ΦΩΤΟ:Δημήτρης Καμπουράκης, Ευάγγελος Βενιζέλος, Προκόπης Παυλόπουλος, Άγγελος Συρίγος και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (φωτ.: Κώστας Κατσίγιαννης)
Με φόντο την επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων που σηματοδοτήθηκε από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ («σαν να είχατε διαίσθηση» σχολίασε ο Προκόπης Παυλόπουλος), το απόγευμα της Τετάρτης η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών, και προσωπικά ο πρόεδρός της Δημήτρης Μελισσανίδης, άνοιξαν την αυλή του ποντιακού σωματείου στον Κεραμεικό και φιλοξένησαν μια εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λοζάνης.
Ήταν ίσως από τις πιο ουσιαστικές αποτιμήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, με τον συντονιστή της εκδήλωσης, δημοσιογράφο Δημήτρη Καμπουράκη, να ζητά στο τέλος της οι ομιλίες να συμπεριληφθούν σε μια έκδοση. Ήταν ο ίδιος που ξεκίνησε τη συζήτηση θέτοντας το εξής ερώτημα: Τελικά η Συνθήκη της Λοζάνης αντέχει στο χρόνο ή έχει ξεπεραστεί; «Και ο αγώνας που κάνουμε για να την κρατήσουμε, σαν Ελλάδα και ένα μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης, συμβαδίζει με τους καιρούς ή αρχίζει να γίνεται λίγο παρωχημένη;», διερωτήθηκε.
Απάντηση, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, αλλά εστιάζοντας στην Τουρκία του σήμερα, έδωσαν οι: Προκόπης Παυλόπουλος, Ευάγγελος Βενιζέλος, Άγγελος Συρίγος και Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Στο κοινό ήταν, μεταξύ άλλων, ο πρώην υπηρεσιακός πρωθυπουργός Γιάννης Σαρμάς, η βουλευτής Μιλένα Αποστολάκη, εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων, αντιπεριφερειάρχες και αντιδήμαρχοι. Ξεχώρισαν επίσης ο παλιός παίκτης της ΑΕΚ Λύσσανδρος Γεωργαμλής και ο γιος του Κώστα Νεστορίδη, Γιώργος.
Καλωσορίζοντας προσκεκλημένους και κοινό, ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών Δημήτρης Μελισσανίδης σημείωσε ότι η Συνθήκη της Λοζάνης αποτελεί θεμέλιο λίθο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επίσης, ευχαρίστησε τον Γιώργο Πατούλη, καθώς η Περιφέρεια Αττικής και ο ίδιος έθεσαν υπό την αιγίδα τους την εκδήλωση.
Στον σύντομο χαιρετισμό του ο περιφερειάρχης εξέφρασε την ικανοποίησή του για την έναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου και τόνισε ότι θα βρίσκεται πάντα δίπλα στους Πόντιους και τους συλλόγους τους. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος σημείωσε ότι η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών κατάφερε να «δημιουργήσει» το καλύτερο πάνελ για τη Συνθήκη της Λοζάνης.
«Η λαμπάδα της αλήθειας κάθε έθνους είναι η μνήμη», υπογράμμισε από το βήμα ο αντιπρόεδρος της Λέσχης Χάρης Πασβαντίδης.
Παυλόπουλος: Η Τουρκία προσπαθεί να υπονομεύσει τη Συνθήκη
Τον κύκλο των ομιλιών άνοιξε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος απαντώντας στο ερώτημα που τέθηκε από αρχή ήταν κατηγορηματικός: «Η Συνθήκη της Λοζάνης από τη νομική και τη θεσμική της φύση και υπόσταση δεν αναθεωρείται, δεν υπόκειται σε αναθεώρηση».
Σημείωσε δε ότι τα άρθρα που αφορούν την Ελλάδα και την Τουρκία ισχύουν στο ακέραιο, προσθέτοντας: «Όσο η Τουρκία έρχεται να διαμορφώσει απαιτήσεις που έχουμε δει κατά καιρούς, τόσο περισσότερο ισχύουν οι διατάξεις αυτές».
Κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του κέρδισε δύο φορές το χειροκρότημα: την πρώτη όταν χαιρέτισε την έναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου, σημειώνοντας ότι το μόνο ζήτημα που υπάρχει αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, και τη δεύτερη όταν αναφέρθηκε στην κατοχή της Κύπρου, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αφήσει την παθητική της στάση και να προχωρήσει στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων στην Τουρκία.
Όπως είπε στη συνέχεια, ενώ γίνεται ξεκάθαρη αναφορά ότι οι «μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης συνιστούν αμιγώς θρησκευτική μειονότητα και είναι, κατά πάντα, Έλληνες ως προς την ιθαγένειά τους», η Άγκυρα προσπαθεί εμμέσως να υπονομεύσει τη Συνθήκη της Λοζάνης, μέσω τους καθεστώτος του μουφτή και μέσω του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι διαφόρων που θέλουν να δημιουργήσουν «ενότητες», συνεταιρισμούς και σωματεία με όσους διεκδικούν τουρκική καταγωγή, «προφανώς για να δημιουργήσουν τα προεόρτια και τις προσβάσεις για μια τουρκική μειονότητα του μέλλοντος».
Για τους μουφτήδες υπενθύμισε ότι εκτός από θρησκευτικά έχουν και δικαστικά καθήκοντα, καθώς είναι ιεροδίκες κατ’ απαίτηση της μουσουλμανικής μειονότητας, ιδίως για το οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο. Το δε προξενείο της Κομοτηνής το χαρακτήρισε «πρακτορείο τουρκικών συμφερόντων».
Επιστρέφοντας στην… υποδόρια προσπάθεια αναθεώρησης της Συνθήκης της Λοζάνης που γίνεται από την Τουρκία, ο Προκόπης Παυλόπουλος δήλωσε ότι στόχος είναι η μετατροπή της μειονότητας από θρησκευτική και εθνική. Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν θα πρέπει να υποχωρήσουμε ούτε για τον μουφτή, ούτε για το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, το αντίθετο.
«Φυσικά και θα συζητάμε με την Τουρκία, απλά να ξέρουμε και τα όρια τους και τι επιδιώκουν. Και να ξέρουμε ότι έχουν μια αρραγή ενότητα του ελληνικού λαού και των πολιτικών δυνάμεων σε ό,τι αφορά τις θέσεις μας για όλα τα εθνικά μας θέματα. Θεωρώ ότι το να είμαστε ικανοποιημένοι επειδή βλέπουμε τον Ερντογάν να μην κάνει θερμό επεισόδιο –σας διαβεβαιώ ότι δεν θα κάνει–, είναι τεράστιο λάθος. Αντιθέτως, πρέπει να βγούμε και να ζητήσουμε κυρώσεις. Εδώ έχουμε μια Κύπρο, το έχουμε καταλάβει αυτό;», διερωτήθηκε.
Βενιζέλος: Πού είναι η διαφορά με την Τουρκία
«Ζούμε μέσα στην Ιστορία και μέσα στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων», αυτό τόνισε μεταξύ άλλων ο τέως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος ανέφερε ότι «η επέτειος των 100 χρόνων από τη Συνθήκη της Λοζάνης είναι η υπόμνηση ότι όσα ξεκίνησαν με την Ελληνική Επανάσταση δεν έχουν τελειώσει, ακόμη έχουμε εκκρεμότητες σε σχέση με τη συγκρότηση και τα σύνορα του ελληνικού κράτους σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία».
Όπως είπε, η Συνθήκη της Λοζάνης είναι η συνθήκη της ήττας για την Ελλάδα και την Τουρκία, και η συνθήκη των κρατικών, κοινοτικών και εθνοτικών εξελίξεων, η συνθήκη των ταυτοτήτων.
«Για την Τουρκία είναι η ήττα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η ταυτοποίηση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για την Ελλάδα είναι η βαριά ήττα στη Μικρά Ασία, η καταστροφή και η δραματική υποχώρηση σε σχέση με τη Συνθήκη των Σεβρών», σημείωσε.
Θέτοντας το ερώτημα αν η σημερινή Τουρκία αποδέχεται τη Συνθήκη της Λοζάνης επί της ουσίας, δηλαδή όταν στέλνει επίσημα έγγραφα στον ΟΗΕ, διπλωματικά και νομικά, απάντησε ότι το ζητούμενο είναι πώς την ερμηνεύει και τι νόημα προσδίδει στις προβλέψεις της. «Η Τουρκία όχι απλώς επικαλείται, αλλά υπερεπικαλείται τη Συνθήκη της Λοζάνης. Διατείνεται ότι βεβαίως ισχύει, και μάλιστα προσθέτει ότι ισχύει μόνο αυτή και όχι η Συνθήκη του Μοντρέ σε σχέση με το καθεστώς της Σαμοθράκης και της Λήμνου που είναι δύο κρίσιμα νησιά για το συσχετισμό των στρατιωτικών δυνάμεων», ανέφερε.
Το συγκεκριμένο κείμενο, όπως είπε, ρυθμίζει εδαφικά καθεστώτα και καθορίζει σύνορα, ως εκ τούτου είναι σεβαστό και αμετάκλητο, αλλά τα εδαφικά καθεστώτα δεν ορίζονται μόνο από πλευράς συνόρων αλλά και από πλευράς πρόσθετων προϋποθέσεων. «Άρα το επιχείρημά της είναι ότι “Ναι, οι τίτλοι κυριαρχίας των νησιών του βόρειου και κεντρικού Αιγαίου είναι στην Ελλάδα, αλλά υπό τον όρο της μερικής ή πλήρους αποστρατιωτικοποίησης”. Αυτό είναι το επιχείρημά της, ότι εφόσον όρος που δεν τηρείται είναι συνδεδεμένος με το εδαφικό καθεστώς, δεν ισχύει το εδαφικό καθεστώς» εξήγησε αναφορικά με την τουρκική επιχειρηματολογία.
Εμείς, σημείωσε, λέμε αντιθέτως ότι το συνοριακό και εδαφικό καθεστώς είναι οριστικό και αμετάκλητο και ότι ο όρος σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση δεν αποτελεί προϋπόθεση αναγνώρισης του εδαφικού καθεστώτος και της κυριαρχίας. «Εάν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη μερική ή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση να τα δούμε με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά πάντως σε καμία περίπτωση αυτό δεν αμφισβητεί την κυριαρχία», πρόσθεσε.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος υπογράμμισε ότι το επιχείρημα της Ελλάδας είναι ότι για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη έχουμε το Μοντρέ –άρα δεν υπάρχει αποστρατιωτικοποίηση–, τα Δωδεκάνησα δεν αφορούν την Τουρκία καθώς η συνθήκη είναι με την Ιταλία, και για τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο και την Ικαρία έχουμε όχι δικαίωμα αυτοάμυνας κατά τη νομική ακριβολογία, αλλά δικαίωμα να λάβουμε αντίμετρα σε σχέση με τον υπερεξοπλισμό της ασιατικής ακτής που συνιστά απειλή, ιδίως μετά τα γεγονότα της Κύπρου.
«Αυτό όλο το πλέγμα βρίσκεται στο υπόβαθρο της διαφοράς που έχουμε με την Τουρκία, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ» τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι μόλις το 2013 μπήκαν στο τραπέζι των συζητήσεων η έννοια της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και η έννοια της Μεσογείου πέρα από τα στενά όρια του Αιγαίου, που είναι στην πραγματικότητα χώρος ελληνικών εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και συμφερόντων.
Συρίγος: Καθημερινότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ότι η Τουρκία κάνει σημαία την αποστρατιωτικοποίηση των ανατολικών νησιών του Αιγαίου επικαλούμενη τη Συνθήκη της Λοζάνης, κινήθηκε ο Άγγελος Συρίγος, πρώην υπουργός, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κάνοντας μια ιστορική αναφορά σχετικά και το πώς διαμορφώθηκε η Συνθήκη, εξήγησε ότι μέχρι σήμερα επίκαιρα παραμένουν τα άρθρα που αφορούν το εδαφικό καθεστώς και τις μειονότητες. Σχετικά με το δεύτερο, είπε ότι η Λοζάνη έχει συμβολική σημασία, καθώς υπάρχουν πιο σύγχρονα κείμενα και όργανα στα οποία έχει περάσει η προστασία τους.
Στάθηκε όμως στο θέμα των συνόρων, λέγοντας ότι σε διεθνές επίπεδο μπορεί η Συνθήκη της Λοζάνης να μην χρησιμοποιείται, «είναι όμως καθημερινότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Όπως εξήγησε, η Τουρκία 73 χρόνια μετά την υπογραφή άρχισε να επικαλείται διατάξεις για να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο. «Αυτό έγινε σε δύο φάσεις: μετά τα Ίμια και πριν από δύο χρόνια με τρεις επιστολές στον ΟΗΕ στην οποία κατονομάζονται νησιά», σημείωσε.
Στη συνέχεια υπογράμμισε ότι με βάση το διεθνές δίκαιο από την ώρα που χαράσσεται ένα σύνορο «αποκτά τη δική του ζωή».
Χατζηβασιλείου: Πυλώνας και της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης
Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σημείωσε ότι η σκοτεινή πλευρά της Συνθήκης της Λοζάνης είναι η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, την οποία χαρακτήρισε «κακή στιγμή του διεθνούς συστήματος», ένας όρος που επιβλήθηκε από τη νικήτρια Τουρκία στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια τόνισε ότι δεν είναι μια ελληνοτουρκική διευθέτηση, αλλά μια διαρρύθμιση όλης της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
«Εξακολουθεί να έχει, υπό την έννοια της προστασίας των μειονοτήτων και του εδαφικού καθεστώτος, ευρύτερους και ρόλους και σημασία στις παγκόσμιες υποθέσεις», δήλωσε.
Η εκτίμησή του είναι ότι τελευταία η Τουρκία συμπεριφέρεται με περίεργους τρόπους. Από τη μία ισχυρίζεται ότι σέβεται απολύτως τη Συνθήκη της Λοζάνης, αλλά από την άλλη οι ενέργειές της είναι ασύμβατες ως προς αυτή. «Ρεαλιστικά, τι αξία έχει η υπογραφή μιας συνθήκης, αν 100 χρόνια μετά ανακαλύπτουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τα σύνορα;» διερωτήθηκε, και εκτίμησε ότι η Άγκυρα αισθάνεται πως έχει ανοίξει δραματικά η ψαλίδα της ισχύος με την Ελλάδα, και γι’ αυτό μπορεί να προβάλει μια ευθέως αναθεωρητική πολιτική.
«Προσωπικά όμως πιστεύω ότι τα εθνικά συμφέροντα των δύο χωρών είναι συμβατά και πρέπει να είναι συμβατά» σημείωσε, και τάχθηκε υπέρ του διμερούς διαλόγου, αλλά χωρίς ελληνική ανασφάλεια.
Και κατέληξε: «Η Ελλάδα υπερασπιζόμενη την έντιμη και λογική εφαρμογή της Συνθήκης της Λοζάνης δεν υπερασπίζεται μόνο τα δικά της συμφέροντα, αλλά και τον πυλώνα και της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης στην περιοχή αυτή του κόσμου, επομένως ο ρόλος μας έχει ευρύτερες διαστάσεις για την ομαλή λειτουργία του διεθνούς συστήματος».
Γεωργία Βορύλλα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου