Σαν σήμερα: Πεθαίνει ο Μέγας Αλέξανδρος στη Βαβυλώνα

323 π.Χ. - Μέγας Αλέξανδρος, Έλληνας βασιλιάς των Μακεδόνων, Ηγεμών της Πανελλήνιας Συμμαχίας κατά της Περσικής αυτοκρατορίας, και Φαραώ της Αιγύπτου

Ο λαϊκός θρύλος θέλει τη γοργόνα να ρωτά αν ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος. Για πολλούς αιώνες ο στρατηλάτης έχει βρεθεί στο επίκεντρο επιστημονικών και άλλων συζητήσεων και αμφισβητήσεων σχετικά με το θάνατο αλλά και την τοποθεσία στην οποία ενταφιάστηκε. Ήταν θάνατος από ασθένεια ή δολοφονία;

Ο Μέγας Αλέξανδρος άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 32 ετών το 323 π.Χ στη Βαβυλώνα. Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Διόδωρο όλα ξεκίνησαν όταν ο Αλέξανδρος ήπιε άκρατον οίνο σε ένα συμπόσιο και λίγο μετά ασθένησε. Ο Πτολεμαίος έγραψε ότι επέστρεψε από το συμπόσιο και αμέσως μετά ανέβασε υψηλό πυρετό, είχε πόνους και σοβαρή μυϊκή αδυναμία και μέσα σε 12 μέρες οδηγήθηκε σε παραλυτική κατάσταση. Δε μιλούσε και δε μπορούσε να κινηθεί ενώ αποχαιρέτησε τα στρατεύματά του με μια κίνηση των βλεφάρων και άφησε την τελευταία του πνοή.

Ο Μέγας Αλέξανδρος καταβάλλει Πέρση ιππέα.

Τα ιατρικά σενάρια για το θάνατό του για μια σταδιακή επιβάρυνση της υγείας του που εκδηλώθηκε μετά από χρόνιες καταπονήσεις σε εκστρατείες, τραύματα μαχών, κακή διαβίωση και διατροφή. Μιλούν για την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και για το κλίμα της Βαβυλώνας που ευνοούσε τις θανατηφόρες ασθένειες της εποχής όπως η ελονοσία και τύφος. Μιλούν ακόμα και για την ταραγμένη του προσωπικότητα, την υποτιθέμενη κατάθλιψη από την οποία υπέφερε, όπως και για την λύπη εξαιτίας του θανάτου του συντρόφου του Ηφαιστίωνα.

Όταν πέθανε είχε ήδη κατακτήσει όλες τις χώρες του τότε γνωστού κόσμου, φθάνοντας μέχρι και τα βορειοδυτικά σύνορα της Ινδίας. Ο συγγραφέας Πολ Ντόχερι έγραψε για το τελευταίο κομμάτι της ζωής του και ανέλυσε την ξεχωριστή αυτή ιστορική μορφή που επέτυχε το ακατόρθωτο και μάλιστα σε τόσο νεαρή ηλικία. Ο Μεγάλος Κατακτητής προβάλλει εδώ ως ένα άλυτο αίνιγμα: ο άνθρωπος που ήθελε να είναι θεός, ο Έλληνας που ήθελε να είναι Πέρσης, ο υπέρμαχος της ελευθερίας που ωστόσο πέρασε σχεδόν όλη τη σύντομη ζωή του καταπατώντας την ελευθερία των άλλων, ο συμπονετικός φίλος και βασιλιάς που όμως δεν δίστασε να ισοπεδώσει την αρχαία πόλη της Τύρου.

Μέσα σ' αυτό το σκηνικό, ο Ντόχερτι εξετάζει τις συνθήκες που επικρατούσαν κυρίως τον τελευταίο χρόνο του βίου του ερευνώντας όσα στοιχεία υπάρχουν, σε μια απόπειρα να εξιχνιάσει τον μυστηριώδη θάνατο του Μεγάλου Στρατηλάτη. Οι θεωρίες που έχουν επικρατήσει είναι ότι ο Αλέξανδρος πέθανε είτε από υπερβολική δόση αλκοόλ ή ότι προσβλήθηκε από οξύτατη μορφή ελονοσίας. Μήπως όμως υπήρχαν και κάποιοι άλλοι πολύ πιο σκοτεινοί παράγοντες; Πριν μπει στη Βαβυλώνα, είχε λάβει μια προειδοποίηση: ο Ινδός ιερέας Κάλανος του είχε πει πως οι δυο τους σύντομα "θα ξαναϊδωθούν στη Βαβυλώνα". Ο μεγάλος αυτός στρατηλάτης περιστοιχιζόταν από εξαιρετικούς πολεμάρχους. Μήπως αυτοί οι επιθετικοί, βίαιοι και φιλόδοξοι άνδρες στράφηκαν τελικά εναντίον του ίδιου του αρχηγού τους; Μήπως αυτοί πήραν τελικά την απόφαση να κόψουν πρόωρα το νήμα της ζωής αυτού του νεαρού θεού;

Μεγαλέξανδρος και γοργόνα

Πρόσφατα οι επιστήμονες μίλησαν για μια άλλη επιδημική ασθένεια από την οποία προσβλήθηκε, τον ιό του Νείλου. Βέβαια η αντικρουόμενη άποψη ισχυρίζεται πως την περίοδο του θανάτου του δεν είχαν καταγραφεί επιδημίες ελονοσίας και πυρετού.
Μια άλλη εκδοχή, εξαιρετικά αγαπητή καθώς καλύπτετεαι από μυστήριο είναι αυτή της δολοφονίας του: ο μεγάλος στρατηλάτης έπεσε θύμα δηλητηρίασης, με πολλαπλές θεωρίες αφ’ ενός σχετικά με το όπλο και αφ’ ετέρου σχετικά με τον δράστη. Ο αργός και επώδυνός του θάνατος αποδίδεται όχι σε ένα από τα γνωστά δηλητήρια της εποχής που ήταν απείρως πιο δραστικά αλλά σε ένα άγνωστο σχετικά δηλητηριώδες φυτό, με την επιστημονική ονομασία Veratrum album, που ανήκει στην οικογένεια των κρίνων και είναι γνωστό ως λευκός ελλέβορος. Οι ερευνητές πιθανολογούν ότι ο Αλέξανδρος ήπιε οίνο που περιείχε το εν λόγω φυτό.

Ένας «δημοφιλής ένοχος» σε αυτές τις θεωρίες ήταν ο Αντίπατρος. Στρατηγός του Φιλίππου, βρισκόταν σε δυσμένεια και είχε μόλις αντικατασταθεί από τον Αλέξανδρο. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο Αντίπατρος χρησιμοποίησε μια άγνωστη αλλά εξαιρετικά θανατηφόρο τοξίνη από τον ποταμό Στύγα. Οι στρατηγοί του Μ. Αλεξάνδρου ήταν πάντα επικίνδυνοι. Λίγα χρόνια νωρίτερα ακόμα και υψηλόβαθμοι αξιωματικοί είχαν στηρίξει την άρνηση του στρατού να προελάσει προς τον Γάγγη -σε μια ανταρσία που για πολλούς ιστορικούς στάθηκε η αρχή του τέλους του Μεγαλέξανδρου. Όμως υπάρχει και μια ύποπτη σε αυτό το σενάριο θανάτου που θυμίζει ταινία μυστηρίου. Η Ρωξάνη -νεαρή εξωτική καλλονή, την οποία είχε παντρευτεί, πριν την κόρη του Δαρείου, Στάτειρα και την κόρη του Αρταξέρξη, Παρυσάτιδα.

Ο γάμος του Μ. Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη.

Ο θάνατος όσο και η ίδια φυσιογνωμία του μεγάλου στρατηλάτη απασχόλησαν την κοινή γνώμη εμπνέοντας την τόσο ώστε να δημιουργήσει πλειάδα λαϊκών μύθων και θρύλων, κάποιοι από τους οποίους μάλιστα αποδομούν την ιστορική μορφή του, εμφανίζοντάς τον ως υπερφίαλο, δεισιδαίμονα και άξεστα παρανοϊκό. Ο Δάντης τον είχε τοποθετήσει στην «Θεία Κωμωδία» του στον έβδομο κύκλο της Κόλασης να βασανίζεται σε ένα ποτάμι μαζί με τον Αττίλα.
Μια τόσο σπουδαία μορφή είχε αποκτήσει υπερβατικές διαστάσεις. Αμέτρητα χρονικά, ποιήματα και θεατρικά έργα έχουν πρωταγωνιστή τον Αλέξανδρο όπως και πολλοί πίνακες και μινιατούρες, εμπνευσμένες από πραγματικά ή φανταστικά περιστατικά της ζωής του, έχουν εμφανιστεί από τη Μογγολία ως την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η κουλτούρα πολλών χωρών επηρεάστηκε από την προσωπικότητα και την στρατηγική του δεινότητα.

Ο Τζόναθαν Σουίφτ στα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» βάζει τον ομώνυμο ήρωά του να συνομιλεί με το φάντασμα του Αλεξάνδρου. Ο Ρακίνας έγραψε το έργο «Alexandre le Grand», που ανέβηκε στη σκηνή το 1665, ενώ και πλήθος σύγχρονων έργων είναι εμπνευσμένα από τη ζωή του: η τριλογία της Μαίρης Ρενώ «Φωτιά από τον ουρανό», «Ο μικρός Πέρσης» και «Επιτάφιοι αγώνες», το «Cities of the Plain» του Κόρμακ Μακάρθι, η τριλογία «Μέγας Αλέξανδρος» του Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι, που αποτελείται από τον «Γιο του ονείρου», την «Αμμο του Αμμωνα» και τα «Πέρατα του κόσμου», και τις «Αρετές του πολέμου» του Στίβεν Πρέσσφιλντ.

Ας μείνουμε όμως στο θρύλο. Σε αυτόν που αναφέρει πως ο Αλέξανδρος, μετά από πολλές δοκιμασίες, κατάφερε να προσεγγίσει το αθάνατο νερό, την ύπαρξη του οποίου είχε μάθει από σοφούς, όμως η αδερφή του το ήπιε κι έτσι εκείνος την καταράστηκε να γίνει γοργόνα. Από τότε μέχρι και σήμερα, η γοργόνα καθότι αθάνατη, τριγυρίζει στα πέλαγα αναζητώντας τον.

ΠΗΓΗ thetoc