Ο τετραγωνισμός του κύκλου αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση που είναι δυστυχώς αναγκασμένες να αντιμετωπίσουν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις καθώς είναι πλέον εμφανές ότι οι δυνατότητες της εθνικής οικονομίας δεν επαρκούν για την κάλυψη σε σχετικά σύντομο χρόνο των συνεπειών που δημιούργησε η για περισσότερο από μία δεκαετία λόγω των μνημονίων. Όμως εξίσου οξύ πρόβλημα καταγράφεται και στο ανθρώπινο δυναμικό μετά από δεκαετίες υπογεννητικότητας.
Του Περικλή Ζορζοβίλη
ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς πόρους, τα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού (Π/Υ) για το 2025 που σήμερα [Κυριακή 15 Δεκεμβρίου] κυρώνεται από τη Βουλή, είναι διαφωτιστικά. Ο συνολικός Π/Υ του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) ανέρχεται σε 6.130.0000.000 ευρώ, εκ των οποίων οι πιστώσεις του τακτικού Π/Υ ανέρχονται σε 6.061.000.000 ευρώ, του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) σε 45.000.000 ευρώ και του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του ΠΔΕ σε 24.000.000 ευρώ.
O Πίνακας 1, που απεικονίζει την εξέλιξη του συνολικού Π/Υ του ΥΠΕΘΑ ανά μείζονα κατηγορία δαπάνης του τακτικού προϋπολογισμού και ανά σκέλος του ΠΔΕ για την περίοδο 2022-2025, προσφέρει μερικές ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις.
Η πρώτη αφορά τη σταθεροποίηση, για δεύτερο συνεχές έτος, των πιστώσεων του συνολικού Π/Υ στο επίπεδο των 6,1 δις ευρώ. Εξ αυτών ποσοστό 46,2% διατίθεται για τη μείζονα κατηγορία δαπάνης «παροχές σε εργαζόμενους», με το ύψος τους, τα δύο τελευταία έτη (2024 – 2025) να σταθεροποιείται στο επίπεδο των 2,83 δις ευρώ.
Ας σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον προϋπολογισμό επιδόσεων του 2025, το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού που μισθοδοτείται από το ΥΠΕΘΑ ανέρχεται σε 89.631 άτομα, ενώ το 2024 ανερχόταν, σύμφωνα με τον αντίστοιχη πηγή, σε 91.107 άτομα, δηλαδή καταγράφεται ελαφρά μείωση κατά 1,62%.
Οι πιστώσεις της κατηγορίας «πάγια περιουσιακά στοιχεία», που διατίθενται για τη χρηματοδότηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, αντιπροσωπεύουν το 41,3% του συνολικού Π/Υ και για τρίτο συνεχές έτος (2023 -2025) διατηρούνται στο επίπεδο των περίπου 2,5 δις ευρώ. Από τον πίνακα προκύπτει επίσης ότι η διάθεση στον Π/Υ του 2022 πιστώσεων ύψους 3,39 δις ευρώ για τη συγκεκριμένη κατηγορία αποτελεί εξαίρεση.
Ας σημειωθεί πάντως, ότι με βάση τον απολογισμό του 2023 οι πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν για τη συγκεκριμένη μείζονα κατηγορία δαπάνης ανήλθαν σε 1.627.494.647,09 ευρώ, δηλαδή παρουσιάζουν μείωση 33% σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες. Αντίθετα με βάση τον απολογισμό του 2022, οι πληρωμές ανήλθαν σε 3.453.938.232,11 ευρώ, δηλαδή ελαφρά υψηλότερες (1,8%) από τις προϋπολογισθείσες. Επίσης για την κατηγορία αυτή θα πρέπει να συνυπολογιστεί το συνεχώς αυξανόμενο κόστος κάθε νέας τεχνολογικής γενεάς κύριων οπλικών συστημάτων, που αποτελεί κύριο πρόβλημα για όλες τις ένοπλες δυνάμεις ανά τον κόσμο.
Σε ό,τι αφορά τις λειτουργικές δαπάνες, δηλαδή τη μείζονα κατηγορία «αγορές αγαθών και υπηρεσιών», οι πιστώσεις που διατίθενται για το 2025 (530 εκατ. ευρώ), αντιπροσωπεύουν το 8,64% του συνολικού προϋπολογισμού για το 2025 και είναι αυξημένες κατά 6% σε σχέση με το 2024 (501 εκατ. ευρώ) και κατά περίπου 32% σε σχέση με το 2022 (402 εκατ. ευρώ) και με το 2021 (401 εκατ. ευρώ). Τα στοιχεία του απολογισμού των τριών τελευταίων ετών (2021- 2023) δείχνουν ότι οι πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν για τη συγκεκριμένη κατηγορία δαπάνης είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες πιστώσεις.
Συγκεκριμένα, με βάση τον απολογισμό του 2023 οι πληρωμές ανήλθαν σε 775.838.630,61 ευρώ, δηλαδή κατά 58% αυξημένες σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες πιστώσεις, ενώ το 2022 ανήλθαν σε 819.392.314,54 ευρώ κατά 103% (!) αυξημένες σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες. Αντίστοιχα το 2021, οι πληρωμές ανήλθαν σε 594.623.261,43 ευρώ, αυξημένες κατά 48,1% σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες.
Για ποιους λόγους η συγκεκριμένη μείζων κατηγορία δαπάνης υποχρηματοδοτείται συστηματικά δεν είναι εύκολα κατανοητό. Γεγονός είναι πάντως ότι στα στατιστικά στοιχεία του NATO για το έτος 2024, η χώρα μας στην κατηγορία δαπανών «άλλες», δηλαδή δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης, έρευνας και ανάπτυξης και αυτές που δεν κατανέμονται στις άλλες κατηγορίες, έχει το μικρότερο και μοναδικό μονοψήφιο ποσοστό στη Συμμαχία, μόλις 7,68%.
Θα πρέπει επίσης να συνυπολογιστεί ότι τα επόμενα χρόνια η εισαγωγή σε υπηρεσία επιπλέον συστημάτων και μέσων υψηλής τεχνολογίας θα αυξήσει σημαντικά τις δαπάνες υποστήριξης και συντήρησης. Η ίδια τάση θα καταγραφεί και στις αντίστοιχες δαπάνες που αφορούν συστήματα και μέσα που πλησιάζουν ή έχουν υπερβεί το όριο της σχεδιαστικής τους ζωής.
Εφιαλτικό έλλειμμα ανθρώπινων πόρων
Στη χώρα μας η απαρχή της φθίνουσας πορείας των γεννήσεων τοποθετείται τη δεκαετία του 1980 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στον Πίνακα 2, που απεικονίζει εκτίμηση που έγινε το 1999 για την απόδοση των κλάσεων στρατευσίμων, είναι εμφανής η δραματική μείωση. Εξυπακούεται ότι ο αριθμός που παρουσιάζεται για να υπηρετήσει τη θητεία του αποτελεί κλάσμα της απόδοσης της κλάσης. Όμως στην πράξη η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς.
Για παράδειγμα σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το 2022 και το 2023 οι γεννήσεις αρρένων ήταν αντίστοιχα 39.305 και 36.662, δηλαδή μειωμένες κατά 21% και 25% αντίστοιχα σε σχέση με τη εκτίμηση του 1999. Για να καταδειχθεί το μέγεθος του προβλήματος, σημειώνεται ότι η εκτιμώμενη απόδοση της κλάσης του 2005 (70.500 στρατεύσιμοι) αντιστοιχεί περίπου στο ετήσιο σύνολο των γεννήσεων (άρρενες και θήλεις) στη χώρα το 2022 (76.095) ή το 2023 (71.455). Αξιοπρόσεκτο ότι μεταξύ των δύο ετών οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά 6,1%.
Αλλαγές που θα προκαλέσουν αντιδράσεις
Καθώς η τουρκική απειλή συνεχίζει να αυξάνεται ποσοτικά και ποιοτικά, η επιτυχής αντιμετώπιση της, στο πλαίσιο που καθορίζουν οι περιορισμένοι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι που διαθέτουμε, απαιτεί αποφάσεις δύσκολες αντικειμενικά και πολιτικά. Μαγικές λύσεις με μηδενικά κόστη και επιλογές που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν και δεν απέδωσαν είναι βέβαιο ότι θα αποτύχουν εκ νέου έστω και αν αποτελούν παραλλαγές ή βελτιώσεις.
Για παράδειγμα, λύσεις όπως η με πολλαπλές εξαιρέσεις αύξηση της θητείας κατά τρεις μήνες το 2021, πλέον θα έχουν μηδενικό ουσιαστικό αποτέλεσμα καθώς η απόδοση των κλάσεων μειώνεται συνεχώς. Άρα, απαιτείται ριζικά διαφορετική λύση η οποία όμως για να εφαρμοστεί με επιτυχία απαιτεί ευρεία πολιτική και κοινωνική συναίνεση που θα επιτευχθεί με ενημέρωση των πολιτών και διάλογο.
Επίσης θα πρέπει να απαλλαχθούμε από αστικούς μύθους όπως π.χ. η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Στον προϋπολογισμό επιδόσεων για το 2025 αναφέρεται ότι η τιμή – στόχος για τα έσοδα από μίσθωση είναι 4.000.000 εκατ. ευρώ, δηλαδή το 0,065% του συνολικού Π/Υ του ΥΠΕΘΑ για το 2025.
Στο σημείο που βρισκόμαστε η μόνη εφικτή επιλογή για να αποφευχθούν εξαιρετικά οδυνηρές περικοπές σε δομή δυνάμεων, οροφές κύριων οπλικών συστημάτων και τελικά επιχειρησιακές δυνατότητες είναι η συνολική κινητοποίηση. Αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να καταβάλλουμε το κόστος ατομικά και συλλογικά τότε θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την εθνική στρατηγική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου