Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Μετά από εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων (με ενεργό εμπλοκή υψηλόβαθμων παραγόντων των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, του Κατάρ, της Αιγύπτου κ.ά.), η συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς εγκρίθηκε από το ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης. Η συμφωνία καθυστέρησε λίγα 24ωρα, για να δοθεί χρόνος στους Ισραηλινούς νομικούς να εξετάσουν πιθανές νομικές προκλήσεις για την απελευθέρωση κρατουμένων, σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους.
Το Ισραήλ μπορεί να είναι πρόθυμο να επεκτείνει την αρχική συμφωνία ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, σύμφωνα με διάφορες αναφορές. Σε κάθε διαπραγμάτευση, ειδικά σε μια τόσο λεπτή όσο η συμφωνία που επιτεύχθηκε για την ανταλλαγή ομήρων με κρατουμένους, είναι απαραίτητο να αποδειχθεί ότι υπάρχει ένας λειτουργικός δίαυλος που μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα.
Το Κατάρ ηγήθηκε επιτυχώς των πρόσφατων διαπραγματεύσεων με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αιγύπτου τις τελευταίες εβδομάδες. Ο διευθυντής της CIA, γνωστός διπλωμάτης Μπιλ Μπερνς, συμμετείχε ενεργά στις διαπραγματεύσεις με τον αρχηγό της Μοσάντ (υπηρεσία πληροφοριών του Ισραήλ), Ντέιβιντ Μπαρνέα, και τον πρωθυπουργό και ΥΠΕΞ του Κατάρ, Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν μπιν Τζάσιμ αλ Θάνι. Η εργασιακή σχέση μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών βασίζεται στην εμπιστοσύνη, εδραιωμένη με την πάροδο του χρόνου, η οποία έχει εδραιωθεί μέσω της εφαρμογής της ιδέας που μεσολαβούσε και σε άλλες συμφωνίες σε όλο τον κόσμο, από το Αφγανιστάν μέχρι το Αφρικανικό Σαχέλ και την Ουκρανία. Μέσω της τρέχουσας σύγκρουσης, το Κατάρ λειτούργησε ως ενδιάμεσος μεταξύ του Ισραήλ, των Ηνωμένων Πολιτειών και των χωρών της περιοχής, από τη μια πλευρά, και της Χαμάς, από την άλλη.
Η Ντόχα είναι γνωστό ότι φιλοξενεί αρκετούς ανώτερους αξιωματούχους του πολιτικού κλάδου της Χαμάς, καθιστώντας το κράτος του Κόλπου έναν απαραίτητο αγωγό και πολύτιμο συνομιλητή για κυβερνήσεις όπως των Ηνωμένων Πολιτειών, που έχουν χαρακτηρίσει επισήμως τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Αξιοποιώντας τη δυναμική της συμφωνίας, το χαρτοφυλάκιο των ομήρων θα μπορούσε να αποτελέσει ώθηση για σημαντική πρόοδο σε μια σειρά ανθρωπιστικών θεμάτων, συμβάλλοντας στην ανακούφιση του εκτεταμένου πόνου των πολιτών στη Γάζα. Το αν η συμφωνία για την ομηρεία ερμηνεύεται ή όχι ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα μπορούσε να ξεκινήσει για τα επόμενα βήματα, δεν έχει ακόμη φανεί.
Πέρα από τις γυναίκες και τα παιδιά που θα απελευθερωθούν, η Χαμάς εκτιμάται ότι έχει υπό τον έλεγχό της 90 Ισραηλινούς στρατιωτικούς, που αποτελούν τα ισχυρά διαπραγματευτικά χαρτιά της Χαμάς, και αναλυτές εικάζουν ότι οι συμφωνίες για την εξασφάλιση της απελευθέρωσης του ισραηλινού στρατιωτικού προσωπικού θα μπορούσαν να λάβουν χώρα για μήνες, αν όχι χρόνια. Το 2011, με αντάλλαγμα τη συμφωνία για την απελευθέρωση ενός μόνο Ισραηλινού στρατιώτη που είχε απαγάγει πέντε χρόνια νωρίτερα, η Χαμάς εξασφάλισε την απελευθέρωση περισσότερων από 1.000 Παλαιστίνιων κρατουμένων.
Ο Ισραηλινός διαπραγματευτής πίσω από τη συμφωνία για τον στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ είπε αργότερα σε μια ομάδα φοιτητών ότι τα εσωτερικά πολιτικά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου την εποχή εκείνης της συμφωνίας, το 2011, είχαν δώσει στη Χαμάς κίνητρα να προχωρήσει σημαντικές απαιτήσεις από το Ισραήλ. Τέτοιες σκέψεις μπορεί να γίνουν και πάλι επίκαιρες στο τρέχον πλαίσιο: η κυβέρνηση του Νετανιάχου έχει ήδη αντιμετωπίσει μαζικές διαμαρτυρίες νωρίτερα φέτος για τις προτεινόμενες αλλαγές στο δικαστικό σύστημα της χώρας και το Υπουργικό Συμβούλιο αντιμετωπίζει τώρα έντονη πίεση από πολλούς Ισραηλινούς που πιστεύουν ότι απέτυχαν να αποτρέψουν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Υπάρχει επίσης μεγάλη εγχώρια δημόσια πίεση στην κυβέρνηση να δώσει προτεραιότητα στην ασφαλή επιστροφή των ομήρων κατά τη διάρκεια της επιθετικής εκστρατείας αεροπορικών βομβαρδισμών και των επακόλουθων χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα. Ενώ τα νέα της συμφωνίας είναι ευπρόσδεκτα, πολλές προκλήσεις εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι να τεθεί σε ισχύ η κατάπαυση του πυρός, συμπεριλαμβανομένου του αν θα είναι ανθεκτική και βιώσιμη, καθώς και τι θα συμβεί όταν λήξει η προσωρινή παύση των μαχών. Πάντως στην περιοχή επανέρχεται ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, πριν μεταβεί την άλλη εβδομάδα στις Βρυξέλλες για την ιδιαίτερα κρίσιμη υπουργική σύνοδο του ΝΑΤΟ.
ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΠΥΡΟΣ ΑΠΟ 4 ΕΩΣ 10 ΗΜΕΡΕΣ
Πώς θα πραγματοποιηθεί η απελευθέρωση ομήρων
Σε συμφωνία τετραήμερης κατάπαυσης του πυρός με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των ομήρων κατέληξαν το Ισραήλ και η Χαμάς. Η παύση των πολεμικών επιχειρήσεων θα ισχύσει από τις 10 σήμερα το πρωί, όπως έσπευσε να ανακοινώσει ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ, στέλεχος της Χαμάς. Βάσει της συμφωνίας, που επιτεύχθηκε με τη διαμεσολάβηση του Κατάρ και της Αιγύπτου και εγκρίθηκε από το ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο την προηγούμενη νύχτα, θα αρχίσουν σήμερα να απελευθερώνονται σταδιακά οι 50 από τους 240 ομήρους που απήχθησαν από ενόπλους της Χαμάς κατά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Νότιο Ισραήλ.
Μόλις αφεθούν ελεύθεροι οι Ισραηλινοί όμηροι, θα αποφυλακιστούν και 150 Παλαιστίνιοι -γυναίκες και έφηβοι- που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές. Εως τη λήξη της εκεχειρίας πρόκειται να αφεθούν ελεύθεροι άλλοι 150 Παλαιστίνιοι σε αντάλλαγμα της απελευθέρωσης 50 Ισραηλινών (συνολικά δηλαδή θα γίνει ανταλλαγή 300 φυλακισμένων Παλαιστινίων έναντι 100 Ισραηλινών ομήρων). Το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι για κάθε 10 ομήρους που θα απελευθερώνει η Χαμάς, θα προστίθεται άλλη μία μέρα κατάπαυσης του πυρός. Στο καλό σενάριο προβλέπεται η δυνατότητα διάρκειας της εκεχειρίας έως και 10 ημέρες – μια εκδοχή που λίγοι θεωρούν πολύ πιθανή.
Σε κάθε περίπτωση, η κατάπαυση του πυρός στην οποία κατέληξαν το Ισραήλ και η Χαμάς -με δυσκολία και υπαναχωρήσεις για τις τεχνικές λεπτομέρειες- αποτελεί μεγάλη επιτυχία για το Κατάρ και την Αίγυπτο. Η εξέλιξη, την οποία καλωσόρισαν οι ευρωπαϊκές χώρες και οι ΗΠΑ, ικανοποίησε ιδιαίτερα την κυβέρνηση Μπάιντεν, που πίεζε το Ισραήλ για εκεχειρία με στόχο την απελευθέρωση ομήρων (πολλοί εκ των οποίων έχουν διπλή υπηκοότητα). Αναλυτές θεωρούν πάντως ότι για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό η συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων ήταν μονόδρομος, καθώς οι οικογένειές τους είχαν δημιουργήσει έναν ιστό υποστήριξης εντός του Ισραήλ, εκφράζοντας έντονα τη δυσαρέσκειά τους εναντίον της σκληρής στάσης της κυβέρνησης, που αρνείτο να κάνει πίσω για να αφεθούν ελεύθεροι οι όμηροι.
Η κατάπαυση του πυρός για την ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων θα δώσει τη δυνατότητα στην προώθηση της ανθρωπιστικής βοήθειας για τους άμαχους κατοίκους της Γάζας. Το Ισραήλ θα επιτρέψει σε περίπου 300 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια να εισέλθουν στη Γάζα από το πέρασμα της Ράφα. Ωστόσο, το Ισραήλ έχει ξεκαθαρίσει πως οι επιχειρήσεις εναντίον της Χαμάς θα επαναληφθούν μετά την προσωρινή κατάπαυση του πυρός, ενώ και στη διάρκεια της εκεχειρίας θα συνεχιστούν κάθε πρωί οι πτήσεις πάνω από τη Λωρίδα της Γάζας, για επιτήρηση της κατάστασης και συλλογή πληροφοριών. Η ισραηλινή κυβέρνηση επανέλαβε σε όλους τους τόνους ότι «αυτό δεν είναι το τέλος του πολέμου» και ότι η επιχείρηση θα συνεχιστεί «μέχρι την εξαφάνιση της Χαμάς». Οι ισραηλινές δυνάμεις θα παραμείνουν στη Γάζα χωρίς να εμπλέκονται σε μάχες αλλά με τα όπλα «παρά πόδα».
Οι ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις ανακοίνωσαν χθες ότι κατέστρεψαν πάνω από 400 υπόγειες σήραγγες της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
Ποια θα είναι τα 7 βήματα
1 Η Χαμάς θα αφήνει ελεύθερους 12-13 ομήρους την ημέρα.
2 Σήμερα αναμένονται στο Ισραήλ οι πρώτοι όμηροι. Προηγουμένως η Χαμάς θα έχει στείλει τα ονόματα των ομήρων που θα απελευθερώσει.
3 Ταυτόχρονα, το Ισραήλ θα στείλει τη λίστα με τους Παλαιστίνιους κρατουμένους που θα απελευθερωθούν.
4 Το υπουργείο Δικαιοσύνης του Ισραήλ έχει ήδη δημοσιοποιήσει πλήρη κατάλογο των 300 Παλαιστίνιων κρατουμένων που θα αποφυλακιστούν.
5 Οι Παλαιστίνιοι που θα απελευθερωθούν είναι στην πλειονότητά τους έφηβοι 16-18 ετών που συνελήφθησαν από τον ισραηλινό στρατό και φυλακίστηκαν σε επεισόδια – πετούσαν πέτρες στους στρατιώτες.
6 Επίσης, η συμφωνία περιλαμβάνει και την απελευθέρωση 33 γυναικών από τα παλαιστινιακά εδάφη (Δυτική Οχθη), οι οποίες βρίσκονται σε ισραηλινές φυλακές ύστερα από την καταδίκη τους για συμμετοχή σε επεισόδια και επιθέσεις με μαχαίρι.
7 Σύμφωνα με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης δεν θα απελευθερωθούν κρατούμενοι που έχουν καταδικαστεί για ανθρωποκτονία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου