Του Marc Champion
Η Χαμάς και το Ισραήλ μόλις συμφώνησαν να σταματήσουν τις μεταξύ τους μάχες στη Γάζα για τουλάχιστον τέσσερις ημέρες, ώστε να μπορέσουν να ανταλλάξουν Ισραηλινούς ομήρους με Παλαιστίνιους φυλακισμένους και να επιτρέψουν την πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια.
Για την ανακούφιση του πόνου στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας, αυτό δεν θα μπορούσε να είναι πιο ευπρόσδεκτο ή απαραίτητο. Για όσους όμως μάχονται επί του πεδίου, μια ανάπαυλα θα έχει μικρή σημασία, πέρα από την παροχή και στις δύο πλευρές της ευκαιρίας να ανασυνταχθούν.
Αυτό, τουλάχιστον, είναι το συμπέρασμά μου αφότου μίλησα με ειδικούς στο είδος του αστικού πολέμου ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γάζα. Ο πόλεμος είναι πολιτική και ένα σύντομο διάλειμμα δεν θα ικανοποιήσει ούτε τον στόχο του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς, ούτε τον στόχο της Χαμάς να παρατείνει τον πόλεμο έως ότου συμμετάσχουν και άλλοι στο πλευρό της ή η διεθνής κοινότητα πιέσει το Ισραήλ να σταματήσει. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπένιαμίν Νετανιάχου περιέγραψε την ίδια την ιδέα ότι η ανάπαυλα στις μάχες μπορεί να σημαίνει κάτι περισσότερο ως "ανοησία".
Η "άμυνα" των σηράγγων της Χαμάς είναι οι όμηροι
Σύμφωνα με τη συμφωνία η οποία επετεύχθη με τη μεσολάβηση του Κατάρ, η Χαμάς πρόκειται να απελευθερώσει τουλάχιστον 50 από τους 240 και πλέον ομήρους που αιχμαλώτισε στις 7 Οκτωβρίου, κυρίως γυναίκες και παιδιά, ενώ έχει τη δυνατότητα με κάθε άλλους 10 ομήρους που θα απελευθερώνει να κερδίζει ακόμη μία ημέρα παράτασης της εκεχειρίας.
Για τους ομήρους και τις οικογένειές τους, η σημασία της συμφωνίας είναι δύσκολο να περιγραφεί με λόγια. Το Ισραήλ πρόκειται να παραδώσει ως αντάλλαγμα 150 Παλαιστίνιους φυλακισμένους, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Επίσης, σύμφωνα με τη Χαμάς, το εβραϊκό κράτος θα επιτρέψει σε εκατοντάδες φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια να εισέλθουν στη Γάζα, θα σταματήσει τις περισσότερες πτήσεις πάνω από τη Λωρίδα και θα δεσμευθεί να μην προβεί σε καμία σύλληψη.
Με στρατιωτικούς όρους, ωστόσο, θα χρειαζόταν η απελευθέρωση σχεδόν όλων των Ισραηλινών αιχμαλώτων για να αλλάξει ριζικά η φάση για τις Δυνάμεις Άμυνας του Ισραήλ (IDF), καθώς αντιμετωπίζουν το δύσκολο έργο να προσπαθούν να "καθαρίσουν" εκατοντάδες χιλιόμετρα σηράγγων σε βάθος έως και 70 μέτρα κάτω από το έδαφος προκειμένου να εξαλείψουν τη δυνατότητα της Χαμάς να πολεμά. Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο χωρίς να χρειάζεται να ανησυχεί κανείς για την παρουσία εκεί ομήρων.
Οι σήραγγες είναι ένα φρικτό περιβάλλον για κάθε στρατιώτη, λέει ο John Spencer, πρώην ταγματάρχης του αμερικανικού στρατού και νυν πρόεδρος των Μελετών Αστικού Πολέμου στο Ινστιτούτο Μοντέρνου Πολέμου στο Γουέστ Πόιντ. Το μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής τεχνολογίας απλώς δεν λειτουργεί υπόγεια, σημειώνει. Τα γυαλιά νυχτερινής όρασης δεν το κάνουν επειδή δεν υπάρχει φως περιβάλλοντος και τα περισσότερα ρομπότ δεν το κάνουν επειδή δεν υπάρχουν βιώσιμα ραδιοσήματα. Οι επικοινωνίες μεταξύ των στρατιωτών - ακόμη και oi οπτικές - επίσης δε λειτουργούν. Είναι δύσκολο να δεις ή να αναπνεύσεις. Ακόμη και τα σκυλιά που μυρίζονται βόμβες πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένα για να εργαστούν υπόγεια στο σκοτάδι.
