Του Ιωάννη Καζαζάκη
Καθηγητή Μέσης Εκπέδευσης
Ένας από τους ευσεβείς και γενναίους αυτοκράτορες του Βυζαντίου είναι και ο Ιωάννης Γ΄Δούκας Βατάτζης, ο οποίος υπήρξε ένας από τους ενδοξότερους βασιλείς, και άγιος της εκκλησίας μας και μάλιστα έχει την προσωνυμία του Ελεήμονος. Το ονομά του συνδέεται και με το θρύλο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά.
Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1193 από γονείς επιφανείς και ευσεβείς. Ο πατέρας του Βασίλειος ήταν Δούκας του θέματος των Θρακησίων και δομέστικος της ανατολής. Η μητέρα του Αγγελίνα ήταν κόρη του Ισαακίου, γιού του Κων/νου Αγγέλου, και της Θεοδώρας Κομνηνής, κόρης του Αλεξίου Α΄Κομνηνού.
Έζησε σε δύσκολους καιρούς για την αυτοκρατορία, αλλά και για την ορθοδοξία, αφού οι αιρετικοί δυτικοί, κάνοντας τις σταυροφορίες με πρόσχημα την απελευθέρωση των Αγίων τόπων από τους μουσουλμάνους, κατέλαβαν την Κων/ πολη το 1204 μ.Χ και ήθελαν να καθυποτάξουν την Ορθοδοξία στον παπισμό. Στο θρόνο ανέβηκε Λατίνος αυτοκράτορας, όπως και στον πατριαρχικό θρόνο. Η αυτοκρατορία διαμελίστηκε. Το μεγαλύτερο μέρος κατέλαβαν οι Φράγκοι, ενώ σχηματίστηκαν άλλα τρία βασίλεια. Η αυτοκρατορία της Νικαίας, το Δεσποτάτο της Ηπείρου, και το Βουλγαρικό βασίλειο του Ιωάννη Β΄του Αρσάνη. Ο νόμιμος αυτοκράτορας καθώς και ο Πατριάρχης Κων/πόλεως κατέφυγαν στην αυτοκρατορία της Νικαίας.
Μετά το θάνατο των γονιών του ο Ιωάννης, μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και κατέφυγε στην ελεύθερη Νίκαια και πιο συγκεκριμένα στο Νυμφαίο της Βιθυνίας. Ο θείος του που ήταν ιερέας στα ανάκτορα του αυτοκράτορα Θεόδωρου Α΄Λάσκαρη τον φιλοξένησε στα ανάκτορα και τον γνώρισε στον αυτοκράτορα. Ο Θεόδωρος είδε το δυναμικό χαρακτήρα του, τις στρατιωτικές ικανοτητές του και τον έκανε πρωτοβεστιάριο. Αργότερα όταν είδε το ήθος του αποφάσισε να τον κάνει γαμπρό του, δίνοντάς του ως σύζηγο την μεγαλύτερη κόρη του, την Ειρήνη. Έτσι ήθελε να έχει και έναν άξιο διάδοχο για τον θρόνο.
Το 1222 ο αυτοκράτορας πέθανε σε ηλικία 47 ετών. Ο στρατός και ο λαός ανακήρυξαν τον Ιωάννη Γ΄Βατάτζη νέο αυτοκράτορα. Την στέψη του έκανε ο Πατριάρχης Μανουήλ Σαραντινός. Με την ανοδό του στο θρόνο έδειξε τις πολιτικές και στρατιωτικές του ικανότητες. Έδωσε μεγάλη σημασία στην αναδιοργάνωση του στρατού. Παράλληλα άρχισε μια αναδιοργάνωση του κράτους με βασικό άξονα να μην υπάρχουν σπατάλες. Βασικός του σκοπός ήταν η ανάκτηση των χαμένων εδαφών της αυτοκρατορίας από τους Φράγκους καθώς και η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως.
Αφού σταμάτησε κάποιες συνομοσίες που έγιναν εις βάρος του, πραγματοποίησε μια σειρά από νικηφόρες μάχες εναντίων των λατίνων. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάλαβε όλα σχεδόν τα εδάφη της Μ. Ασίας τα οποία βρίσκονταν στα χέρια των λατίνων. Στη συνέχεια έφτιαξε καινούργιο πολεμικό στόλο και μετέφερε τον πόλεμο στον ευρωπαΐκό τομέα. Σύντομα κατέλαβε την Ανδριανούπολη και κάποια από τα νησιά του Αιγαίου πελάγους. Στα επόμενα χρόνια της αυτοκρατορίας του και έως το θανατό του το 1254 μ.Χ, κατάφερε και κατάλαβε όλα τα χαμένα εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, που είχε πριν την φραγκοκρατία. Το μόνο που απόμεινε ήταν η κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως, την οποία ανακατάλαβε ο διαδοχός του Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγος το 1261 μ.Χ. Εάν ζούσε ακόμη μερικά χρόνια θεωρούταν βέβαιο ότι θα την ανακαταλάμβανε αυτός. Γι’ αυτό το λόγο την ανασύσταση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας οι ιστορικοί την αποδίδουν στον Ιωάννη Βατάτζη.
Ο Ιωάννης εκτός από ικανός στρατιωτικός ήταν και ικανός πολιτικός. Έχοντας πίστη στο Θεό και αγάπη στην εκκλησία και το λαό, κυβέρνησε με αγάπη και δικαιοσύνη. Επειδή ήθελε να υπάρχει μία αδιαίρετη Εκκλησία, έκανε πολλές προσπάθειες για την ένωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους παπικούς, αλλά δεν κατάφερε κάτι διότι ο πάπας Γρηγόριος Θ΄ήθελε τα πρωτεία.
Ως χαρακτήρας ήταν απλός, καταδεκτικός και φιλήσυχος. Ο κάθε πολίτης μπορούσε να ζητήσει ακρόαση και να του εκθέσει τα προβληματά του.Περιόρισε τη δύναμη των γαιοκτημόνων προς χάριν των απλών αγροτών. Έδωσε κτήματα στους ακρίτες και ενίσχυσε την άμυνα των συνόρων της αυτοκρατορίας. Αναδιοργάνωσε τη γεωργία και την κτηνοτροφία και αύξησε την επάρκεια των τροφίμων. Αύξησε τις εξαγωγές σε σχέση με τις εισαγωγές. Έτσι γέμισαν τα δημόσια ταμεία και έκανε το φιλανθρωπικό του έργο. Υποστήριξε τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, και τους φτωχούς. Φρόντισε την παιδεία ανεγείροντας σχολεία και βιβλιοθήκες. Ενδιαφερόταν για τη συλλογή και την αντιγραφή χειρογράφων. Ίδρυσε νοσοκομεία. Ο ίδιος ζούσε λιτά. Δεν φορούσε ακριβά ρούχα και φορές ο ίδιος καλλιεργούσε τη γη.
Στις 4 Νοεμβρίου του 1254 μ.Χ ο ευσεβής αυτοκράτορας της Νίκαιας Ιωάννης Βατάτζης παρέδωσε την ψυχή του στο Θεό. Το τίμιο λείψανό του ενταφιάστηκε στο Μοναστήρι του Σωτήρα Χριστού, που είχε κτίσει ο ίδιος στο Νυμφαίο της Βιθυνίας.
Στα επόμενα χρόνια διά αποκαλύψεως ο ίδιος ο Ιωάννης ζήτησε να μεταφερθεί το λειψανό του στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Όταν μετά από 7 χρόνια άνοιξαν τον τάφο του, μια ευωδία απλώθηκε. Έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι το σώμα του ήταν άφθαρτο. Δεν είχε κανένα σημάδι πως ήταν νεκρός. Το χρώμα του σώματός του ήταν φυσιολογικό και τα ρούχα του ήταν άφθαρτα. Όλα αυτά ήταν δείγμα αγιότητας.
Ο θρύλος του μαρμαρμένου βασιλιά.
Από τότε το τίμιο λείψανο του αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη, κατατέθηκε σε ναό της Μαγνησίας. Μάλιστα όπως σημειώνει ο βιογράφος του,πολλοί χριστιανοί θεραπεύτηκαν προσκυνώντας το λείψανό του. Επί βασιλείας του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, κατά τις επιδρομές των Τούρκων στη Μαγνησία, ο καστροφύλακας πολλές φορές είδε μία αναμένη λαμπάδα να περιφέρεται στα τείχη. Έστειλε ανθρώπους να ερευνήσουν το φαινόμενο μα δεν τα κατάφεραν. Τέλος εστάλη ο κωφάλαλος αδελφός του καστροφύλακα. Σ’ αυτόν έγινε η αποκάλυψη και επιστρέφοντας είχε θεραπευτεί. Είπε ότι στο μέρος που φαινόταν το φως της λαμπάδας είδε έναν άνδρα μεγαλοπρεπή ο οποίος προέτρεπε τους χριστιανούς να συνεχίσουν την άμυνα. Την μορφή την αναγνώρισε στο ιερό σκήνωμα του Ιωάννη Βατάτζη. Από τότε αναγνωρίσθηκε ως Άγιος και η μνήμη του τιμάται στις 4 Νοεμβρίου εκάστου έτους.
Το άφθαρτο λείψανό του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη που ήδη είχε ελευθερωθεί από τους Φράγκους. Κατά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους κρύφθηκε σε μία κατακόμβη και από τότε περιμένει την απελευθερωσή της. Ακόμη ο θρύλος λέει ότι έχει μαζί του το σπαθί μέσα στο θηκάρι του και ότι κάθε χρόνο η λεπίδα του σπαθιού ξεπροβάλλει μερικά χιλιοστά, μέχρι που να ξεπροβάλλει ολόκληρη και τότε θα παρθεί πάλι η Πόλη από τους Έλληνες.
Σύγχρονος άγιος γέροντας αναφέρει πως ο άγιος Ιωάννης Βατάτζης ο ελεήμων έχει αναστηθεί και το ξίφος έχει βγει εντελώς από το θηκάρι του. Περιφέρετε με μορφή ζητιάνου στην Πόλη και κατευθύνει τις στρατιές των Αγίων να λάβουν θέση γύρω από την Πόλη. Υποστηρίζει πως το ιερό λειψανό του φυλασσόταν από οικογένεια κρυπτοχριστιανών που διατηρούσε το μυστικό από γενιά σε γενιά. Αυτό το είχε πει και ο μακαριστός Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας. Αναφέρει πως το 1955 είχε επισκευθεί το Άγιο Όρος ο Αρχιερέας Ιερόθεος εκ Μικρασίας, ο οποίος μάλιστα τον είχε χειροτονήσει. Αυτός είχε πει πως είδε με τα ίδια του τα μάτια τον μαρμαρωμένο βασιλιά. Τότε ζούσε και ο άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και τον ρώτησαν για τον μαρμαρωμένο βασιλιά. Ο Αρχιερέας τους είπε τα ακόλουθα: << Ο κοιμώμενος βασιλεύς θα αναστηθεί όταν θα γίνει ο 3ος Παγκόσμιος Πόλεμος.>> Στην ερώτηση πόσο απέχει το σπαθί από τη θήκη απάντησε.<< Ολίγοι πόντοι εναπέμειναν για να βγεί >>.
Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη Βατάτζη του Ελεήμονος υπάρχει στο Διδυμότειχο όπου γεννήθηκε ο Άγιος. Ο Ναός λειτουργεί από το 2010 .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου