Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Ομως, απέναντι στη χώρα μας διατηρεί έντονα εθνικιστική γραμμή, συνεπικουρούμενη και από χρονικά-ιστορικά γεγονότα, όπως τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την τραγική και τραυματική για εμάς εμπειρία της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενώ παράλληλα προσδίδει υπολογίσιμη έμφαση στην ιστορική για τους Σελτζούκους Τούρκους Μάχη του Μαντζικέρτ τον Αύγουστο του 1071, αλλά και συμβάντα στην Κύπρο (π.χ. τα τραγικά και αιματηρά γεγονότα του 1963-1964).
1 Στη φάση που βρισκόμαστε, τον κυρίαρχο λόγο επί σχεδόν όλων των θεμάτων (προκλητικών απέναντί μας αλλά και διεθνών) έχει αναλάβει σε πολύ μεγάλο βαθμό ο υπουργός Αμυνας, στρατηγός ε.α. Χουλουσί Ακάρ. Είναι συνεχείς οι απειλητικές δηλώσεις του για τα Κατεχόμενα της Κύπρου, τα πλωτά γεωτρύπανα, τις δήθεν ελληνικές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου της Τουρκίας από ελληνικά αεροσκάφη, τη στρατιωτική παρουσία της στη Λιβύη, τα νατοϊκά ζητήματα, τη διαχείριση-συντονισμό της μεταφοράς των σιτηρών/δημητριακών από τα νοτιοδυτικά λιμάνια της Ουκρανίας προς το νότιο ημισφαίριο της Γης, την τουρκο-ουκρανική αμυντικο-εξοπλιστική συνεργασία με την Ουκρανία, αλλά, πέραν των περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών μας και εκτασιακών διαφορών μεταξύ χωρικών μας υδάτων και εθνικού εναέριου χώρου μας, εκφράζει έντονες θέσεις σε θέματα όπως το μεταναστευτικό (αν και ανήκει στο υπουργείο Εσωτερικών, ως και σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη (που περισσότερο σχετίζεται με το diyanet), παρά με θέματα του στρατιωτικο-διπλωματικού τομέα.
Η ενδυνάμωση και αναβάθμιση του ρόλου του Ακάρ -σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών στην Αγκυρα- σχετίζεται με την αποδοχή του ρόλου του από πολλούς κύκλους, όπως των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ κ.ά. Επίσης, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι ο υπουργός Αμυνας με την υποστήριξη του Ερντογάν έχει ισχυροποιήσει τη θέση του μέσα στο κυβερνών κόμμα ΑΚΡ. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ακάρ και ο επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙΤ, Χακάν Φιντάν, είναι από τους «αγαπημένους» του Ερντογάν.
Επίσης, ο Ακάρ έχει επιβάλει μια συγκεκριμένη γραμμή στις Ενοπλες Δυνάμεις, με αποκλειστικά δικούς του στρατηγούς, όπως τον Γιασάρ Γκιουλέρ (αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων), τον Μόσε Αβσεβέρ (επικεφαλής των χερσαίων δυνάμεων), τον Αλί Σιβρί (στρατιά του Αιγαίου), τον Οσμάν Αϊτάγκ (στη Λιβύη) κ.ά. Συνεπώς -εκτός τυχόν αιφνιδιαστικών εξελίξεων- ο Ακάρ είναι μέσα στις ηγετικές θέσεις στο ΑΚΡ, ενώ διατηρεί καλές σχέσεις και με το ΜΗΡ/Γκρίζοι Λύκοι του Μπαχτσελί. Προσωπικές επιλογές του Ακάρ είναι οι νέοι διοικητές των κρίσιμων σχηματισμών σε Ισκεντερούν, Μπαλικεσίρ, Γκαζιαντέμπ, Ακσάκαλε, Ντιγιαρμπάκιρ, Ικόνιο κ.λπ. Δεν θα πρέπει επίσης να λησμονείται ότι ο Ακάρ θεωρείται ως αξιωματικός νατοϊκών προδιαγραφών, με απευθείας προσωπικές σχέσεις (από το 2015) με τον υπουργό Αμυνας των ΗΠΑ, στρατηγό ε.α. Λόιντ Οστιν, και την ανώτατη πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία του ΝΑΤΟ.
2 Η Τουρκία στην προσπάθειά της να εκθέσει την Ελλάδα εμπλέκει τη «συμπεριφορά μας» στα γρανάζια του ΝΑΤΟ. Αυτό φάνηκε στις πρόσφατες νατοϊκές εκπαιδευτικές ασκήσεις, για τις οποίες σωστά απαντήσαμε στα λεχθέντα από την Αγκυρα, αλλά δεν υπήρξε καμία ενεργός επισήμανση από το ΝΑΤΟ, π.χ. από την ανώτατη νατοϊκή αεροπορική διοίκηση (AIR command) που εδρεύει στο Ράμσταϊν της Γερμανίας (με ασφαλώς ως διοικητή Αμερικανό πτέραρχο).
Εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι διαχρονικά οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ δεν αποδέχονται επίσημα το εύρος του εναέριου χώρου μας των 10 ναυτικών μιλίων που έχει υιοθετήσει η Αθήνα από τις αρχές της δεκαετίας του ’30.
3 Οι αεροπορικοί εξοπλισμοί της Αγκυρας θα κρίνουν πολλά. Αρκετοί νομοθέτες στις ΗΠΑ εξέφρασαν με επιστολή τους τη δυσαρέσκεια με τις θέσεις του υπ. Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, και του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, Τζέικ Σάλιβαν, επισημαίνοντας την αντιδυτική στάση Ερντογάν, που διατηρεί ανοιχτά «κανάλια επικοινωνίας» με τη Μόσχα (αν και εκ νέου δήλωσε ότι η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία είναι παράνομη, ότι η συμπεριφορά των Ρώσων απέναντι στους Τατάρους της Κριμαίας είναι διαχρονικά απαράδεκτη, ενώ συμφώνησε με τους Ουκρανούς για την κατασκευή εργοστασίου drones και συμπαραγωγή τους).
Πάντως, πληροφορίες του υπογράφοντος φέρουν από τις «πολύ κλειστές» συνομιλίες στην Ουάσιγκτον ανάμεσα στις στρατιωτικο-τεχνικές επιτροπές των δύο χωρών να είναι οι Αμερικανοί σχετικά «ανήσυχοι», δεδομένου ότι υπάρχει ανοιχτό το θέμα της Τουρκίας με τη Σουηδία και τη Φινλανδία στο ΝΑΤΟ, ενώ λόγω των αναμενόμενων δραματικών εξελίξεων στην ουκρανο-ρωσική πολεμική αντιπαράθεση, η Αγκυρα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στο επισιτιστικό, καθώς και στη διατήρηση της οριακής συνοχής του ΝΑΤΟ. Προφανώς, στην οποιαδήποτε νέα εμπλοκή του θέματος στη Γερουσία, στο βάθος του τούνελ είναι ο πρόεδρος Μπάιντεν, που πιθανότατα να επικαλεστεί λόγους εθνικής ασφάλειας (είναι και οικονομικό το θέμα) και να δοθεί «πράσινο φως» για τα F-16 (μέσα στο προσεχές εξάμηνο). Πάντως, Ακάρ και Τσαβούσογλου συνεχώς αναφέρουν ότι δεν πρόκειται να δεχθούν περιορισμούς στα αεροσκάφη τους (που ως γνωστόν έχει θέσει εδώ και καιρό η Βουλή των Αντιπροσώπων). Πάντως, το όλο θέμα με τα αεροσκάφη εμφανίζεται ως διμερές με τους Αμερικανούς, με την Αγκυρα να μην προβάλλει εμπόδια ή αντιρρήσεις σε νατοϊκά ζητήματα, ενώ οι Αμερικανοί υπολογίζουν σε πολυδιάστατη τουρκική συμμετοχή στα συνολικά και επιμέρους σχέδια του ΝΑΤΟ που αποφασίστηκαν στα τέλη Ιουνίου στη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης. Η κυοφορούμενη χειροτέρευση των εξελίξεων στην Ουκρανία αναγκάζει τους Δυτικούς να προσπαθούν να υπερκεράσουν τις εντάσεις.
4 H πρόσφατη αναθέρμανση των σχέσεων της Τουρκίας με τα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, την Αρμενία και το Ισραήλ θα πρέπει να ενισχύσει από την πλευρά μας τον τομέα των πληροφοριών, γιατί ήδη παρατηρούνται κάποιες κινήσεις συγκλισιακής μορφής και κατεύθυνσης. Επιπλέον, υπάρχει κινητικότητα και με την Αίγυπτο, αλλά θα απαιτηθεί κάποιος χρόνος. Η εκ νέου αναβάθμιση των διπλωματικών σχέσεων της Αγκυρας με το Τελ Αβίβ και η επιστροφή πρέσβεων κρίνονται ως σημαντική εξέλιξη. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Γιαΐρ Λάπιντ, διαδραμάτισε ουσιαστικό ρόλο, ενώ οι Αμερικανοί παρασκηνιακά συνέδραμαν στις επαφές των Ισραηλινών με τους Τούρκους (πολύ σημαντικός ο ρόλος του Αμερικανού πρέσβη στην Αγκυρα). Προς το παρόν οι δύο πλευρές συγκλίνουν σε συνεργασία στους τομείς του τουρισμού, του εμπορίου, της ναυτιλίας, αλλά και στα ενεργειακά.
Επιπλέον, παρά τα επιμέρους τοπικά προβλήματα στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στον Νότιο Καύκασο, ως και κάποια πρόσφατα μεθοριακά επεισόδια (μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων), οι συνομιλίες μεταξύ Τούρκων και Αρμένιων συνεχίζονται στις Βρυξέλλες και αρκετά υπολογίσιμα βήματα έχουν γίνει στις επικοινωνίες και στις συγκοινωνίες. Στην πρόσφατη επίσκεψη του Αζέρου υπ. Εξωτερικών στην Αγκυρα, φέρεται ότι η τελευταία ασκεί πιέσεις στο Μπακού να προχωρήσει σε περαιτέρω κινήσεις αποκλιμάκωσης. Και σε αυτό το μέτωπο, όπως και σε εκείνο της Βόρειας Συρίας, ελλοχεύουν κίνδυνοι υποτροπής, αφού μέσω επίλεκτων μονάδων εμπλέκονται και οι Ρώσοι, που έχουν μία διαφορετική ατζέντα από εκείνη των Τούρκων.
Τέλος, η κατάσταση στη Λιβύη είναι εκ νέου εκρηκτική και ήδη πάνω στην άμμο διαμορφώνονται και χαράσσονται νέες γραμμές αντιπαράθεσης, σε ένα πολύ ομιχλώδες τοπίο, με απρόβλεπτες προεκτάσεις και συνέπειες. Ευρύτερα λόγω αποχώρησης των Γάλλων από το Μάλι οι Αμερικανοί έχουν ζητήσει από τους Τούρκους να παρακολουθούν τους Ρώσους που υποστηρίζουν το στρατιωτικό καθεστώς στην αφρικανική χώρα, στην οποία ήδη εδρεύουν Ρώσοι μισθοφόροι της Wagner, ειδικά στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Μπαμάκο, ενώ έχουν ήδη θεαθεί σε μικρές ομάδες σε Γκάο και Τιμπουκτού. Η Αμερικανική Διοίκηση Αφρικής (AFRICOM) στη Στουτγάρδη έχει ζητήσει HUMAN INTELLIGENCE από τους Τούρκους στρατιωτικούς που βρίσκονται εκεί, ως και στη γειτονική Λιβύη (ήδη η Αγκυρα αύξησε την αεροναυτική παρουσία της σε Μισράτα, Αλ Χομς κ.λπ.), ενώ διατηρεί επαφές και με τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές του λιβυκού εμφυλίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου