Γιάννος Χαραλαμπίδης
Η Τουρκία ανοίγει τη βεντάλια των διεκδικήσεών της σε Κύπρο και Αιγαίο, ακόμη και στη Θράκη, την ίδια στιγμή κατά την οποία πίσω από τους λεγόμενους «κοινούς βηματισμούς» Αθηνών και Λευκωσίας υπάρχει ένας κρυφός πόλεμος.
Αυτός ο κρυφός πόλεμος εστιάζεται σε διάφορα επίπεδα, όπως είναι οι «πιέσεις» που δέχεται ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες του επί του Κυπριακού από την Αθήνα, καθώς και η διαχείριση, εκ μέρους του ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών, λεπτών ζητημάτων, χωρίς να υπάρχει επαρκής ενημέρωση ή, και αν υπάρξει, γίνεται εκ των υστέρων.
Τι αφήνει ως προίκα στο Κυπριακό ο ελληνοτουρκικός διάλογος
Γιατί οι Βρετανοί κάλεσαν τον Χριστοδουλίδη πριν από την Τριμερή
Γιατί επέτρεψαν στον Τατάρ να θέσει επί τάπητος την ισότιμη κυριαρχία
Άτυπη Τριμερής και οι επιπτώσεις
Απόδειξη τούτου ήταν, μεταξύ άλλων, και η Τριμερής στη Νέα Υόρκη. Κυβερνητικές πηγές δήλωναν ότι:
Πρώτο, η Λευκωσία έμαθε για τον χαρακτήρα της, αφού αυτό είχε ήδη αποφασιστεί μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Όμως, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος: Η ίδια η Λευκωσία το ζητούσε, ασχέτως εάν ο τρόπος με τον οποίο έγινε, δεν θα ήταν εκείνος που η κυπριακή Κυβέρνηση θα ήθελε. Με άλλα λόγια, δεν επεδίωκε να ήταν άτυπη και με τα δυο κράτη στο τραπέζι. Γι’ αυτό και ήταν και είναι μουδιασμένη.
Δεύτερο, η Λευκωσία δεν γνώριζε ποιες ήταν οι προθέσεις του ΓΓ του ΟΗΕ και η ατζέντα, ενώ γίνονταν διαρροές στην Τουρκία, που είχε συνεννοηθεί με την Αθήνα. Την επομένη της άτυπης Τριμερούς, ανώτατη κυβερνητική πηγή δήλωνε: «Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τις σχέσεις μας με την Αθήνα και θα πρέπει να γίνει συνάντηση», η οποία προσδοκάται να λάβει χώραν στο επόμενο διάστημα. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας συζήτησης θα καθοριστούν οι ρόλοι του καθενός και πώς θα προχωρήσουν οι δυο τους.
Παρασκήνιο Τετραμερούς…
Όπως ελέχθη, η Αθήνα αρχικώς δεν είχε πρόβλημα με την «Τετραμερή», την οποία είχε συζητήσει πρώτα με την Τουρκία και κατόπιν έσπευσε στη Λευκωσία. Πέτρα δε του σκανδάλου εμφανίζεται ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι κοινό μυστικό ότι πίσω από τον Γεραπετρίτη βρίσκεται ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Μάλιστα, ο κ. Γεραπετρίτης έθεσε ως προς το θέμα της Τετραμερούς το ερώτημα γιατί να υπάρχει πρόβλημα ως προς την αποδοχή μιας τέτοιας τουρκικής θέσης. Δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του για γενναία βήματα στο Κυπριακό. Βεβαίως, όπως πληροφορούμαστε, είχαν εν συνεχεία εξηγηθεί οι λόγοι στον Έλληνα ΥπΕξ τόσο από πλευράς σημειολογίας όσο και από πλευράς ιστορίας και ουσίας, γιατί δεν θα ήταν δυνατό να γίνει δεκτή μια Τετραμερής. Ούτως η άλλως, η Βρετανία δεν δεχόταν να μείνει εκτός μιας τέτοιας συνάντησης, κυρίως λόγω των Βάσεων, αλλά και του πρωταγωνιστικού ρόλου που θέλει να διαδραματίζει, όχι μόνο στο Κυπριακό, αλλά και στην περιοχή, ειδικώς μετά τον κρίση στη Γάζα, που επεκτείνεται τώρα στον Λίβανο. Αυτό ελέχθη στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη από τη βρετανική κυβέρνηση προτού μεταβεί στη Νέα Υόρκη, παρότι, αρχικά, την άνοιξη του 2023, όταν ηγέρθη το θέμα της Τετραμερούς, ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής στην Κύπρο είχε βολιδοσκοπήσει τη Λευκωσία, χωρίς να εμφανιστεί αρνητικός σε μια τέτοια εξέλιξη. Ήθελε, προφανώς, να δει προθέσεις. Από τη μια η κυπριακή Κυβέρνηση ήταν του κάθετου όχι και από την άλλη η ελληνική δεν το έβρισκε παράλογο.
Η άσκηση διπλωματικής εργασίας
Είναι πρόδηλον ότι τα περί Τετραμερούς είχαν συζητηθεί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς και με τη Βρετανία, και εν συνεχεία ενημερώθηκε η Λευκωσία, η οποία:
1) Δέχεται ότι, σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, η Αθήνα και δη το Υπουργείο Εξωτερικών προσεγγίζει, όπως ελέχθη, «το Κυπριακό ως μιαν άσκηση διπλωματικής εργασίας». Με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς λανθασμένων κινήσεων και δη στις επαφές με την Άγκυρα.
2) Αντιλαμβάνεται ότι η Κυβέρνηση Μητσοτάκη θεωρεί «μπελά το Κυπριακό» και εμπόδιο στα Ελλαδοτουρκικά, εξ ου και η αποσύνδεσή του, η οποία δεν είχε αρέσει αρχικά στη Λευκωσία και στον ίδιο τον Πρόεδρο. Γι’ αυτό, άλλωστε, ελέγετο στο παρασκήνιο η φράση, «τι να κάνουμε, να συγκρουστούμε με την Αθήνα;». Αυτό, βεβαίως, δεν συνέβη, παρότι οι διαφορές συνεχίζονται. Και οι διαφορές αυτές εμφανίζονται ως παράπονα και εκνευρισμός, ο οποίος αποκρύβεται κάτω από επικοινωνιακές δηλώσεις αντιφατικού χαρακτήρα. Ενώ, για παράδειγμα, γινόταν λόγος από τον Πρόεδρο για διαφορετικές προσεγγίσεις με συνέντευξή του στην Αθήνα, από την άλλη αναφέρθηκε μετά την τελευταία συνάντησή του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, ότι υπάρχει κοινός βηματισμός. Και λίγες μέρες αργότερα άρχισε νέα μουρμούρα για τις κινήσεις των Αθηνών, χωρίς επαρκή έστω συνεννόηση με τη Λευκωσία.
3) Κατανοεί ότι, προκειμένου να προχωρήσει το Κυπριακό, κατά τρόπον παράλληλο με τα Ελλαδοτουρκικά, έχει επινοηθεί η άτυπη Τριμερής, που δεν ήταν ο πραγματικός στόχος του Προέδρου. Διότι ο Πρόεδρος ήθελε Τριμερή με συγκεκριμένη βάση, δηλαδή τα ψηφίσματα του Σ. Ασφαλείας και με την τουρκική θέση για ισότιμη κυριαρχία να είναι εκτός συζήτησης, για να δημιουργηθεί κλίμα επιστροφής στο Κραν Μοντανά.
Όλα στο τραπέζι και τετραγωνισμός του κύκλου
Από την άλλη, η Άτυπη Τριμερής ή η όποια Άτυπη Διευρυμένη Πενταμερής ή Τετραμερής, πού οδηγεί; Οδηγεί στα εξής:
Α. Είναι όλα στο τραπέζι. Μεταξύ αυτών και η ισότιμη κυριαρχία με τα δυο κράτη.
Β. Εφόσον ο καθένας λέει τα δικά του σε άτυπο επίπεδο, τα ψηφίσματα του Σ. Ασφαλείας και το πλαίσιο μπαίνουν στο ράφι. Δεν είναι κοινώς αποδεκτή βάση συζήτησης. Όμως, πώς θα φύγει από το τραπέζι η αξίωση για τα δυο κράτη από τη στιγμή που είναι απόφαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας και της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης;
Γ. Τετραγωνίζεται ο κύκλος, εφόσον και οι δυο πλευρές μπορούν να θέτουν τις αξιώσεις τους εκτός πλαισίου των ψηφισμάτων. Ερώτημα: Ποιος κερδίζει από αυτήν τη διαδικασία; Η τουρκική πλευρά. Γιατί; Διότι, ακόμη και άτυπα, βγάζει από τη μέση τα ψηφίσματα και θέτει τη λύση των δυο κρατών, μέσω της ισότιμης κυριαρχίας. Έστω και άτυπα αλλάζει η βάση των συνομιλιών. Είναι, τελικά, άτυπες τέτοιες συναντήσεις; Πώς ήταν άτυπη η Τριμερής όταν εκδόθηκε επίσημο ανακοινωθέν για ΜΟΕ; Και χωρίς τον ΓΓ του ΟΗΕ να πάρει θέση. Και η διατύπωση θέσης δεν αφορά στη στήριξη προς τη μία ή την άλλη πλευρά, αλλά στον σεβασμό της Χάρτας των Ην. Εθνών και κράτους - μέλους του, όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Ούτε, όμως, ο Πρόεδρος ζήτησε, από τη δική του πλευρά, να εξηγήσει ο ΓΓ του ΟΗΕ στον κ. Τατάρ ότι δεν μπορεί να αξιώνει την ισότιμη κυριαρχία, διότι δεν μπορεί να προκύψει κράτος, αρχή ή οντότητα, η οποία έχει προκύψει από τη βία και τη χρήση των όπλων. Άρα, δεν μπορεί να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Είναι δε σαφές ότι η κ. Τατάρ είναι αποσχιστής και εργαλείο της Άγκυρας, αφού ο ίδιος, αναφερόμενος στον Ταγίπ Ερντογάν, είπε: «Ο Πρόεδρός μας»!
Τα επόμενα βήματα για την άτυπη Πενταμερή
Ο κρυφός ή αθέατος πόλεμος Αθηνών - Λευκωσίας έχει ως θύμα του τη βάση των συνομιλιών, τη μορφή της λύσης και την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία η Τουρκία θα επιδιώξει να διαλύσει μέσω μιας Άτυπης Πενταμερούς ή Τετραμερούς, χωρίς να είναι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και η Χάρτα του η βάση για λύση. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι:
- Δεν έχει τεθεί χρονοδιάγραμμα από τον ΓΓ του ΟΗΕ για μια Πενταμερή. Η Λευκωσία θεωρεί ότι θα είναι Πενταμερής αντί Τετραμερής λόγω της παρέμβασης των Βρετανών, που θέλουν να είναι παρόντες.
- Οι κινήσεις και ο συντονισμός για την Άτυπη Πενταμερή θα γίνουν μάλλον από την κ. Ρόζμαρι Ντι Κάρλο (βοηθό του ΓΓ του ΟΗΕ), εφόσον ο κ. Τατάρ δεν αποδέχεται πλέον την κ. Ολγκίν ως διαμεσολαβήτρια, επειδή δεν πέτυχε, κατά τον ισχυρισμό του, την άρση της «απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων» και δεν προώθησε, όπως έπρεπε, την ισότιμη κυριαρχία. Εκ των πραγμάτων, θα γίνουν επαφές με την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Βρετανία, την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή πλευρά.
- Ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν άνοιξε τα χαρτιά του στην Άτυπη Τριμερή, ούτε πήρε θέση. Και το ερώτημα, όπως οι ίδιες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν, είναι εάν και πώς θα τα ανοίξει σε μια Πενταμερή, που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει ατζέντα και περιεχόμενο. Επί τούτου είναι που θέλει η Λευκωσία «να ξεκαθαρίσει ορισμένα πράγματα με την Αθήνα». Αυτό σημαίνει ότι η κυπριακή Κυβέρνηση ουδόλως θα επιθυμούσε να δει το Κυπριακό να θυσιάζεται σε μια παράλληλη πορεία με τα Ελλαδοτουρκικά. Δεν θα ήθελε, δηλαδή, να γίνουν κινήσεις από την Αθήνα μαζί με την Τουρκία, που θα εκθέτουν το Κυπριακό, με άλλα λόγια θα ικανοποιούν την Άγκυρα. Πλην, όμως, οι κινήσεις αυτές ουδόλως θα ήθελε η κυπριακή Κυβέρνηση να εμφανιστούν ως κινητικότητα, ακόμη και ως επιτυχία.
Η αυτοκτονία και η γραμμή του Μαξίμου
Από την άλλη, η Λευκωσία είναι εγκλωβισμένη στη διαδικασία αυτή, διότι η ίδια επέλεξε να μπει στο διπλωματικό παιχνίδι χωρίς σχέδιο Β’, ζητώντας επιστροφή στο Κραν Μοντανά. Γι’ αυτό, άλλωστε, μετά τις δηλώσεις Σαμαρά στην Κύπρο την περασμένη Τετάρτη, για μαγειρέματα λύσεων συγκεκαλυμμένης διχοτόμησης στο Κυπριακό, ο Ελλαδίτης Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης κρύφτηκε πίσω από τη Λευκωσία, τονίζοντας, ούτε λίγο ούτε πολύ, το εξής: Ότι η Αθήνα ενεργεί σε συνεννόηση με την κυπριακή Κυβέρνηση και ότι, κατά την εκτίμησή του, η Λευκωσία δεν θα ήθελε, υιοθετώντας αυτήν «την πολιτική (που βρίσκεται σε εξέλιξη) να αυτοκτονήσει». Τι λέει, δηλαδή, ο κ. Μαρινάκης; Ότι εάν είναι μια τέτοια πολιτική καταστροφική, την ευθύνη φέρει η Λευκωσία… Η γραμμή που δόθηκε από το Μαξίμου και δη σε ημέτερους δημοσιογράφους και άλλους είναι η εξής: Γιατί κατηγορούν εμάς; Δεν συμφωνεί μαζί μας ο Κύπριος Πρόεδρος; Αυτό ήταν πρόδηλο την περασμένη Πέμπτη από την αρθρογραφία, τις δηλώσεις και δη σε τηλεοπτικές πολιτικές εκπομπές στην Ελλάδα. Από τη μια γκρινιάζει η Λευκωσία για τη στάση της Αθήνας και, από την άλλη, η Αθήνα λέει ότι οι ενέργειές της βρίσκονται εντός του πλαισίου, που θέλει να υπηρετήσει η Λευκωσία. Ποιο, όμως, είναι το θύμα; Τα θύματα είναι η αλήθεια προς την κοινή γνώμη και η διαδικασία λύσης, στο πλαίσιο της οποίας, με τη συνδρομή Αθηνών και Λευκωσίας, καθώς και του ελλαδοτουρκικού διαλόγου, άνοιξε η πύλη στον Τατάρ και στην Τουρκία να θέσουν ενώπιον του ΓΓ του ΟΗΕ την ισότιμη κυριαρχία και τα δυο κράτη. Και αυτό προσδοκούν να συνεχίσουν στο πλαίσιο μιας άτυπης Πενταμερούς. Αυτή, όντως, και αν είναι τάση αυτοκτονίας. Ποιος, άραγε, κερδίζει με βάση τη λογική; Πάντως, όχι εμείς…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου