εξοπλισμένα. Η έλλειψη εμπειρίας μάχης στον πόλεμο των πόλεων είναι μια άλλη πρόκληση για τους IDF, αφού βασίστηκαν στην IAF σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις. Συνολικά, υπάρχει κάποια ομοιότητα μεταξύ του τρέχοντος πολέμου και των προηγούμενων αντιπαραθέσεων, αλλά υπάρχουν και σημαντικές διαφορές. Το Ισραήλ πρέπει να τα γνωρίζει αυτά για να αποφύγει κρίσιμα λάθη καθώς δεσμεύεται όλο και περισσότερο σε αυτή την αναμέτρηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου