Γιάννος Χαραλαμπίδης
Τι θα γίνει εάν κτυπήσει τις εγκαταστάσεις του Ιράν το Ισραήλ και τι, εάν το Ιράν αποκτήσει ατομική - Η διάχυση των πυρηνικών και τι θα συμβεί σε Κύπρο - Ελλάδα, εάν μετά το Ιράν έρθει η σειρά της Τουρκίας γι’ απόκτηση πυρηνικής βόμβας…
Το Ισραήλ ανταπέδωσε τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου το κτύπημα που δέχθηκε πριν από ένα μήνα από το Ιράν, με μια επιχείρηση που διενεργήθηκε σε τρία κύματα και είχε τους εξής στόχους: 1. Συστήματα αεράμυνας του Ιράν. 2. Βάσεις βαλλιστικών πυραύλων και εγκαταστάσεις κατασκευής πυραύλων και drones. Ό,τι, δηλαδή, θεωρείται άμεση απειλή, κατά τους Ισραηλινούς. Ήταν ένα ελεγχόμενο και λελογισμένο κτύπημα, σύμφωνα με τις υποδείξεις των ΗΠΑ, αφού δεν επλήγησαν ούτε εγκαταστάσεις ενέργειας ούτε πυρηνικές. Το Ιράν υπόσχεται να απαντήσει και η διαδικασία μοιάζει με φαύλο κύκλο.
Εκλογές των ΗΠΑ και πυρηνικά
Μπορεί μεν το Ισραήλ να μη βομβάρδισε αυτήν τη φορά τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αλλά το ερώτημα παραμένει: Είναι ή όχι στο στόχαστρο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; Και αν ναι, πώς θα κτυπηθεί; Βεβαίως, μπορεί να τεθεί και με τον έξης τρόπο το συγκεκριμένο θέμα: Τι θα συμβεί εάν προχωρήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και φθάσει στην κατασκευή της ατομικής βόμβας; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από μια τέτοια εξέλιξη; Εκ των πραγμάτων εγείρονται, όπως θα δούμε στη συνέχεια, με ή χωρίς κτύπημα, σενάρια δράσης και αντίδρασης, που παραπέμπουν σε «ισοζύγια τρόμου»!
Όλα αυτά είναι επίκαιρα, διότι, αν το κτύπημα γινόταν χθες, θα ξεσήκωνε εσωτερικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ, αλλά και διεθνώς, με τους Δημοκρατικούς να κινδυνέψουν να χάσουν τις εκλογές. Ο προεκλογικός στις ΗΠΑ είναι υπό εξέλιξη και το Ισραήλ έχει στην ουσία το πάνω χέρι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα διαπραγματευτεί και δη μέσω του Εβραϊκού Λόμπι τα επόμενα βήματα του πολέμου και της ειρήνης. Καμιά αμφιβολία δεν υπάρχει ότι, ακόμη και αν υπάρξουν συνομιλίες για τερματισμό των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, στόχος είναι η αποτροπή της κατασκευής πυρηνικής βόμβας από το Ιράν.
Ο χρόνος για τη βόμβα
Το ερώτημα που εγείρεται είναι ο χρόνος, ο οποίος χρειάζεται το Ιράν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του JCPOA(Joint Comprehensive Plan of Action), ο χρόνος που χρειάζεται η Τεχεράνη για να παραγάγει σχάσιμο υλικό διάσπασης για πυρηνικά όπλα έχει υπολογιστεί σε ένα με δύο χρόνια. Πυρηνική δοκιμή μπορεί να γίνει σε πολύ πιο σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ατομική βόμβα είναι έτοιμη για χρήση. Θα ήταν, όμως, μια τέτοια εξέλιξη αφορμή και αιτία για κτύπημα από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ; Ως γνωστόν, από τον Μάιο του 2019, το Ιράν συνέχισε να παραβιάζει τους όρους της συμφωνίας JCPOA, δηλαδή αυτής που υπεγράφη στις 14 Ιουλίου του 2015 μεταξύ του Ιράν και των 5+1 (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία). Η Τεχεράνη διέθετε αποθέματα ουρανίου που της επέτρεπαν τη δημιουργία από 8 έως 10 πυρηνικών βομβών. Όμως, με τη συμφωνία του 2015, έπρεπε να μειώσει το απόθεμά της σε ουράνιο κατά 98% και να διατηρήσει το εμπλουτισμένο ουράνιο στο επίπεδο της τάξης του 3,67%. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ πιο κάτω από το επίπεδο εμπλουτισμού που απαιτείται για τη δημιουργία μιας ατομική βόμβας. Το φυσικό ουράνιο αποτελείται από ισότοπο U-238 σε ποσοστό της τάξης του 99,3% και U-235 σε 0,7%. Ο εμπλουτισμός γίνεται με τη μέθοδο της διαπήδησης και αφού μετατραπεί πρώτα η συνολική ποσότητα ουρανίου σε φθοριούχο ουράνιο (UF6) γίνεται φυγοκέντρηση. Οι αέριες χημικές ενώσεις περιστρέφονται σε μια φυγόκεντρο (κυλινδρικό δοχείο) με μεγάλη ταχύτητα. Το μόρια U-235 είναι ελαφρότερα και μαζεύονται στο κέντρο του δοχείου. Με τον εμπλουτισμό, το ποσοστό του U-235 ανεβαίνει από το 0,7% στο 3,2-3,6% όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο πυρηνικού αντιδραστήρα και στο 90% και πέραν αυτού όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για πυρηνικά όπλα. Η κρίσιμη μάζα κατασκευής ατομικής βόμβας είναι 50 κιλά καθαρού εμπλουτισμένου ισότοπου U-235. Γιατί το U-235; Διότι ο ασταθής πυρήνας μπορεί να διασπαστεί, δηλαδή να γίνει σχάση, εάν βομβαρδιστεί με νετρόνιο και να αρχίσει ως εκ τούτου μια αλυσιδωτή αντίδραση και παραγωγή ενέργειας. Το ίδιο δεν συμβαίνει κατά κανόνα με τον ισότοπο U-238. Δεν μπορεί δηλαδή να γίνει σχάση, εξ ου και ο διαχωρισμός με το U-235. Το Ιράν χρειάζεται δεκάδες χιλιάδες φυγοκεντρητές για να δημιουργήσει ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού για βόμβα. Αυτήν τη στιγμή διαθέτει σχεδόν 20.000 φυγοκεντρητές μεταξύ των εγκαταστάσεων εμπλουτισμού ουρανίου Natanz και Fordow. Κανονικά θα έπρεπε να είχε περί τις 6.5 χιλιάδες. Πολλές από αυτές τις εγκαταστάσεις με φυγοκεντρητές θεωρούνται μυστικές ή παράνομες, αλλά το Ισραήλ έχει σχετικές πληροφορίες και, ως εκ τούτου, πρόκειται για εν δυνάμει στόχους.
Παραβίαση συμφωνηθέντων
Με βάση τις πληροφορίες των ΗΠΑ, το Ιράν: 1. Έχει παραβιάσει το ανώτατο όριο στο απόθεμα ουρανίου, το οποίο είναι 30 φορές περισσότερο του επιτρεπτού. 2. Aύξησε τις δραστηριότητες στον εμπλουτισμό στο 60% και πέραν του 3,67% που επιτρέπεται βάσει του JCPOA. 3. Επέκτεινε τις δυνατότητές του εμπλουτισμού και επανέλαβε τη δραστηριότητα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις όπου προηγουμένως απαγορευόταν βάσει των όρων της συμφωνίας. Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) αναφέρει ότι δεν του επιτρέπεται να έχει ικανοποιητική παρακολούθηση στις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν από τον Φεβρουάριο του 2021. Η σημαντικότερη πληροφορία είναι και η εξής: Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο ΔΟΑΕ και η Ε3 (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία) εκτίμησαν ότι το Ιράν διέθετε αρκετή ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου U35, που αν φθάσει το 90%, θα ήταν θεωρητικά δυνατό να κατασκευάσει τέσσερεις πυρηνικούς εκρηκτικούς μηχανισμούς.
Επιστροφή στο μέλλον: “Balance of Terror”
Το Ιράν, από την πλευρά του, ισχυρίζεται ότι το δικό του πυρηνικό πρόγραμμα έχει ειρηνικό χαρακτήρα. Δεν γίνεται, όμως, πιστευτός ο ισχυρισμός αυτός. Η κατασκευή πυρηνικών όπλων προς χρήση από το Ιράν αλλάζει τα ισοζύγια δυνάμεων στην περιοχή και έχουμε επιστροφή στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου περί του «ισοζυγίου του τρόμου» (Balance of terror). Υπό αυτές τις συνθήκες υπάρχουν τα εξής σενάρια:
Πρώτο σενάριο: Να προχωρήσουν και άλλες χώρες της περιοχής στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας. Ήδη, τέτοιες προθέσεις έχουν εκφραστεί από τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, η οποία έχει ήδη εγκαταστήσει πυρηνικούς σταθμούς για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ποτέ δεν έκρυψε τις επαφές των μυστικών υπηρεσιών της χώρας με το Πακιστάν, που διαθέτει πυρηνικά όπλα και τεχνογνωσία. Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι τραγική για τον Ελληνισμό, εάν λάβει κάποιος υπόψη την αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στη Θράκη. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ανακάλυψε μειονοτικούς στην Κω και στη Ρόδο. Ο δε Ταγίπ Ερντογάν, τις προάλλες, αναφέρθηκε στην υποχρέωσή του να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των Τούρκων της Κύπρου και των λοιπών μουσουλμάνων. Με άλλα λόγια, των κάθε λογής μουσουλμάνων, που βρίσκονται στις ελεύθερες περιοχές. Και ο νοών νοείτω. Πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα και η Κύπρος σε μια τέτοια εξέλιξη;
Δεύτερο σενάριο: Η διενέργεια κτυπήματος με πυραύλους διατρητικού θώρακος είτε με συμβατική κεφαλή, όπως το κτύπημα των ΗΠΑ στην Υεμένη, είτε με τακτικά πυρηνικά στις υπόγειες εγκαταστάσεις του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Μια τέτοια επιλογή, όμως, θα πρέπει να έχει την έγκριση των ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο επί του παρόντος είναι δύσκολο, λόγω, εκτός των άλλων, των διεθνών αντιδράσεων και των προβλημάτων που θα προκληθούν με τη μόλυνση του περιβάλλοντος μέσω ενός ραδιενεργού νέφους, ακόμη και αυτήν την απειλή πυρηνικού πολέμου, εάν υπάρξει σε βάρος του Ισραήλ ανταποδοτικό κτύπημα από άλλες πυρηνικές δυνάμεις. Βεβαίως, αυτή η τελευταία επιλογή, δηλαδή της πυρηνικής ανταπόδοσης, σηκώνει σκέψη, υπό την εξής έννοια: Θα καταστραφεί ο κόσμος για το Ιράν; Από την άλλη, όμως, είναι ως να γίνεται πλέον ανεκτή η αυτοδικία του Ισραήλ, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Αληθές είναι ότι θα περιπλεχθούν τα πράγματα. Γιατί; Διότι, εάν δεν είναι τέτοια τα κτυπήματα ώστε να συνθηκολογήσει το Ιράν, πιθανό είναι ότι θα ανταποδώσει και η περιοχή, αν όχι το παγκόσμιο σύστημα, είτε θα μπει σε ολοκληρωτικό πόλεμο, έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, είτε οι υπόλοιποι θα αφήσουν τους κυρίως εμπλεκομένους (Ιράν και Ισραήλ), κατά διακριτικό τρόπο, εν μέσω διαμαρτυριών, να επιλύσουν τις διαφορές τους. Θα τους αφήσουν, δηλαδή, να κατατριβούν. Οι ΗΠΑ πώς μπορούν να μείνουν αμέτοχες, όταν το Ισραήλ είναι ο κεντρικός, δικός τους πυλώνας ασφαλείας στο περιφερειακό σύστημα; Αν πέσει το Ισραήλ, προκαλείται κενό και χάος. Μαύρη τρύπα. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ΗΠΑ θα έχουν να διαδραματίσουν ρόλο, ακόμη και αν το Ισραήλ ενεργήσει χωρίς τη δική τους έγκριση. Μια εξέλιξη, που θεωρείται απομακρυσμένη.
Τρομοκρατία και αντιδράσεις
Πέραν τούτων, εγείρονται συναφή επί του θέματος ερωτήματα: Ακόμη και αν οι μουσουλμανικές κυβερνήσεις είναι συγκρατημένες έναντι του Ισραήλ, θα αντέξουν την πίεση εάν υπάρξουν εσωτερικές αντιδράσεις από τον κόσμο; Ή τελικώς θα δημιουργηθούν συμμαχίες σε βάρος του Ισραήλ με ηγέτιδα, για παράδειγμα, χώρα την Τουρκία; Μπορούν οι ΗΠΑ να χαλιναγωγήσουν τέτοιες αντιδράσεις; Ή μήπως θα βρεθεί και η ίδια η αμερικανική Κυβέρνηση κάτω από το βάρος εσωτερικών αντιδράσεων; Υπάρχουν και τα χειρότερα. Η έξαρση της τρομοκρατίας και δη στον Δυτικό Κόσμο.
Οικονομικές επιπτώσεις
Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι δραματικές. Βεβαίως, κάθε επίθεση του Ισραήλ μπορεί να προκαλέσει τριγμούς στην παγκόσμια οικονομία, πόσω μάλλον σε βάρος πυρηνικών εγκαταστάσεων ή επί πετρελαϊκών. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι Ιρανοί απειλούν να κλείσουν τα στενά του Ορμούζ για να προκαλέσουν έμφραγμα στη διακίνηση των τάνκερ με τη μεταφορά φυσικού αερίου και πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο. Πρόκειται για δύσκολη επιλογή, λόγω της παρουσίας στην περιοχή του 5ου Αμερικανικού Στόλου, καθώς και ένεκα του γεγονότος ότι θα πληγούν και τα ίδια τα συμφέροντα του Ιράν. Πώς όμως θα ελεγχθούν οι αγορές, που θα πάθουν πανικό;
Kυβερνοπόλεμος
Τρίτο σενάριο: Να αποφασιστεί η λεγόμενη έξυπνη επιλογή είτε από το Ισραήλ κατά μόνας είτε με τις ΗΠΑ. Και ποια είναι αυτή η επιλογή; Να πληγεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μέσω του κυβερνοχώρου (cyberspace). Το έχουν ήδη ξανακάνει και οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί, σφυρίζοντας αδιάφορα με τη χρήση ενός «malware», που φέρει την ονομασία Staxnet και έχει χαρακτηριστεί ως πύραυλος του κυβερνοχώρου. Εκτός των άλλων, είναι ικανός να πλήττει τη λειτουργία φυγοκεντρητών που χρησιμοποιούνται για τον διαχωρισμό του ουρανίου και τον εμπλουτισμό του U-235. Το κτύπημα προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα:
- Θα είναι αθέατο.
- Δεν θα αφήνει αποδείξεις.
- Δεν προκαλεί ως επί το πλείστον απώλεια σε ανθρώπινες ζωές.
- Δεν προκαλεί διεθνείς αντιδράσεις.
- Χαμηλό κόστος στον επιτιθέμενο και μεγάλο στο θύμα.
Η επιλογή του εκσυγχρονισμένου Staxnet ή ενός άλλου πυραύλου του κυβερνοχώρου, στο πλαίσιο του cyberwar (κυβερνοπολέμου), θα ήταν μια επιλογή για την καθυστέρηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Χωρίς, όμως, να επιλύεται ριζικά το πρόβλημα, το οποίο μπορεί να διευθετηθεί μόνο με ελέγχους από τους αρμόδιους Διεθνείς Οργανισμούς κατόπιν συμφωνίας, για ν’ αποτραπεί η δημιουργία πυρηνικής βόμβας. Ακόμη, βέβαια, και αυτή η συμφωνία του 2015 δεν τηρήθηκε. Μπορεί να ισχύει μια νέα και πώς χωρίς να ηττηθεί το Ιράν; Επί του παρόντος πώς θα ήταν δυνατό να προκύψει συμφωνία; Οι επιχειρήσεις των Ισραηλινών έχουν μεταφερθεί από τη Γάζα στον Λίβανο, έχοντας ως στόχο τη δημιουργία μιας ζώνης με βάθος 50 χιλιομέτρων, στον ποταμό Λιτάνι, εντός περίπου των ορίων της UNIFIL, που διαθέτει περί τους 10 χιλιάδες άνδρες, αλλά ως εκ της φύσεώς της δεν μπορεί να χαλιναγωγήσει τη δράση της Χεζμπολάχ. Το ίδιο ισχύει και για τον στρατό του Λιβάνου. Η προέλαση δεν είναι εύκολη, διότι η Χεζμπολάχ συνιστά συγκροτημένο και αξιόπιστο στρατό. Το ερώτημα είναι μέχρι ποιου σημείου μπορεί να αντέξει. Διότι το Ισραήλ εργάζεται μεθοδικά και, εκτός από τα στρατηγικά κτήρια και τους ηγέτες της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, είναι πρόδηλον ότι πλήττει ακόμη και το τραπεζικό τους σύστημα. Αντιστρέφει το δόγμα των τρομοκρατών ότι θα εξαφανίσουν το Ισραήλ από τον χάρτη και κυνηγά τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ ακόμη και κάτω από τις πέτρες. Κάτω από τα χαλάσματα. Ολοκληρωτικός πόλεμος. Δεν βομβαρδίζει μόνο στα σύνορα και στο πεδίο της μάχης, αλλά στρατηγικούς στόχους μέσα στη Βηρυτό και αλλού, ενώ, ταυτοχρόνως, προσέχει τα πλευρά και δη στη Συρία, όπου επίσης πλήττονται στόχοι από την αεροπορία. Σε αυτές δε τις επιχειρήσεις δρουν και αμερικανικά μαχητικά, αλλά και βρετανικά που απογειώνονται από τις Βάσεις του Ακρωτηρίου και χρησιμοποιούν τον τουρκικό εναέριο χώρο. Ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έχει δρόμο. Πώς και πότε θα τελειώσει είναι το ζητούμενο…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου