Διαβάστε ένα απάνθισμα από τα καλύτερα γνωμικά του Πλάτωνος, μια σοφία αιώνων που διαπαιδαγώγησε και γαλούχησε δεκάδες γενεές Ελλήνων και ξένων, ενώ εδώ και 2.500 χρόνια ο παιδαγωγικός νους του Πλάτωνος αποτέλεσε –και αποτελεί- πυξίδα για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο!..
Ο Πλάτων, όπως όλοι γνωρίζουν, ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γιος του Αρίστωνα και της Περικτιόνης. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Η μητέρα του ανήκε στο γένος του Σόλωνα κι ο πατέρας του στου Κόδρου. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 429 π.Χ., κατά το δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο μύθος διηγείται πολλές επινοήσεις για τη γέννηση του Πλάτωνα, όπως π.χ. ότι οι μέλισσες του Υμηττού κατέβηκαν κι έβαλαν στο στόμα του μέλι κ.ά.
Στην αρχή ονομάστηκε Αριστοκλής. Ο Σωκράτης όμως, ο δάσκαλός του, του έδωσε το όνομα Πλάτωνας, για το πλατύ του στήθος και το μέτωπο. Ο Πλάτωνας έζησε στην ακμή της αθηναϊκής πολιτείας, συναναστράφηκε πολλούς σπουδαίους σύγχρονούς του άντρες (Θουκυδίδη, Ξενοφώντα, Ευριπίδη, Αριστοφάνη, Φειδία) κι είχε δασκάλους του τους σοφότερους άντρες της εποχής του. Όλα αυτά του προετοίμασαν μια λαμπρή σταδιοδρομία στην πνευματική ζωή της χώρας μας. Από μικρός διδάχτηκε από τον Κρατύλο τις φιλοσοφικές απόψεις του Ηράκλειτου.
Σε ηλικία 20 χρονών γνώρισε το Σωκράτη κι από τότε έμεινε πιστός κοντά του μέχρι το Θάνατο του δασκάλου. Επίσης γνώρισε τις απόψεις των Ελεατών και Ιώνων φιλοσόφων και κυρίως του Παρμενίδη και του Αναξαγόρα. Ο Πλάτωνας επηρεάστηκε πολύ απ' το δάσκαλό του Σωκράτη, που είχε στραφεί στην πρακτική φιλοσοφία, δηλ. στην φιλοσοφία σαν τρόπο ζωής. Γι' αυτό στα συγγράμματά του δεν μπορούμε να διακρίνουμε ποιες απόψεις είναι του δασκάλου και ποιες του μαθητή. Ο Πλάτωνας έδωσε δείγματα αφοσίωσης στο δάσκαλό του, στη δίκη του Σωκράτη. Μετά την καταδίκη του Σωκράτη έφυγε λυπημένος απ' την Αθήνα, της οποίας τη δημοκρατία δε συμπαθούσε. Πήγε στα Μέγαρα, στο μαθηματικό Ευκλείδη.
Απ' την αγάπη του στη μάθηση και την έρευνα έκανε πολλά ταξίδια. Στην Ιταλία γνώρισε τις ιδέες των Πυθαγόρειων για τα μαθηματικά, τη φυσική και την ηθική, που, συνδυασμένες με τις δικές του απόψεις, τις βρίσκουμε στα συγγράμματά του. Στην Κυρήνη άκουσε το Θεόδωρο να διδάσκει μαθηματικά. Κατόπιν πήγε στην Αίγυπτο και μετά στη Σικελία, όπου τον φιλοξένησε ο Δίωνας. Έπεσε όμως στη δυσμένεια του τύραννου της Σικελίας Διόνυσου και γλίτωσε βέβαια το θάνατο, πουλήθηκε όμως σαν δούλος και τον ελευθέρωσε ο Αννίκερις ο Κυρηναίος. Το 388 π.Χ. γύρισε στην Αθήνα κι άρχισε να διδάσκει στη σχολή που ίδρυσε κοντά στον Κηφισό, την Ακαδημία. Στα επόμενα 20 χρόνια έγραψε πολλά συγγράμματα. Το 367 π.Χ. και 361 π.Χ. ταξίδεψε και πάλι στη Σικελία, αλλά και πάλι αναγκάστηκε να φύγει. Εβδομήντα πια χρόνων γύρισε στην Αθήνα και συνέχισε να διδάσκει. Τότε έγραψε αρκετά βιβλία κι ασχολήθηκε να βρει ένα ιδανικό πολιτικό σύστημα για την εποχή του. Έκανε κι αρκετές διορθώσεις σε προηγούμενα έργα του. Πέθανε το 348 π.Χ., σε ηλικία 81 χρονών. Οι μαθητές του τον αγαπούσαν και τον θαύμαζαν. Μεταξύ τους ήταν: ο Χαβρίας, ο Φωκίωνας, ο Δημοσθένης κ.ά. Οι οπαδοί του διάδωσαν τη διδασκαλία του και διατήρησαν για αρκετό χρόνο την Ακαδημία. Η μέθοδος του Πλάτωνα όπως και του Σωκράτη ήταν διαλογική. Και τα περισσότερα έργα του έχουν μορφή διαλόγου. Τα πρόσωπα του διαλόγου συζητούν κι εκθέτουν τις απόψεις τους πάνω σε διάφορα φιλοσοφικά θέματα. Ο ίδιος ο Πλάτωνας δεν εμφανίζεται και τις ιδέες του τις βάζει στο στόμα του Σωκράτη.
Το μόνο έργο που δεν έχει διαλογική μορφή είναι η "Απολογία του Σωκράτη". Η φιλοσοφία του Πλάτωνα αγκαλιάζει όλους τους τομείς. Περίφημη είναι η θεωρία του "Περί Ιδεών". Με τη θεωρία του αυτή ο Πλάτωνας μπορεί να θεωρηθεί πατέρας του φιλοσοφικού ρεύματος που λέγεται ιδεαλισμός (βλ. λέξη). Για να στηρίξει τη θεωρία του αυτή, ο Πλάτωνας υποστηρίζει τη θεωρία της μετεμψύχωσης. Δηλ. η ψυχή δεν πεθαίνει μετά το θάνατο του ανθρώπου, αλλά πηγαίνει και ζει σε κάποιον άλλο οργανισμό. Σύμφωνα με τη θεωρία των ιδεών, η πραγματικότητα χωρίζεται σε αισθητή και νοητή. Στην πρώτη ανήκουν τα πράγματα και τα αντικείμενα που τα καταλαβαίνομε με τις αισθήσεις μας και στη δεύτερη ανήκουν οι ιδέες, που γίνονται αντιληπτές μόνο με το νου μας.
Οι ιδέες για τον Πλάτωνα είναι τα "καθαρά όντα", τα "όντως όντα", δηλ. αυτές που μόνο υπάρχουν πραγματικά, είναι άυλες, αιώνιες κι απόλυτες. Πηγή της γνώσης θεωρεί αυτές τις μεταφυσικές ιδέες. Τ' αντικείμενα του αισθητού κόσμου που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας είναι ατελή αντίγραφα των ιδεών. Η ψυχή λοιπόν, βλέποντας τ' αντικείμενα του αισθητού κόσμου, τα κατανοεί επειδή θυμάται (θεωρία της ανάμνησης) τις ιδέες τους, που είχε γνωρίσει σε κάποια προηγούμενη ζωή της στον κόσμο των Ιδεών.
Στην κορυφή του κόσμου των Ιδεών ανήκει η ιδέα του Αγαθού, που συμβολίζει και την έννοια της θεότητας. Η ιδέα του Αγαθού είναι η τελειότητα. Όλες οι άλλες ιδέες έχουν σαν πηγή τους την ιδέα του Αγαθού.
Η ψυχή, κατά τον Πλάτωνα, είναι αιώνια κι αθάνατη και χωρίζεται σε 3 μέρη: 1. Το λογιστικό (μ' αυτό επικοινωνεί με τον κόσμο των ιδεών), 2. το θυμοειδές (που την οδηγεί στα ευγενή πάθη) και 3. το επιθυμητικό (που την οδηγεί στα αγενή πάθη). Ο Πλάτωνας, όπως είπαμε, ασχολήθηκε και με την πρακτική φιλοσοφία, δηλ. τη φιλοσοφία σαν τρόπο ζωής. Κατά τον Πλάτωνα ο άνθρωπος πρέπει να φροντίζει να φύγει το γρηγορότερο απ' τη ζωή, για να ενωθεί με τον κόσμο των Ιδεών. Όσο όμως ζει πρέπει να εξασκεί την αρετή. Μέρη της αρετής είναι η σοφία, η αντρεία, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη. Οι αρετές αυτές χρειάζονται και για την καλή διοργάνωση της πολιτείας.
Ο Πλάτωνας, επειδή ήταν αριστοκρατικός στην ιδεολογία του, χωρίζει την ιδεώδη πολιτεία του σε 3 χωριστές τάξεις. Η μία είναι η τάξη των βιοτεχνών, των γεωργών και των εμπόρων, που θα εργάζονται και θα φροντίζουν για τις υλικές ανάγκες της κοινωνίας.
Η άλλη είναι η τάξη των φυλάκων, που θα φροντίζει για την ασφάλεια της πολιτείας. Τρίτη είναι η τάξη των αρχόντων, που θα διοικεί και θα νομοθετεί. Στις δύο ανώτερες τάξεις, τα αγαθά, οι γυναίκες και τα παιδιά είναι κοινά. Τη μόρφωση των παιδιών την αναλαμβάνει η πολιτεία. Τα μορφωτικά αγαθά, που οδηγούν στην αληθινή φιλοσοφική γνώση, προορίζονται μόνο για τους άρχοντες, που πρέπει να γίνουν φιλόσοφοι για να διοικούν καλά. Τις ακραίες αριστοκρατικές αυτές απόψεις του τις αναθεώρησε αργότερα και στους "Νόμους", όπου περιγράφει μια άλλη μορφή πολιτείας, που είναι μείγμα μοναρχίας και δημοκρατίας. Όλες τις απόψεις του αυτές τις εκθέτει στα έργα του, όπου ο Πλάτωνας αναδεικνύεται δυνατός κι αξιόλογος συγγραφέας, με ωραίο λογοτεχνικό ύφος.
Μερικοί ερευνητές αμφισβητούν τη γνησιότητα ορισμένων έργων του Πλάτωνα και κυρίως των επιστολών, απ' τις οποίες μόνο μία, η 7η, θεωρείται γνήσια. Άλλο πρόβλημα γύρω απ' τα έργα του είναι η χρονολογική σειρά που γράφηκαν. Γενικά διακρίνονται τρία στάδια στη δημιουργία του Πλάτωνα: η πρώιμη περίοδος, η μέση και η τελευταία. Τα έργα της πρώιμης περιόδου είναι επηρεασμένα πολύ απ' το Σωκράτη.
Έργα της πρώιμης περιόδου είναι: "Ίων", "Ιππίας ο Ελάσσων", "Πρωταγόρας", "Απολογία", "Κρίτων", "Λάχης", "Λύσις", "Χαρμίδης", "Ευθύφρων", "Πολιτεία" Ι, "Γοργίας". Έργα της μέσης περιόδου (387-367 π.Χ.) είναι: "Μενέξενος", "Μένων", "Ευθύδημος", "Κρατύλος", "Συμπόσιον", "Φαίδων", "Πολιτεία" ΙΙ-Χ, "Φαίδρος", "Θεαίτητος", "Παρμενίδης". Έργα της τελευταίας περιόδου είναι: "Φίληβος", "Τιμαίος", "Κριτίας", "Έβδομη Επιστολή", "Νόμοι". (Βλέπε Ματζέντα, Ερμηνευτικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξκό).
Ας διαβάσουμε τώρα μερικά από τα γνωμικά του:
1. Άγνοια, η ρίζα και ο μίσχος όλου του κακού.
2. Αν θα βρούμε τι είναι η δικαιοσύνη και άρα βρούμε ποιος άντρας είναι δίκαιος τότε θα αξιώσουμε ότι δεν πρέπει αυτός σε τίποτα να μην διαφέρει από την δικαιοσύνη, αλλά παντού να ταυτίζεται με αυτήν. Και θα αγαπήσουμε αυτόν τον άντρα εάν βρίσκεται τόσο πολύ κοντά στην δικαιοσύνη και μετέχει σ’ αυτήν περισσότερο από τους υπόλοιπους ανθρώπους.
3. Ανάγκη... η μητέρα της εφεύρεσης.
4. Άνθρωπος - μια ύπαρξη που ψάχνει το νόημα.
5. Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται αυτά που βλέπει.
6. Απ' όλες τις νίκες πρώτη και άριστη είναι να νικά κανείς τον εαυτό του («Τό νικάν σαυτόν πασών νικών πρώτη τε καί αρίστη»).
7. Από τις απολαύσεις, άλλες μεν είναι καλές κι άλλες κακές. Καλές μεν είναι οι ωφέλιμες, κακές είναι οι βλαβερές. Σκοπός όλων των πράξεών μας πρέπει να είναι το καλό και χάριν αυτού πρέπει τα πάντα να πράττουμε.
8. Από τις απολαύσεις, άλλες μεν είναι καλές κι άλλες κακές. Καλές μεν είναι οι ωφέλιμες, κακές είναι οι βλαβερές. Σκοπός όλων των πράξεών μας πρέπει να είναι το καλό και χάριν αυτού πρέπει τα πάντα να πράττουμε.
9. Αρχή ήμισυ παντός.
10. Αυτή η πόλη είναι αυτό που είναι γιατί οι πολίτες της είναι αυτό που είναι.
11. Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης.
12. Αυτή, και καμία άλλη, είναι η ρίζα από όπου ανθεί η τυραννία, όταν πρωτοεμφανίζεται είναι προστάτης.
13. Αυτοί που σκοπεύουν να γίνουν σπουδαίοι δεν πρέπει να αγαπάνε ούτε τους εαυτούς τους ούτε ό,τι τους ανήκει, αλλά μόνο ό,τι είναι δίκαιο, ανεξάρτητα αν έγινε από αυτούς ή από κάποιον άλλο.
14. Αυτός που δεν είναι καλός υπηρέτης δεν θα είναι και καλός κύριος.
15. Αυτός που διαπράττει μια αδικία είναι πάντα πιο δυστυχής από αυτόν που την υφίσταται.
16. Αυτός που κλέβει λίγα κλέβει με την ίδια επιθυμία με αυτόν που κλέβει πολλά, αλλά με μικρότερη δύναμη.
17. Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού.
18. Γιατί η υπερβολική ελευθερία δε μοιάζει με τίποτα άλλο παρά με υπερβολική δουλεία, αφού αλλάζει και τον πολίτη και την κοινωνία.
19. Δεν γνώρισα σχεδόν κανένα μαθηματικό που να είναι ικανός να χρησιμοποιήσει τη λογική.
20. Δεν είναι δυνατόν δύο κακοί να γίνουν ποτέ φίλοι, ούτε ένας καλός να μην έχει φίλο καλό.
21. Δεν είναι εύκολο να κρύβεται για πάντα κάποιος που είναι κακός.
22. Δεν θα υπάρξει τέλος στα προβλήματα του κράτους, ή της ίδιας της ανθρωπότητας, μέχρι οι φιλόσοφοι να γίνουν βασιλιάδες σε αυτόν τον κόσμο, ή μέχρι αυτοί που τώρα αποκαλούνται βασιλιάδες ή κυβερνήτες πραγματικά και αληθινά να γίνουν φιλόσοφοι, και η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία να έρθουν στα ίδια χέρια.
23. Δεν πρέπει να ανταποδίδει κανείς το άδικο, ούτε να βλάπτει κανέναν από τους ανθρώπους, οτιδήποτε και αν του κάνουν αυτοί
24. Δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει περισσότερο το να ζούμε απλώς, αλλά το να ζούμε ενάρετα.
25. Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε τόσο πολύ τι θα πει ο κόσμος, αλλά τι θα πει εκείνος που μας ξέρει καλά για τα δίκαια και τα άδικα.
26. Δεν υπάρχει κανένα κακό στο να επαναλάβεις μια καλή πράξη.
27. Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο πράγμα όπως ο όρκος των εραστών.
28. Δεν υπάρχει πιο ακριβής ένδειξη κακής οργάνωσης της πολιτείας, από την αφθονία γιατρών και νομικών.
29. Δικαιοσύνη σημαίνει ο καθένας να νοιάζεται για τις δουλειές του και να μην αναμιγνύεται στις δουλειές των άλλων.
30. Δίνουν, σίγουρα, πολύ παράξενα ονόματα στις ασθένειες.
31. Δύο επαγγέλματα ή δύο τρόπους εργασίας κανένας σχεδόν από τους ανθρώπους δεν είναι ικανός να εξασκεί με επιτυχία.
32. Εάν είμαστε πρόθυμοι να θυσιασθούμε για το δίκαιο, θα ευδοκιμήσουμε.
33. Εάν ο άνθρωπος λάβει την ορθή παιδεία, μέσα του ξυπνάει σφοδρή η δύναμη και η θέληση να αναπτυχθεί ως το θεϊκότερο και ημερότερο ζώο. Αλλά αν δεν τύχη της καλής και επιμελούς ανατροφής, γίνεται το πιο άγριο απ’ όσα γεννάει η γη.
34. Είμαι πρόθυμος να παραδώσω τον εαυτό μου στους ξένους για να με κάνουν ότι θέλουν και να με γδάρουν ακόμα, και περισσότερο μάλιστα από όσο με γδέρνουν τώρα, φθάνει μόνο το δέρμα μου να μην καταντήσει στο τέλος ασκί, καθώς το δέρμα του Μαρσύα αλλά να έχει κατάληξη την αρετή.
35. Είμαστε διπλάσια οπλισμένοι αν πολεμάμε με πίστη.
36. Εκείνος ο οποίος δεν αδικεί - δηλαδή ο δίκαιος άνθρωπος - δεν χρειάζεται τους νόμους.
37. Εκείνος που θέλει να γίνει άριστος, δεν πρέπει να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, μήτε τα δικά του, αλλά τα δίκαια.
38. Ένα κράτος προκύπτει, όπως καταλαβαίνω, από τις ανάγκες της ανθρωπότητας, κανένας δεν είναι αυτάρκης, αλλά όλοι μας έχουμε πολλές ανάγκες.
39. Ένας ήρωας γεννιέται ανάμεσα σε 100, ένας σοφός βρίσκεται ανάμεσα σε 1.000, αλλά ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος μπορεί να μην βρεθεί ούτε ανάμεσα σε 100.000.
40. Έτσι δεν υπήρχε τίποτα βίαιο, ούτε αλληλοσπαραγμοί, ούτε πόλεμος, ούτε καμμία απολύτως εσωτερική διαμάχη…ο θεός κυβερνούσε φροντίζοντας ο ίδιος, όπως ακριβώς τώρα οι άνθρωποι, που είναι ύπαρξη διαφορετική και πλησιέστερη στο θείο, τρέφουν άλλα είδη ευτελέστερα από τους ίδιους.
41. Η αγάπη είναι η παντελής αποδοχή.
42. Η αδικία επικρίνεται επειδή οι επικριτές φοβούνται μήπως υποφέρουν, και όχι από οποιοδήποτε φόβο μήπως έχουν διαπράξει αδικία.
43. Η ακόρεστη επιθυμία για τον πλούτο, κάνει τον άνθρωπο να τολμά κάθε τέχνη κι επινόηση, τίμια ή άτιμη, αρκεί να γίνει πλούσιος.
44. Η αλήθεια είναι η αρχή όλων των καλών στους θεούς, και όλων των καλών στους ανθρώπους.
45. Η ανθρώπινη συμπεριφορά ρέει από τρεις κύριες πηγές: την επιθυμία, το συναίσθημα, και τη γνώση.
46. Η αρετή είναι σχετική με τις ενέργειες και τις ηλικίες του καθενός μας σε όλα αυτά που κάνουμε.
47. Η αρχή είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του έργου.
48. Η αρχή του κάθε έργου είναι το πιο σπουδαίο.
49. Η αστρονομία αναγκάζει την ψυχή να δει προς τα πάνω και μας οδηγεί από αυτόν το κόσμο σε έναν άλλο.
50. Η γνώμη είναι το ενδιάμεσο ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια.
51. Η γνώση γίνεται κακή εάν ο στόχος δεν είναι ενάρετος.
52. Η γνώση είναι αληθινή άποψη.
53. Η γνώση είναι δημιουργός της ευτυχίας.
54. Η γνώση χωρίς δικαιοσύνη πρέπει να λέγεται πονηριά και όχι σοφία.
55. Η δικτατορία προκύπτει φυσικά από τη δημοκρατία, και η πιο σκληρή μορφή τυραννίας και δουλείας από την πιο ακραία ελευθερία.
56. Η επιστήμη δεν είναι τίποτα παραπάνω από αντίληψη.
57. Η επιστήμη είναι δημιουργός της ευτυχίας του ανθρώπου.
58. Η ζωή πρέπει να παρθεί ως παιχνίδι.
59. Η ισότητα δημιουργεί αγάπη.
60. Η κατάρα μου και του έθνους μου είναι ότι πάντα σκεφτόμαστε ότι τα πράγματα μπορεί να καλυτερεύσουν από μια άμεση δράση κάποιου είδους, οποιουδήποτε είδους παρά κανενός είδους.
61. Η κοινωνία η οποία δεν έχει ούτε φτώχια ούτε πλούτο θα έχει πάντα τις πιο ευγενείς αρχές.
62. Η μαλθακή ανατροφή φτιάχνει το χαρακτήρα των νέων δύστροπο κι οξύθυμο.
63. Η μεγάλη ελευθερία δε φαίνεται να οδηγεί σε κάτι άλλο, παρά στο να καταντά σε μεγάλη δουλεία («Η άγαν ελευθερία ούκ είς άλλο τι ή είς άγαν δουλείαν μεταβάλλειν.»)
64. Η μεγάλη πείρα και η πολυμάθεια με κακή αγωγή προκαλούν πολύ μεγαλύτερη ζημία («Πολυπειρίη καί πολυμαθείη μετά κακής αγωγής γίγνεται πολύ τούτων μείζων ζημία»).
65. Η μεγάλη πείρα και η πολυμάθεια με κακή αγωγή προκαλούν πολύ μεγαλύτερη ζημία.
66. Η μουσική είναι ένας ηθικός νόμος. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο μυαλό, πτήση στη φαντασία, και τη γοητεία και τη ευθυμία στη ζωή και σε όλα.
67. Η νίκη επί των παθών μας συνιστά την πρώτη και ουσιαστικότερη νίκη μας.
68. Η παραφροσύνη της Αγάπης είναι η μεγαλύτερη από τις ευλογίες των ουρανών.
69. Η ποίηση είναι πιο κοντά στη ζωτικής σημασίας αλήθεια από ότι η ιστορία.
70. Η πολιτική που είναι αληθινή τέχνη, δεν πρέπει να σκέπτεται το ατομικό συμφέρον, αλλά το κοινό, επειδή το κοινό συμφέρον ενώνει, ενώ το ατομικό διασπά τις πόλεις. Και στην πόλη και στο άτομο συμφέρει περισσότερο να θεσπιστεί το κοινό συμφέρον και όχι το ατομικό.
71. Η πονηριά δεν είναι τίποτα άλλο από μια φθηνή απομίμηση της σοφίας.
72. Η σοφία από μόνη της είναι η επιστήμη άλλων επιστημών.
73. Η σωστή ανατροφή είναι κεφαλαιώδης αρχή της παιδείας.
74. Η τιμιότητα είναι για το μεγαλύτερο μέρος λιγότερο κερδοφόρα από την ατιμία.
75. Η τιμιότητα, ως επί το πλείστον, είναι λιγότερο επικερδής από την ατιμία.
76. Η τύχη είναι σύμμαχος των συνετών ανθρώπων.
77. Η υπερβολή προκαλεί γενικά αντίδραση, και δημιουργεί μια αλλαγή στην αντίθετη κατεύθυνση, εάν είναι στις εποχές, ή στα άτομα, ή στις κυβερνήσεις.
78. Η υπερβολική ελευθερία δε μοιάζει με τίποτα άλλο παρά με υπερβολική δουλεία, αφού αλλάζει και τον πολίτη και την κοινωνία.
79. Η υπερβολική ελευθερία δεν φαίνεται να οδηγεί εις άλλο τι, παρά εις υπερβολική δουλεία, τόσον τον πολίτη, όσον και το Κράτος
80. Η φιλανθρωπία είναι συνήθεια των ευγενέστερων και καλύτερων ανθρώπων.
81. Η φιλοσοφία είναι η υψηλότερη μουσική.
82. Η φιλοσοφία ξεκινά με την έκπληξη.
83. Η ψυχή είναι το κλειδί του σύμπαντος και το σώμα είναι ο τάφος της ψυχής.
84. Ήταν σοφός άνθρωπος όποιος ανακάλυψε την μπίρα.
85. Θάρρος είναι να γνωρίζεις τι να μην φοβάσαι.
86. Κάθε επιστήμη, αν δεν συνοδεύεται από την Αρετή, είναι όμοια της πανουργίας και όχι της σοφίας. («Πάσα επιστήμη χωριζομένη της αρετής, πανουργία ου σοφία φαίνεται.» )
87. Κάθε καρδιά τραγουδά ένα τραγούδι, ελλιπές, έως ότου μια άλλη καρδιά ψιθυρίσει σε απάντηση. Εκείνοι που επιθυμούν να τραγουδήσουν πάντα βρίσκουν ένα τραγούδι. Με το άγγιγμα της αγάπης ο καθένας γίνεται ποιητής.
88. Καλύτερα λίγα τα οποία είναι καλοδουλεμένα παρά πολλά ατελή.
89. Καλύτερα να μην γεννιόταν κανείς, παρά να μένει αμόρφωτος, γιατί η αμάθεια είναι η ρίζα της κακοδαιμονίας.
90. Κανένα κακό δεν μπορεί να συμβεί σε έναν καλό άνθρωπο, είτε στη ζωή είτε μετά θάνατον.
91. Κανένας νόμος ή διάταξη δεν είναι ισχυρότερος από την κατανόηση.
92. Με τα πρώτα αγγίγματα της Αγάπης όλοι γίνονται ποιητές.
93. Μεγάλη ασθένεια η αμάθεια ("Μεγίστη νόσος αμάθεια").
94. Μεταξύ της απρέπειας και του έρωτα υπάρχει πάντα πόλεμος.
95. Μέτρο του λόγου δεν είναι αυτός που μιλάει, αλλά αυτός που ακούει.
96. Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου.
97. Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου.
98. Μια από τις τιμωρίες, όταν αρνείσαι να συμμετέχεις στην πολιτική, είναι να κυβερνάσαι από κατώτερούς σου.
99. Μια καλή απόφαση βασίζεται στη γνώση και όχι στους αριθμούς.
100. Μόνο οι νεκροί έχουν δει το τέλος του πολέμου.
101. Μπορείς να ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μια ώρα παιχνιδιού από ότι μέσα σε ένα χρόνο συζήτησης.
102. Μπορούμε εύκολα να συγχωρήσουμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι, η αληθινή τραγωδία της ζωής όμως είναι όταν οι ενήλικοι φοβούνται το φως.
103. Να αγαπιέστε και να κατοικείτε μεταξύ σας με ευδαιμονία .
104. Να ασχολείσαι με τις Μούσες και να εργάζεσαι («Μουσικήν ποίει και εργάζου»)
105. Να κυβερνάς τη γυναίκα («Γυναικός άρχε»).
106. Να μάχεσθε για την ελευθερία («Υπέρ τής ελευθερίας μάχεσθαι»)
107. Να μορφώνουμε λοιπόν τους ανθρώπους και να τους κάνουμε θεϊκούς («Παιδεύειν ούν ανθρώπους καί θείους απεργάζεσθαι.»)
108. Να φροντίζεις περισσότερο για το δίκαιο απ’ οτιδήποτε άλλο.
109. Νόμος αν δεν είναι η εύρεση του πραγματικού, δεν είναι νόμος αλλά τυραννικό πρόσταγμα.
110. Ο αδικών είναι δυστυχέστερος του αδικουμένου.
111. Ο άνθρωπος μόνον αυτό πρέπει να εξετάζει, αν δηλαδή ενεργεί δίκαια ή άδικα και αν οι πράξεις του είναι καλές ή κακές.
112. Ο άνθρωπος που κάνει όλα όσα οδηγούν στην ευτυχία να εξαρτώνται από τον ίδιο, και όχι από άλλους, έχει υιοθετήσει το καλύτερο σχέδιο για να ζήσει ευτυχισμένα. Αυτός ο άνθρωπος έχει μετριοπάθεια, ανδρικό χαρακτήρα και σοφία.
113. Ο άνθρωπος, αν μεν διαπαιδαγωγηθεί ορθώς, αγαπά να γίνει το πιο ευγενικό και ήμερο πλάσμα, αν όμως δεν λάβει αρκετή και κατάλληλη μόρφωση, γίνεται το πιο άγριο ζώο της φύσεως.
114. Ο άνθρωπος, όταν τελειωθεί (ολοκληρωθεί), γίνεται το άριστο εκ των πλασμάτων, αν όμως απομακρυνθεί από το νόμο και τη δικαιοσύνη, γίνεται το χειρότερο απ' όλα («Άνθρωπος τελειωθείς βέλτιστον τών ζώων,χωρισθέν δέ νόμου καί δίκης χείριστον
πάντων»)
115. Ο έρωτας είναι μια σοβαρή σωματική ασθένεια.
116. Ο θάνατος δεν είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους.
117. Ο Θεός ποτέ και καθόλου δεν είναι άδικος. («Θεός ουδαμή ουδαμώς άδικος» )
118. Ο Θεός φροντίζει για μας, γιατί κι εμείς οι άνθρωποι είμαστε πλάσματά του.
119. Ο λύκος, που είναι το πιο άγριο ζώο, μοιάζει με το σκύλο, που είναι το πιο ήρεμο. Εκείνος που θέλει να είναι ασφαλής, πρέπει να φυλάγεται από αυτές τις ομοιότητες.
120. Ο Πλάτων είπε ότι η μόρφωση είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους («Πλάτων είπε τήν παιδείαν τοίς ανθρώποις δεύτερον ήλιον είναι» - Ιω. Στοβαίος).
121. Ο στόχος μας στην κατασκευή του κράτους είναι η μέγιστη ευτυχία του συνόλου, και όχι αυτό οποιασδήποτε ομάδας.
122. Ο συνετός γνωρίζει την αμάθειά του. Είναι αμαθής ο αγνοών τον εαυτό του.
123. Ο Σωκράτης έλεγε ότι διαφέρει από τους άλλους ανθρώπους, διότι οι μεν άλλοι ζουν για να τρώνε, ενώ αυτός τρώει για να ζει.
124. Οι άνθρωποι είναι όπως το χώμα. Μπορούν είτε να σε θρέψουν και να σε βοηθήσουν να αναπτυχθείς είτε μπορούν να σταματήσουν την ανάπτυξή σου και να σε κάνουν να μαραθείς και να πεθάνεις.
125. Οι άνθρωποι ονόμασαν τον έρωτα φτερωτό επειδή έχει φτερά. Οι θεοί τον ονόμασαν έτσι επειδή έχει την δύναμη να δίνει φτερά.
126. Οι δούλοι και ο τύραννος ποτέ δεν θα γίνουν φίλοι («Δούλοι γάρ καί δεσπότης ούκ άν ποτε γένοιντο φίλοι»).
127. Οι καλές πράξεις δίνουν δύναμη στους εαυτούς μας και εμπνέουν άλλους να κάνουν καλές πράξεις.
128. Οι κυβερνήτες του κράτους είναι τα μόνα πρόσωπα που οφείλουν να έχουν το προνόμιο να πουν ψέματα, είτε στο σπίτι είτε στο εξωτερικό, ίσως να τους επιτρέπεται να πουν ψέματα για το καλό του κράτους.
129. Οι νόμοι είναι ψυχή της πόλης, η πολιτεία καταλύεται, εάν δεν υπάρχουν νόμοι («Πόλεως ψυχή νόμοι εισίν, πόλις μή όντων νόμων καταλύεται.»).
130. Οι πάρα πολύ πλούσιοι δεν είναι ενάρετοι, και, εφόσον δεν είναι ενάρετοι, δεν είναι ευτυχείς.
131. Οι πιο ενάρετοι είναι αυτοί που ικανοποιούνται με το να είναι ενάρετοι χωρίς να επιδιώκουν να φαίνονται έτσι.
132. Οι ποιητές αγαπούν τα ποιήματά τους και οι πατέρες τα παιδιά τους.
133. Οι ποιητές εκφράζουν τα μεγάλα και σοφά πράγματα τα οποία οι ίδιοι δεν κατανοούν.
134. Οι σοφοί μιλούν επειδή έχουν κάτι να πουν, οι ανόητοι επειδή πρέπει να πουν κάτι.
135. Οι σοφότεροι έχουν την περισσότερη εξουσία.
136. Όλα τα κακά έχουν ριζώσει στην αμάθεια, κι από κει παίρνουν τη δύναμή τους, για να φουντώσουν («Εξ' αμαθίας πάντα κακά πάσιν ερρίζωνται καί βλαστάνει»).
137. Όλα τα κακά έχουν ριζώσει στην αμάθεια, κι από κει παίρνουν τη δύναμή τους, για να φουντώσουν.
138. Όλα τα πράγματα θα παραχθούν σε ανώτερες ποσότητες και ποιότητα, και με μεγαλύτερη ευκολία, όταν κάθε άνθρωπος αφοσιώνεται με ένα μόνο πράγμα, σύμφωνα με τα φυσικά του προσόντα, και στη σωστή στιγμή, χωρίς να ασχολείται με τίποτα άλλο.
139. Όλοι οι άνθρωποι εκ φύσεως επιθυμούν τη γνώση («Πάντες οί άνθρωποι τού ειδέναι ορέγονται φύσει»).
140. Όλος ο χρυσός που βρίσκεται πάνω ή κάτω από τη Γη δεν είναι αρκετός για να δοθεί ως αντάλλαγμα για την αρετή.
141. Όλους η μόρφωση τους εξημερώνει («Άπαντας ή παίδευσις ημέρους ποιεί»).
142. Οποιοσδήποτε άνθρωπος μπορεί να βλάψει αλλά δεν μπορεί ο καθένας να βοηθήσει κάποιον άλλο.
143. Όπως λένε οι κτίστες, οι μεγάλες πέτρες δεν στέκονται καλά χωρίς τις μικρότερες.
144. Όταν μιλούν άσχημα για σένα, ζήσε έτσι ώστε κανένας να μην μπορεί να τους πιστέψει.
145. Όταν υπάρχει φόρος εισοδήματος, ο δίκαιος άνθρωπος θα πληρώσει περισσότερο και ο άδικος λιγότερο για το ίδιο ποσό εισοδήματος.
146. Ούτε λοιπόν να αντιδικεί κανείς πρέπει ούτε να κακοποιεί κανένα από τους ανθρώπους οτιδήποτε κι αν παθαίνει από αυτούς.
147. Οφείλουμε να εκτιμήσουμε ως μεγάλης σημασίας το ότι οι ιστορίες, τις οποίες ακούνε πρώτες τα παιδιά, πρέπει να υιοθετούν με τον πιο τέλειο τρόπο την προώθηση της αρετής.
148. Οφείλουμε να πετάξουμε μακριά από τη Γη, στον ουρανό όσο πιο γρήγορα μπορούμε, και το να πετάξουμε μακριά είναι να γίνουμε όπως οι θεοί, όσο αυτό είναι δυνατό, και να γίνουμε σαν αυτούς είναι να γίνουμε άγιοι, δίκαιοι και σοφοί.
149. Παιδί μου, είσαι νέος και ο χρόνος με το πέρασμά του θα σε κάνει, αφού αλλάξεις πολλά απ' όσα τώρα παραδέχεσαι, να ακολουθήσεις τα αντίθετα.
150. Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος.
151. Ποτέ δεν ελέγχεται η αλήθεια.
152. Πρέπει κανένας να πεθαίνει με καλή φήμη.
153. Πρέπει πάντα να παραμένει κάτι που είναι ανταγωνιστικό στο καλό.
154. Πώς μπορείτε να αποδείξετε εάν αυτήν τη στιγμή κοιμόμαστε, και όλες οι σκέψεις μας είναι ένα όνειρο ή εάν είμαστε ξύπνιοι, και μιλάμε ο ένας στον άλλο;
155. Σας προτρέπω να συμμετέχετε κι εσείς στη μεγάλη μάχη, η οποία είναι η μάχη της ζωής, και είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη γήινη μάχη.
156. Σε όποιον δεν έχει επικοινωνία με άλλους, σε αυτόν δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη.
157. Σκέψη και διαλογισμός είναι το ίδιο πράγμα.
158. Σκέψη: η ομιλία της ψυχής με τον εαυτό της.
159. Στο άγγιγμα της αγάπης, όλοι γίνονται ποιητές.
160. Στον σώφρονα βίο οι ευχαριστήσεις είναι πιο πολλές από τις λύπες, ενώ στην αχαλίνωτη ζωή οι λύπες υπερτερούν των ευχαριστήσεων, στο μέγεθος, στο πλήθος και στην συχνότητα με την οποία παρουσιάζονται.
161. Στον σώφρονα βίο οι ευχαριστήσεις είναι πιο πολλές από τις λύπες, ενώ στην αχαλίνωτη ζωή οι λύπες υπερτερούν των ευχαριστήσεων, στο μέγεθος, στο πλήθος και στην συχνότητα με την οποία παρουσιάζονται.
162. Σχεδόν κανένας άνθρωπος δεν είναι ικανός να κάνει δυο επαγγέλματα ή δυο τέχνες σωστά.
163. Τα αισθήματα της καλοσύνης και της αγαθοεργίας πηγάζουν από τα στήθη και από τις καρδιές των καλών, όπως από πλούσια πηγή.
164. Τα μάτια της ψυχής των πληθών είναι ανίκανα να αντέξουν το όραμα του θείου.
165. Τα μάτια του νου αρχίζουν να γίνονται οξυδερκέστερα, όταν η σωματική δύναμη αρχίζει να παρακμάζει.
166. Τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο παράλογο από την πρακτική που επικρατεί στη χώρα μας, άνδρες και γυναίκες να μην ακολουθούν τις ίδιες αναζητήσεις με όλες τους τις δυνάμεις και με ένα μυαλό, γιατί έτσι το κράτος αντί να είναι ολόκληρο είναι μισό.
167. Τίποτα στις υποθέσεις των ανθρώπων δεν αξίζει πολύ άγχος.
168. Τίποτα το παράφορο, ή το σχετικό με την ακολασία, δεν πρέπει να πλησιάζει τον πραγματικό έρωτα.
169. Το βλάκα μπορείς να τον καταλάβεις από δυο ενδείξεις: μιλάει για πράματα που είναι γι' αυτόν άχρηστα και εκφράζει γνώμη για κάτι που κανένας δεν τον ρωτάει.
170. Το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά ό,τι συμφέρει τον πιο δυνατό; («δίκαιον ουκ άλλο τι είναι ή το του κρείττονος ξυμφέρον»). (Τη φράση αυτή την αποδίδουν και στον σοφιστή Θρασύμαχο).
171. Το θάρρος είναι ένα είδος λύτρωσης.
172. Το καλό είναι το όμορφο.
173. Το να αδικείς και να μην πειθαρχείς στον καλύτερο, είτε αυτός είναι θεός, είτε άνθρωπος, είναι ηθικώς απαράδεκτο.
174. Το να προτιμηθεί το κακό έναντι του καλού δεν είναι στη φύση του ανθρώπου, και όταν ένας άνθρωπος είναι αναγκασμένος να επιλέξει ανάμεσα σε δύο κακά, κανένας δεν θα επιλέξει το μεγαλύτερο όταν μπορεί να έχει το μικρότερο.
175. Τυφλώνεται μ’ ότι αγαπά, όποιος αγαπά αληθινά.
176. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ατόμων: οι εραστές της φρόνησης, οι εραστές της τιμής και οι εραστές του κέρδους.
177. Φόβος είναι η ψυχική ταραχή που προκαλείται από την αναμονή του κακού.
ΠΗΓΗ sakketosaggelos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου