Από τον θαυμασμό του Μουσολίνι στο Κίνημα Πλαστήρα - Από τη φοβία στο Κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935

Από τον θαυμασμό του Μουσολίνι στο Κίνημα Πλαστήρα
Του Ν. Λυγερού

Όσο και να μην είναι ευρέως γνωστό, ο θαυμασμός του Πλαστήρα προς το πρόσωπο
του Μουσολίνι είναι γεγονός. Είναι μάλιστα το θεμελιακό υπόβαθρο του πραξικοπήματος που ονομάστηκε Κίνημα Πλαστήρα 6ης Μαρτίου 1933. Ο Πλαστήρας θαύμαζε και το φασιστικό καθεστώς που είχε επιβάλει ο Μουσολίνι στην Ιταλία. Αυτό έχει ενδιαφέρον διότι συχνά παρουσιάζεται ως δημοκρατικός αλλά ποιος μπορεί αντικειμενικά να το πιστέψει μετά από την έκθεση αυτών των στοιχείων. Ο Πλαστήρας δεν μιλούσε μόνο θεωρητικά και ήξερε στην πράξη τι σημαίνει φασισμός αφού έζησε καιρό στην Ιταλία την εποχή της κυριαρχίας του. Έτσι για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που υπήρχαν στην Ελλάδα, σκέφτηκε ότι η επιβολή μιας δικτατορίας ήταν το κατάλληλο μέσον για την επίλυσή τους. Σε αυτό το σημείο έχει ενδιαφέρον η εξής αναφορά όπου ο Βενιζέλος που είχε άμεση σχέση μαζί του του απαντά: «Νομίζω αγαπητέ φίλε στρατηγέ Πλαστήρα ότι δεν είσαι ικανός να κάνεις τον δικτάτορα, μετά δύο τρεις μήνες θα καταπέσεις οικτρώς. Να μεταβείτε στην Ιταλίαν και να πείσετε τον Μουσολίνι να έλθει εδώ να γίνει δικτάτορας. Τότε ίσως αποφασίσω... να γίνει δικτατορία.» Δεν είναι σίγουρο ότι αυτός ο διάλογος είναι γνωστός μεταξύ των δύο από αυτούς που θεωρούν ότι είναι δημοκράτες. Πάντως είναι υπαρκτός κι ενδεικτικός για όσους ήξεραν ότι και οι δύο είχαν δικτατορικές τάσεις κυβέρνησης. Βέβαια ο ίδιος ο Πλαστήρας ονόμαζε αυτό το κίνημα, επανάσταση. Σε αυτό το πλαίσιο με τη διαταγή του, ένοπλοι στρατιώτες εισέβαλαν στα γραφεία και στις εγκαταστάσεις των εφημερίδων, σε υπουργεία και δημόσια γραφεία. Οι πράξεις αυτές έγιναν ταυτόχρονα με δημόσιες συλλήψεις. Έτσι άρχισαν και οι δολοφονίες. Ευτυχώς αυτό το κίνημα απέτυχε. Είναι όμως πολύ ενδεικτικό του επιπέδου ανικανότητας και έλλειψης κρίσης όσον αφορά στα προβλήματα που υπήρχαν στην πατρίδα μας αλλά και της πολιτικής τάσης.

Από τη φοβία στο Κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935
Του Ν. Λυγερού

Όταν εξετάζουμε τον τρόπο σκέψης ενός πολιτικού το κάνουμε μέσα σ’ ένα πλαίσιο ορθολογισμού. Έτσι η ανάλυση μπορεί να ενταχθεί στο πεδίο δράσης της Θεωρίας Παιγνίων. Επίσης για να χαρακτηρίσουμε τις κινήσεις έχει νόημα να μελετηθεί αν αποτελούν πράξεις, δηλαδή μη αναστρέψιμες κινήσεις. Μόνο που υπάρχει ένα θεμελιακό πρόβλημα όταν το υπόβαθρο είναι σαθρό. Και αυτό του Kινήματος του 1935 είναι η αποτυχία του Kινήματος του 1933. Από τότε ο Βενιζέλος θεωρεί ότι θα είναι θύμα των εχθρών του και θα αναπτύξει ουσιαστικά μια φοβία που θα τον οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα προβλήματα δεν λύνονται με δημοκρατικό τρόπο. Έτσι αποφάσισε πάντα σε συνεργασία με τον Πλαστήρα να ξεμπερδέψει με τους αντιπάλους μ’ έναν τρόπο άλλο, τον οποίο δεν είναι ανάγκη να χαρακτηρίσουμε. Σε κάθε περίπτωση, είναι και πάλι η ανάμειξη του στρατού στην πολιτική και της πολιτικής στον στρατό. Με τη φοβία της αδικίας, δημιουργείται άλλη αδικία με όφελος. Ο στόχος, ο αρχικός τουλάχιστον, ήταν να γίνει κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη για να προκαλέσει την παραίτηση της κυβέρνησης στην Αθήνα. Και το μόνο θα ήταν ο έλεγχος του στρατού μέσω Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Κρήτης και νησιών του Αιγαίου. Όμως τελικά και για λόγους κατανοητούς λόγω του παρελθόντος του, το κίνημα αρχίζει στην Κρήτη. Όμως η αποτυχία του Κινήματος στη Θεσσαλονίκη, κατέληξε στην παράδοση του στρατού και στη συνέχεια του στόλου. Έτσι ο Βενιζέλος κατέφυγε στο Κάιρο που άνηκε τότε στη φασιστική Ιταλία και ζήτησε πολιτικό άσυλο. Και αυτή η πράξη έχει ενδιαφέρον για έναν πολιτικό αφού προσπαθεί να κάνει ένα πραξικόπημα σε μια δημοκρατία και μετά την αποτυχία ζητά προστασία από τον φασισμό. Στη συνέχεια βρέθηκε στο Παρίσι αυτοεξόριστος. Και ο Πλαστήρας καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Ο Βενιζέλος πέθανε το 1936.