Έτσι, από αμνημονεύτων χρόνων, οι στρατοί χρησιμοποιούσαν σήραγγες και οι αντίπαλοί τους προσπαθούσαν να τις εξουδετερώσουν χωρίς να χρειαστεί να μπουν εκεί μέσα. Τα μέσα για μια τέτοια αντιμετώπιση είναι τόσο φρικτά όσο και αποτελεσματικά. Το 1982, ο Χαφέζ αλ Άσαντ -πατέρας του σημερινού προέδρου της Συρίας- διέταξε τα στρατεύματά του να ρίχνουν καύσιμο ντίζελ σε σήραγγες τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι μαχητές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ως μέρος της άμυνάς τους στην πόλη Χάμα. Στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει θερμοβαρικά όπλα για να σκοτώσει τους υπερασπιστές των πόλεων που οχυρώνονται υπόγεια, εκεί δηλαδή όπου οι βόμβες δεν μπορούν να τους φτάσουν, ρουφώντας τον αέρα από τα καταφύγιά τους και οδηγώντας σε κατάρρευση τους πνεύμονές τους.
Στη Γάζα, ο λογικός τρόπος για να εξουδετερωθεί το μοναδικά μεγάλο δίκτυο σηράγγων της Χαμάς θα ήταν, σύμφωνα με τον Spencer, να πλημμυρίσει με θαλασσινό νερό, ωστόσο αυτό δεν είναι επί του παρόντος μια επιλογή επειδή οι λίγοι όμηροι οι οποίοι έχουν ήδη απελευθερωθεί από τη Χαμάς κατέστησαν σαφές ότι κρατούνταν στα ίδια αυτά τούνελ. Η απελευθέρωση 50 από αυτές τις "ανθρώπινες ασπίδες" λογικά μειώνει το πρόβλημα με μαθηματικούς όρους, ωστόσο εξακολουθεί να αφήνει περίπου 180 εξ αυτών στα χέρια της Χαμάς. Χωρίς λοιπόν να γνωρίζουμε πού βρίσκονται, η μείωση του αριθμού αλλάζει ελάχιστα πράγματα στους στρατιωτικούς υπολογισμούς.
Πολιτικοί στόχοι
Γενικότερα, ωστόσο, μια τόσο σύντομη ανάπαυλα δεν μπορεί να επιτύχει τους πολιτικούς στόχους καμίας πλευράς και η κύρια πρόκληση θα είναι οι μαχητές να παραμείνουν προστατευμένοι όσο θα την τηρούν - ένας λόγος που ακόμη και οι προσωρινές εκεχειρίες τείνουν να είναι ασταθείς.
Το διακηρυγμένο καθήκον των IDF είναι να εξαλείψουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς και αυτή η δουλειά απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί, καθιστώντας απίθανο το Ισραήλ να επιτρέψει την επέκταση της κατάπαυσης πυρός σε μια πιο μόνιμη εκεχειρία. Η Χαμάς μπορεί να θέλει να συμβεί κάτι τέτοιο αλλά, αν υποτεθεί ότι δεν συμβαίνει, μια σύντομη παύση δύσκολα προωθεί τον στόχο της να παρατείνει τον πόλεμο και τα συνακόλουθα δεινά της μέχρι να παρέμβει είτε η Χεζμπολάχ και το Ιράν είτε η διεθνής κοινότητα.
"Δεν νομίζω ότι είναι στρατιωτικά σημαντική", μου είπε για την εκεχειρία ο David Betz, καθηγητής πολέμου στον σύγχρονο κόσμο στο King's College, στο Λονδίνο. "Δεν θεωρώ ότι οι IDF θα σταματήσουν μέχρι να εξαφανίσουν τη Χαμάς, με το προφανές ερώτημα να είναι: τι θα έχει μείνει από τη Γάζα όταν τελειώσουν; Και η απάντηση είναι τίποτα στο οποίο να μπορούν να επιστρέψουν δύο εκατομμύρια άνθρωποι".
Οι μεθοδικές IDF
Οι IDF έχουν σημειώσει καλύτερη πρόοδο στο έδαφος και έχουν καταγράψει λιγότερες απώλειες μεταξύ των στρατιωτών τους απ’ ό,τι θα μπορούσαν να υποδείξουν άλλες περιπτώσεις αστικού πολέμου. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι προσέγγισαν μεθοδικά το έργο τους, πρώτα περικυκλώνοντας την πόλη της Γάζας και μετά κατευθυνόμενες σε βασικά κέντρα όπως το νοσοκομείο al-Shifa, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι δεν θα μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιείται από τη Χαμάς στον πόλεμο πληροφοριών ο οποίος αποτελεί τόσο μεγάλο μέρος αυτής της σύγκρουσης.
Έτσι, η μεγάλη μάχη πόρτα - πόρτα και από σήραγγα σε σήραγγα η οποία χρειάζεται πραγματικά για την εξάλειψη της Χαμάς, θα μπορούσε να βρίσκεται ακόμη μπροστά ή είναι πιθανό η οργάνωση απλώς να μην έχει τα μέσα να αντισταθεί σε μια δύναμη της κλίμακας των IDF.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, και οι δύο πλευρές θα χρησιμοποιήσουν την έλλειψη μαχών για να ξεκουράσουν τις δυνάμεις τους, να ανεφοδιαστούν, να σχεδιάσουν και να συγκεντρώσουν πληροφορίες, έγραψε ο Mick Ryan, απόστρατος στρατηγός του αυστραλιανού στρατού σε ανάρτηση blog την Τετάρτη. Οι IDF μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία για να απομακρύνουν περισσότερους αμάχους και να προετοιμαστούν προκειμένου να επεκτείνουν τον πόλεμο στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας.
Μια λύση: παράδοση Χαμάς, αυτοσυγκράτηση Ισραήλ
Καθώς οι απώλειες αμάχων συνεχίζουν να αυξάνονται, η ερώτηση του Betz ήταν η σωστή. Και αξίζει να απευθύνουμε άλλη μία: ποια θα ήταν η ιδανική χρήση αυτής της ανάπαυλας, πέρα από τη ζωτική υπόθεση της επιστροφής των ομήρων στις οικογένειές τους και της παροχής όσο το δυνατόν περισσότερης τροφής, νερού, φαρμάκων και καυσίμων στους Παλαιστίνιους αμάχους; Όσο απίθανο κι αν είναι, η απάντηση θα ήταν για το Κατάρ και τους συνομιλητές του, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, να πείσουν τη Χαμάς ότι κανένα ιππικό δεν πρόκειται να έλθει να τη σώσει και ότι οι ηγέτες της οργάνωσης θα πρέπει να διαπραγματευτούν τους όρους της παράδοσής της, παραδίδοντας όπλα και ομήρους προκειμένου να γλιτώσουν ό,τι έχει απομείνει από τη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς, άλλωστε, ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο στις 7 Οκτωβρίου, σκοτώνοντας περισσότερους από 1.200 Ισραηλινούς, ενώ η Χαμάς έχει επίσης τη δυνατότητα να μπορεί να τον σταματήσει.
Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, θα μπορούσε να αποδείξει ότι στόχος του δεν είναι η συλλογική τιμωρία, αφήνοντας χώρο για τους συμβιβασμούς οι οποίοι θα χρειάζονταν για μια τέτοια παράδοση και για μια πιο μακροπρόθεσμη διευθέτηση για τη Γάζα διαφορετική από μια εκ νέου ισραηλινή κατοχή. Θα μπορούσε επίσης, όπως το έθεσε ο Ryan, να πετύχει επί του πεδίου σύμφωνα με ένα στρατηγικό σχέδιο - το οποίο επί του παρόντος απουσιάζει - για το τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Μην ανυπομονείτε ωστόσο, δεδομένων των μαξιμαλιστικών στόχων και από τις δύο πλευρές. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι αυτή η διακοπή των εχθροπραξιών θα μπορούσε να διαρκέσει όσο προβλέπεται στη συμφωνία, εκείνο το οποίο σίγουρα μπορείτε να περιμένετε είναι κι άλλο πόλεμο.
Απόδοση - Επιμέλεια - Επιλογή Κειμένων (2019-2023): Γ.Δ. Παυλόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου