Τοῦ Κ. Ν. Σταμπολῆ*
ΚΑΘΩΣ συνεχίζεται ἡ ξέφρενη κούρσα ἀνόδου τῶν τιμῶν ἐνέργειας στά Εὐρωπαϊκά χρηματιστήρια ἐνέργειας ἀλλά καί στό Ἑλληνικό (ΕΧΕ) [1] οἱ ἀνατιμήσεις ἔχουν ἀρχίσει καί περνοῦν γιά τά καλά στούς λογαριασμούς ἠλεκτρικοῦ καί φυσικοῦ ἀερίου τῶν καταναλωτῶν. Μέ σοβαρές ἀρνητικές ἐπιπτώσεις στήν οἰκονομία, ἀφοῦ συμβάλλουν ἄμεσα στήν ἄνοδο τοῦ τιμαρίθμου καί στήν δημιουργία πληθωριστικῶν πιέσεων ὅσο καί στήν αὔξηση τοῦ ἐλλείμματος τρεχουσῶν συναλλαγῶν. Ὑπολογίζεται ὅτι μόνο γιά καθαρές εἰσαγωγές πετρελαίου (πού καί αὐτό ἔχει ἀνατιμηθεῖ κατά 50% ἀπό τίς ἀρχές τοῦ ἔτους) καί φ. ἀερίου ἡ Ἑλλάδα θά πληρώσει τό 2021 σχεδόν € 8,5 δισεκ., δηλ. 40% ἐπί πλέον τοῦ περυσινοῦ λογαριασμοῦ. Ἐνῶ τό κονδύλι αὐτό ἐνδέχεται νά φθάσει τά € 10,0 δισεκ. τό 2022 ἀφοῦ δέν προβλέπεται ἄμεσα μείωση τῶν ἐνεργειακῶν τιμῶν.
Ἡ κυβέρνηση δείχνει νά τά ἔχει χαμένα καί τρέχει κυριολεκτικά πίσω ἀπό τίς ἐξελίξεις προσπαθῶντας νά διοχετεύσει χρῆμα στήν ἀγορά γιά τήν στήριξη κυρίως τῶν εὐάλωτων καταναλωτῶν (καί ὄχι μόνο) σέ μιά ἀπέλπιδα προσπάθεια νά ἀναχαιτίσει τό τσουνάμι ἐνεργειακῆς φτώχειας πού σύντομα θά πλήξει τήν χώρα. Μέχρι στιγμῆς ἡ κυβέρνηση ἔχει διαθέσει €1,35 δισεκ. γιά ἐνεργειακές ἐπιδοτήσεις ἐνῶ μέχρι τόν ἐρχόμενο Ἀπρίλιο τό ποσό αὐτό ἐκτιμᾶται ὅτι θά ἔχει ξεπεράσει τά €3,0 δισεκ. ἐπιβεβαιώνοντας πλήρως τίς προβλέψεις μας. (Βλέπε ἄρθρο μας στήν «Ἑστία» τίς 9/10/2021.)
Τόσο ἡ διαχείριση τοῦ θέματος τῆς ἀκριβῆς ἐνέργειας μέσῳ ἐπιδοτήσεων ὅσο καί οἱ θέσεις πού ἀνέπτυξε ὁ ὑπουργός Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας κ. Κώστας Σκρέκας σέ εὐρωπαϊκό ἐπίπεδο (βλέπε συνάντηση εὐρωπαίων ΥΠΕΝ στίς 20/12) ὅπου ὑποστήριξε πρωτίστως τήν δημιουργία ἑνός μόνιμου εὐρωπαϊκοῦ μηχανισμοῦ στήριξης τῶν εὐάλωτων νοικοκυριῶν, δείχνουν ἀδυναμία μακροπρόθεσμου σχεδιασμοῦ καί ἔλλειμμα σέ στρατηγικό ἐπίπεδο. Γιατί τό θέμα δέν εἶναι ἡ ἐξασφάλιση ἐπιδοτήσεων πρός τούς καταναλωτές σέ μόνιμη βάση, ὅπως εἰσηγοῦνται στήν ΕΕ (καί σαφῶς ἀντιτίθεται στήν λειτουργία τῆς ἐσωτερικῆς ἀγορᾶς), ἀλλά ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος ἐν τῆ γεννήσει του μέσῳ ἀνασχεδίασης τῆς προβληματικῆς εὐρωπαϊκῆς ἀγορᾶς ἐνέργειας καί τήν ἐξασφάλιση φθηνοῦ φυσικοῦ ἀερίου ἀπό ἐγχώρια, κοιτάσματα.
Σέ ὅ,τι ἀφορᾶ δέ τήν Ἑλλάδα ἡ ἔλλειψη στρατηγικοῦ σχεδιασμοῦ καί συνολικῆς ἀντιμετώπισης τοῦ ἐνεργειακοῦ, καί ὄχι μόνο ἡ πρόσκαιρη παρέμβαση προκειμένου νά ἀποφευχθεῖ ἡ περιθωριοποίηση χιλιάδων καταναλωτῶν, ἀφήνει τήν χώρα ἐνεργειακά ἀνοχύρωτη καί εὐάλωτη στίς ὀρέξεις καί παιχνίδια τρίτων, τόσο στήν Εὐρώπη ὅσο καί ἀπό Ἀνατολάς. Στήν νέα ἐνεργειακή ἐποχή –τοῦ ἄκρατου ἀνταγωνισμοῦ καί γεωπολιτικῆς ἀστάθειας– πού ἔρχεται, ἡ ἀδυναμία μας νά παραγάγουμε ἐγχώρια ἤ νά ἐλέγξουμε τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ἐνέργειας πού χρειαζόμαστε θά μᾶς στοιχίσει πανάκριβα καί μάλιστα σέ πολλαπλά ἐπίπεδα. Καί ἐξηγούμαστε.
Πρῶτον, ἡ κυβέρνηση θά πρέπει νά κατανοήσει ὅτι οἱ ὑψηλές τιμές φυσικοῦ ἀερίου, καί κατ’ ἐπέκταση αὐτές τοῦ ἠλεκτρισμοῦ, δέν εἶναι πρόσκαιρες καί ἦλθαν γιά νά μείνουν. Μπορεῖ βάσει τῶν στοιχείων πού σήμερα ἔχουμε στήν διάθεσή μας (βλέπε μακροχρόνια συμβόλαια φ. ἀερίου καί ἠλεκτρισμοῦ) τό καλοκαίρι τοῦ 2022 ἡ κατάσταση ἀπό πλευρᾶς τιμῶν νά ἐξομαλυνθεῖ σέ ἕνα βαθμό, ἀλλά δέν πρόκειται ποτέ νά δοῦμε ξανά χαμηλές τιμές τῆς τάξης τῶν € 40-€50 / MWh στόν ἠλεκτρισμό καί € 15-€20 / MWh στό φ. ἀέριο πού ἴσχυαν τό καλοκαίρι τοῦ 2020. Ἡ ἐποχή τῆς ἐνεργειακῆς ἀθωότητας τελείωσε ἀνεπιστρεπτί καί τώρα ἔχουμε εἰσέλθει γιά καλά σέ περίοδο ἄγριου ἀνταγωνισμοῦ καί ἐπιβίωσης τῶν ἰσχυρότερων παικτῶν. Ἤδη ἀρκετές ἑταιρεῖες ἠλεκτρισμοῦ στήν ΝΑ Εὐρώπη ἔχουν κατεβάσει ρολά.
Δεύτερον, θά πρέπει νά ἀξιολογηθεῖ ἀρνητικά ἡ (σιωπηλή) ἀπόφαση τοῦ κονκλαβίου τῶν Βρυξελλῶν (πού οὐσιαστικά διοικεῖ τήν ΕΕ) ὅτι ἡ ἐπιχειρούμενη σήμερα ἐνεργειακή μετάβαση –πού τόσο ἀφελῶς ἔχουν πιστέψει πολιτικοί καί τεχνοκράτες ὅλων τῶν ἀποχρώσεων– προϋποθέτει ὑψηλές τιμές ἐνέργειας πού εἶναι ἀπαραίτητες γιά νά στηρίξουν τήν λειτουργία τῶν ἐπιδοτούμενων ΑΠΕ καθώς καί τήν ἀνάπτυξη καί υἱοθέτηση νέων τεχνολογιῶν πού μέ μεγάλη σαφήνεια περιγράφονται στό περίφημο Green Deal (λ.χ. ἀποθήκευση ἐνέργειας, ὑδρογόνο, ἠλεκτροκίνηση). Βασική δέ αἰτία γιά τίς ὑψηλές τιμές ἀποτελεῖ τό κόστος ἐκπομπῶν CO2 μέσῳ τοῦ εὐρωπαϊκοῦ συστήματος διαπραγμάτευσης (τό γνωστό ETS), πού ἐλέγχεται σέ πολύ μεγάλο βαθμό ἀπό τό κονκλάβιο. Ὡς γνωστό ἡ τιμή τῶν ρύπων ἀπό τά €15-€20 τόν τόνο πού ἦταν πρίν ἀπό 18 μῆνες, σήμερα ἔχει φθάσει τά + € 90 / τόνο, ἐνῶ ἀναμένεται περαιτέρω αὔξηση. Τό κονκλάβιο θεωρεῖ τήν τιμή αὐτή πολύ ἱκανοποιητική, προκειμένου νά καταστεῖ τελείως ἀσύμφορη ἡ λειτουργία τῶν ἀνθρακικῶν μονάδων, ἐνῶ ἀργότερα θά ἀκολουθήσουν καί οἱ μονάδες φ. ἀερίου ὥστε νά ἀνοίξει διάπλατα ὁ δρόμος γιά τήν παντοκρατορία τῶν ΑΠΕ καί τῆς ἠλεκτροκίνησης. Ὅμως, ἡ περαιτέρω διείσδυσή τους στό ἐνεργειακό ἰσοζύγιο δέν θά εἶναι τόσο εὔκολη, ὅσο στήν ἀρχική φάση, λόγῳ περιορισμοῦ τῶν ἀπαραίτητων πρώτων ὑλῶν πού ἐλέγχονται ἀπό χῶρες ἐκτός Εὐρώπης καί ἀσφαλῶς δέν μπορεῖ νά γίνει χωρίς τήν συνδρομή τοῦ φ. ἀερίου καί τῆς ἠλεκτρικῆς ἐνέργειας.
Τρίτον, ἡ τυφλή ἀποδοχή καί ἐφαρμογή τοῦ Green Deal ἀπό τήν Ἑλλάδα, καί μάλιστα καθ’ ὑπερβολήν σέ σχέση μέ ἄλλες χῶρες τῆς ΕΕ, ὁδηγεῖ σέ ἐνεργειακό ἀδιέξοδο ἀφοῦ ἐμποδίζει τήν χώρα ἀπό τήν ἀξιοποίηση τῶν ἐγχώριων ἀποθεμάτων λιγνίτη, πετρελαίου καί φυσικοῦ ἀερίου, καύσιμα πού ὅμως θά εἶναι ἀπαραίτητα γιά ἀρκετά χρόνια ἀκόμα ὅσο θά διαρκεῖ ὁ ἐπιχειρούμενος σήμερα μετασχηματισμός τοῦ ἰσχύοντος ἐνεργειακοῦ μοντέλου. Ἐκτιμήσεις τῶν πλέον ἔγκυρων διεθνῶν ὀργανισμῶν συγκλίνουν στήν ἐκτίμηση ὅτι μέχρι τό 2050 περισσότερο ἀπό 60% τῆς ἐνεργειακῆς ζήτησης θά ἐξακολουθεῖ νά καλύπτεται ἀπό ἕνα συνδυασμό ὀρυκτῶν καυσίμων.
Τέταρτον, δέν μπορεῖ ἡ μικρή καί οἰκονομικά κατεστραμμένη, λόγῳ μνημονίων, Ἑλλάδα νά μπεῖ στήν πρωτοπορία τῆς ἐνεργειακῆς μετάβασης χωρίς νά ἔχει ἐξασφαλίσει προηγουμένως ἀνταγωνιστικές τιμές ἐνέργειας. Ἄραγε θά μᾶς τίς ἐξασφαλίσουν οἱ «ἀλληλέγγυες» χῶρες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ βορρᾶ; Αὐτές μποροῦν νά προκύψουν μόνο μέ μιά ἐκλογικευμένη ἀξιοποίηση τοῦ λιγνίτη (μέ μονάδες ὑψηλῆς ἀπόδοσης ὅπως ἡ ὑπό κατασκευή Πτολεμαΐδα 5, χρήση συστημάτων CCUS κ.λπ.) καί ἐπιμήκυνση τοῦ χρονοδιαγράμματος ἀπόσυρσής του ἀπό τό Ἑλληνικό ἐνεργειακό σύστημα καθώς καί ἀπό τήν παραγωγή πετρελαίου καί φυσικοῦ ἀερίου ἀπό τά ἐπιβεβαιωμένα ἤ ἐντοπισθέντα κοιτάσματα πού διαθέτει ἡ χώρα (Μπάμπουρας, Κατάκολο, Πατραϊκός, νότια καί δυτικά τῆς Κρήτης κ.λπ.).
Καί ὅμως, ἄν ἡ Ἑλλάδα παρήγαγε φ. ἀέριο ἀπό ἐγχώρια κοιτάσματα σήμερα θά ἀπολάμβανε ἀνταγωνιστικές τιμές. Στήν Αἴγυπτο καί στό Ἰσραήλ πού παράγουν τό δικό τους φ. ἀέριο, αὐτό πωλεῖται στούς βιομηχανικούς καταναλωτές στό ἐπίπεδο τῶν $ 4-6 /MM btu ἐνῶ στό Ἄμστερνταμ (καί κατ’ ἐπέκταση στήν Ρεβυθούσα) ἀντίστοιχες τιμές γιά συμβόλαια παράδοσης τόν Ἰανουάριο 2022 διαπραγματεύονται στά $ 47/ΜΜ btu. Ἡ διαφορά εἶναι τεράστια καί δείχνει τόν δρόμο πού ὀφείλει νά ἀκολουθήσει ἡ χώρα μας ἄν θέλει νά ἀποφύγει ἀκόμα μιά οἰκονομική κατάρρευση. Δηλαδή ἡ κυβέρνηση θά πρέπει νά ταχθεῖ ἀναφανδόν ὑπέρ τῆς ἀξιοποίησης τῶν ἐγχώριων κοιτασμάτων φ. ἀερίου καί νά ἄρει τά ὅποια ἀντικίνητρα ὑπάρχουν καί ἔχουν ὁδηγήσει τίς ἑταιρεῖες σέ ἔξοδο (λ.χ. δύο χρόνια ἀναμένει ὑπογραφή ἀπό τό ΥΠΕΝ ἡ ἄδεια περιβαλλοντικῶν ἐπιπτώσεων πού θά ἐπιτρέψει τήν παραγωγική γεώτρηση στό κοίτασμα τοῦ Κατάκολου.)
Ἄρα ἡ μόνη λύση γιά τό ἐνεργειακό μας ζήτημα εἶναι ἡ ἐγχώρια παραγωγή ἀπό κοιτάσματα πού ναί μέν ἔχουν ἐντοπισθεῖ ἀλλά θά ἔπρεπε νά ἐπιβεβαιωθοῦν μέσῳ ἐρευνητικῶν γεωτρήσεων. Ἄς σημειωθεῖ δέ ὅτι τό φυσικό ἀέριο εἶναι ἀπόλυτα ἀπαραίτητο γιά τήν λειτουργία τοῦ ἠλεκτρικοῦ μας συστήματος (μαζί μέ τά φορτία βάσης πού καλύπτει ὁ λιγνίτης), ἀφοῦ σήμερα εὐθύνεται γιά τό 50% τῆς ἠλεκτρικῆς παραγωγῆς καί ἀποτελεῖ ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά μεγαλύτερη διείσδυση τῶν ΑΠΕ στό δίκτυο.
Ἡ σημερινή τακτική τῆς κυβέρνησης πού ἀρνεῖται νά δεῖ τήν μεγαλύτερη εἰκόνα, σπεύδει νά καλύψει τρέχουσες ἀνάγκες καί δέν τήν ἀπασχολεῖ τό αὔριο, φανερώνει ἕνα τραγικό ἔλλειμμα στρατηγικῆς πού μέ μαθηματική ἀκρίβεια ὁδηγεῖ σέ μιά νέα πτώχευση. Ἐνῶ ἡ ἀδυναμία στρατηγικοῦ σχεδιασμοῦ γιά τήν ἀνάπτυξη ἐναλλακτικῶν διαδρομῶν ἐνεργειακῆς τροφοδοσίας (πού νά μήν διέρχονται μέσῳ Τουρκίας ὅπως ἰσχύει σήμερα) ὁδηγεῖ σέ γεωπολιτική ὑποβάθμιση τῆς χώρας καί ἐγκυμονεῖ σοβαρούς κινδύνους γιά τήν ἐνεργειακή της ἀσφάλεια. Ὑπό αὐτή τήν ἔννοια ἡ κυβέρνηση ὀφείλει νά στηρίξει μέ κάθε τρόπο τήν ὑλοποίηση τοῦ ἀγωγοῦ EastMed –πού θά μεταφέρει φ. ἀέριο ἀπό τά κοιτάσματα Ἰσραήλ – Κύπρου καί ἐνδεχομένως ἀπό αὐτά τῆς Κρήτης– πού εἶναι ἕνα ὥριμο ἔργο καί ὑποστηρίζεται οἰκονομικά ἀπό τήν Ε.Ε. Ἡ ἐμφανής προσπάθεια παραγκωνισμοῦ καί ὑποβάθμισης τοῦ EastMed ἀπό ὁρισμένα κέντρα ἐξουσίας, πρός ὄφελος ἑνός ὑποτιθέμενου νέου ἀγωγοῦ πού θά ἑνώνει τήν Αἴγυπτο μέ τήν Ἑλλάδα, θά πρέπει νά τερματιστεῖ ὡς τεχνικά, οἰκονομικά καί γεωπολιτικά ἀσύμφορη λύση.
*Σύμβουλος Στρατηγικῆς στήν Ἐνέργεια καί Πρόεδρος τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐνέργειας ΝΑ Εὐρώπης (ΙΕΝΕ)
[1] Πάνω ἀπό €340/Mwh διαμορφώνονται αὐτή τήν ἑβδομάδα οἱ χονδρεμπορικές τιμές ἐνέργειας στό ΕΧΕ, δηλ. 6 φορές ἐπάνω μέσα σέ 12 μῆνες καί μέ τίς τιμές φ. ἀερίου στήν Εὐρώπη νά ἔχουν ἐκτοξευθεῖ κατά 600% στήν διάρκεια τοῦ τρέχοντος ἔτους, μέ τό μηνιαῖο συμβόλαιο στό TTF νά διαπραγματεύεται στά €140/Mwh.
ΠΗΓΗ estianews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου