Του Hal Brands
Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς είναι κακό πράγμα, αλλά θα μπορούσε να γίνει και πολύ χειρότερο. Περισσότερο από οποιαδήποτε αραβο-ισραηλινή κρίση από το 1973, αυτή η σύγκρουση έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί και να ενταθεί, προσελκύοντας παράγοντες σε όλη την περιοχή και πέρα από αυτήν. Το εφιαλτικό σενάριο είναι η τρέχουσα διαμάχη να γίνει μια μεγαλύτερη πυρκαγιά που να περιλαμβάνει τη λιβανική τρομοκρατική οργάνωση Χεζμπολάχ, το Ιράν και τις ΗΠΑ.
Η αποτροπή αυτής της κλιμάκωσης είναι η κορυφαία προτεραιότητα της Ουάσιγκτον. Κάτι τέτοιο δεν θα είναι εύκολο, αν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών αποτελούν οδηγό. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ισχυρά μέσα ελέγχου της σύγκρουσης, εάν είναι πρόθυμες να τα χρησιμοποιήσουν. Ακόμη όμως και σε ένα αισιόδοξο σενάριο, η περιφερειακή αναταραχή την οποία δημιουργεί αυτός ο πόλεμος δεν θα υποχωρήσει σύντομα.
Επιθέσεις... πληρεξουσίων
Τα εν λόγω γεγονότα είναι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τις οποίες προφανώς εξαπέλυσαν ομάδες πληρεξουσίων του Ιράν εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ και τη Συρία, πύραυλοι που εκτοξεύθηκαν κατά του Ισραήλ από τους συμμάχους του Ιράν Χούθι της Υεμένης και καταρρίφθηκαν από αμερικανικό αντιτορπιλικό, καθώς και η συνεχιζόμενη, βίαιη αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ. Όλα αποτελούν μέρος ενός θανατηφόρου περιφερειακού μωσαϊκού.
Η Χαμάς δεν είναι η μαριονέτα κανενός, ωστόσο είναι μια από τις δυνάμεις τις οποίες υποστηρίζει το Ιράν για να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η μάχη του Ισραήλ με τη Χαμάς επικαλύπτεται επομένως από τον συνεχιζόμενο σκιώδη πόλεμο του με το Ιράν - και από τον τεταμένη, μερικές φορές βίαιη πάλη μεταξύ της Τεχεράνης και της Ουάσιγκτον. Διεσπαρμένο στην περιοχή είναι ένα θηριοτροφείο μη κρατικών και οιονεί κρατικών παραγόντων - οι Χούθι, η Χεζμπολάχ, οι σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία - οι οποίοι ενεργούν ως πληρεξούσιοι του Ιράν ακόμη και όταν επιδιώκουν τους δικούς τους στόχους. Στη σύγκρουση στη Γάζα, λοιπόν, διαφαίνεται η απειλή επέμβασης από το Ιράν και τους συμμάχους του, η οποία θα εμπλέξει το Ισραήλ σε μια μάχη δύο μετώπων και θα πυροδοτήσει μια περιφερειακή αλυσιδωτή αντίδραση.
Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα το οποίο θέλουν οι ΗΠΑ, γιατί μια κατάρρευση της Μέσης Ανατολής θα κατανάλωσε τους αμερικανικούς πόρους οι οποίοι χρειάζονται πολύ σε άλλα σημεία του κόσμου. Έτσι η Ουάσιγκτον έχει στείλει ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων δύο ομάδων κρούσης αεροπλανοφόρων, ως προειδοποίηση προς τη Χεζμπολάχ και το Ιράν.
Τα καλά νέα είναι ότι, προς το παρόν, οι "κακοί" δεν φαίνονται αποφασισμένοι να κλιμακώσουν. Αν ήταν, γράφει ο Kenneth Pollack του American Enterprise Institute, η ώρα για το χτύπημα θα ήταν στις 7 Οκτωβρίου, όταν το Ισραήλ ήταν ζαλισμένο και με αποσπασμένη την προσοχή του.
Η Χεζμπολάχ σίγουρα θυμάται το σφυροκόπημα το οποίο δέχθηκε την τελευταία φορά που πολέμησε με το Ισραήλ, το 2006, παρόλο που το Ισραήλ πλήρωσε επίσης μεγάλο τίμημα τότε. Οι Ιρανοί ηγέτες θυμούνται ότι ο Κασέμ Σολεϊμανί, ο εγκέφαλος της περιφερειακής στρατηγικής της Τεχεράνης, κατέληξε νεκρός την τελευταία φορά που οι εντάσεις με την Ουάσιγκτον εκτοξεύτηκαν. Η Αμερική και το Ισραήλ έχουν κλιμακούμενη κυριαρχία στην περίπτωση μιας ολοκληρωτικής μάχης με ασθενέστερους αντιπάλους: η Τεχεράνη και η Χεζμπολάχ μπορούν να βλάψουν άσχημα τους εχθρούς τους, αλλά θα πληγωθούν ακόμη χειρότερα ως αντάλλαγμα.
Ωστόσο, το στοιχείο αυτό δεν πρέπει να λειτουργεί ως εντελώς καθησυχαστικό. Το Ιράν μπορεί να μην θέλει πόλεμο με το Ισραήλ, μπορεί όμως επίσης να μην θέλει να δει έναν από τους βασικούς του συμμάχους, τη Χαμάς, να καταστρέφεται. Όσο περισσότερο διαρκεί ένας πόλεμος στη Γάζα, τόσο μεγαλύτερο πειρασμό θα έχει να παρέμβει και η Χεζμπολάχ, είτε για να εκμεταλλευτεί το τραύμα του εχθρού της, είτε για να δείξει υποστήριξη σε έναν φίλο. Και, δεδομένου ότι το Ισραήλ θα ήθελε να καταστρέψει πολλούς από τους 150.000 πυραύλους της Χεζμπολάχ προτού εκτοξευθούν και η Χεζμπολάχ θα θέλει να τους εκτοξεύσει προτού καταστραφούν, το κίνητρο για ένα σκληρό και γρήγορο χτύπημα μπορεί να είναι πράγματι ισχυρό.
Υπάρχουν άλλοι τρόποι με τους οποίους η τρέχουσα σύγκρουση θα μπορούσε να εξαπλωθεί. Το Ιράν εμπλέκεται ήδη στη δολοφονία περισσότερων από 1.000 Ισραηλινών πολιτών. Το Ισραήλ, κάποια στιγμή, θα αντεπιτεθεί, ίσως σκοτώνοντας τους διαδόχους του Σολεϊμανί στην κορυφή του Στρατού των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν. Το Ιράν, από την πλευρά του, θα μπορούσε να επωφεληθεί από την τρέχουσα ενασχόληση του Ισραήλ με τη Γάζα για να προωθήσει πιο προηγμένα όπλα στον Λίβανο και τη Συρία, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τον επόμενο γύρο. Αργά ή γρήγορα, ο σκιώδης πόλεμος Ισραήλ-Ιράν θα γίνει σκληρότερος.
Η δυσαναλογία στην κλιμάκωση όπλο για τις ΗΠΑ
Η σχέση ΗΠΑ-Ιράν οδεύει επίσης σε προβλήματα. Η εισβολή της Χαμάς έχει διαταράξει την αθόρυβη αποκλιμάκωση την οποία επιδίωκε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, αναγκάζοντάς τον να σταματήσει την αποδέσμευση 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ιρανικά κεφάλαια. Μόλις η κοινή γνώμη και το Κογκρέσο επικεντρωθούν στο γεγονός ότι τρομοκράτες με την ενίσχυση του Ιράν σκότωσαν τουλάχιστον 29 Αμερικανούς, η πίεση για αντίποινα - μέσω κυρώσεων ή αυστηρότερων μέτρων - θα αυξηθεί.
Το Ιράν, με τη σειρά του, θα επιδιώξει αντίρροπη μόχλευση ενθαρρύνοντας τους πληρεξουσίους του να επιτεθούν στις αμερικανικές δυνάμεις, όπως ήδη κάνουν, ή ίσως εντείνοντας τον εμπλουτισμό του ουρανίου. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν σύντομα να αντιμετωπίσουν μια ανανεωμένη πυρηνική κρίση στο Ιράν εκτός από μια αποσταθεροποιημένη περιοχή.
Για την Ουάσιγκτον, υπάρχουν δύο συνέπειες από τα παραπάνω.
Πρώτον, οι ΗΠΑ πρέπει να ενισχύσουν τα αντικίνητρα του Ιράν για κλιμάκωση, ξεφεύγοντας από ένα επιζήμιο μοτίβο. Συνήθως, όταν πληρεξούσιοι του Ιράν χτυπούν τις αμερικανικές δυνάμεις, η Ουάσιγκτον απαντά αναλογικά κατά των εν λόγω δυνάμεων. Αυτό ωστόσο εκχωρεί την πρωτοβουλία στον εχθρό και επιτρέπει στο Ιράν να προστατευθεί από αντίποινα για τις επιθέσεις των πληρεξουσίων του. Η Αμερική πρέπει να καταστήσει σαφές, μέσω των διαθέσιμων διαύλων επικοινωνίας, ότι οι επιθέσεις στις αμερικανικές δυνάμεις θα αντιμετωπιστούν με δυσανάλογα σκληρές απαντήσεις κατά του ίδιου του ιρανικού στρατού. Η κυριαρχία στο πεδίο της κλιμάκωσης είναι πολύτιμη μόνον εάν η Αμερική είναι πρόθυμη να τη χρησιμοποιήσει.
Δεύτερον, η τρέχουσα σύγκρουση είναι μόνον η αρχή μιας παρατεταμένης προσπάθεια διαχείρισης μιας βίαιης, άτακτης Μέσης Ανατολής. Ακόμη και αν αποφευχθεί η χειρότερη κλιμάκωση, οι υψηλότερες περιφερειακές - και διεθνείς - εντάσεις θα επιμείνουν πολύ μετά τη λήξη αυτού του γύρου πολεμικής σύγκρουσης. Η 7η Οκτωβρίου ήταν ένας γεωπολιτικός σεισμός. Οι μετασεισμοί θα αντηχούν για τα επόμενα χρόνια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου