Ανδρέας Πιμπίσιης
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου οι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν ενώπιον τους πρόταση η οποία θα ανοίγει το δρόμο για αναβάθμιση της αμυντικής της θωράκισης.
Η πρόταση την οποία θα ετοιμάσει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα στηρίζεται πάνω σε τρεις βασικούς άξονες. Για δεκαετίες η Ευρωπαϊκή Ένωση στηριζόταν στο ΝΑΤΟ για την άμυνα και ασφάλειά της. Κάτι που λειτουργούσε αποτρεπτικά στην προώθηση της όποιες ιδέας για δημιουργία των δικών της αμυντικών δομών. Οι όποιες συζητήσεις επί του θέματος ερμηνεύονταν ως κινήσεις που στρέφονταν κατά της συμμαχίας και κατ’ επέκταση των ΗΠΑ.
Μέχρι και που ήρθε η δεύτερη προεδρία Ντόνλαντ Τραμπ και οι δηλώσεις του κατά της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ. Δηλώσεις οι οποίες έστελναν το μήνυμα πως πλέον η Ουάσιγκτον δεν είναι διατεθειμένη να φορτώνεται το κόστος για να αισθάνονται ασφαλείς οι Ευρωπαίοι. Αυτό που θεωρήθηκε ως απειλές από πλευράς Αμερικανού Προέδρου, εν τέλει μπορεί να λειτούργησε και υποβοηθητικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά ένα τρόπο ο Τραμπ ανάγκασε τους ηγέτες της ΕΕ να έρθουν πιο κοντά μεταξύ και να δουν σε της δέουσα σοβαρότητα ένα ζήτημα που όλο το προηγούμενο διάστημα το άφηναν στο πλάι. Θα μπορούσε να λεχθεί πως το σύνολο των ηγετών της ΕΕ συμφωνεί πως ο Ντόναλαντ Τραμπ είναι απρόβλεπτος και θα πρέπει να εργαστούν και να προχωρήσουν με μια ολοκληρωμένη αμυντική πολιτική.
Η πρόταση της Ούρσουλα
Βασικό ζητούμενο, στο οποίο υπάρχει ομογνωμία ανάμεσα στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι πως η Ευρώπη χρειάζεται και πρέπει να ψάξει για την αμυντική της εξάρτηση. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται η πρόταση που ανέλαβε να συντάξει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στηρίζεται πάνω σε τρεις βασικούς άξονες:
>>Ο πρώτος άξονας έχει να κάνει με την οικονομική πτυχή. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται όπως τα έξοδα για την άμυνα να μην υπολογίζονται πλέον στο δημόσιο χρέος των κρατών μελών. Μέσω αυτής της εισήγησης εκτιμάται πως ότι θα δώσει την ευκαιρία στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μπορέσουν να επενδύσουν στον τομέα της άμυνας.
>>Δεύτερο, οι ηγέτες της ΕΕ συμφωνούν ότι θα συμβάλει σημαντικά στην γενική προσπάθεια ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ένωσης εάν κατατίθενται κοινές παραγγελίες οπλικών συστημάτων. Κοινές παραγγελίες σημαίνει ότι θα πέφτει το κόστος και κατ’ επέκταση θα μπορούν όλα τα κράτη μέλη να αποκτούν οπλικά συστήματα. Κάτι που σήμερα ορισμένα κράτη δυσκολεύονται λόγω του υψηλού κόστους συγκεκριμένων οπλικών συστημάτων.
>>Τρίτος άξονας οι επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Εκτιμάται πως σήμερα η ΕΕ δεν επενδύει όσο πρέπει στη δική της αμυντική βιομηχανία.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιν ανέλαβε να ετοιμάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση την οποία και θα συζητήσει με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόταση αυτή θα παρουσιαστεί επισήμως στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του ερχόμενου Μαρτίου, οπόταν και θα ληφθεί η κρίσιμη απόφαση για τα επόμενα βήματα ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας της ΕΕ.
Κοινό αγαθό για όλους
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην επιστολή του προς του ηγέτες της ΕΕ με την οποία τους προσκαλούσε στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 3ης Φεβρουαρίου υποδείκνυε πως «η αποτελεσματική άμυνα αποτελεί «κοινό αγαθό» προς όφελος όλων των Ευρωπαίων. Στις δηλώσεις του, με το πέρας του άτυπου συμβουλίου ο Αντόνιο Κόστα, αναφέρθηκε στο θέμα της χρηματοδότησης: «Τα κράτη μέλη έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες σε εθνικό επίπεδο. Οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν ήδη κατά 30% μεταξύ 2021 και 2024. Σήμερα, κατά μέσο όρο, τα 23 κράτη μέλη που αποτελούν επίσης συμμάχους του ΝΑΤΟ δαπανούν περίπου το 2% του ΑΕγχΠ τους για την άμυνα. Πρέπει να συνεχίσουμε προς την ίδια κατεύθυνση. Η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα εξετάσει τις δυνατότητες ευελιξίας στο πλαίσιο των νέων κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης, ώστε να καταστεί δυνατή η αύξηση των εθνικών αμυντικών δαπανών».
Ο Αντόνιο Κόστα έστειλε δε σαφές μήνυμα πως πλέον οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι ηγέτες της Ένωσης δεν συζητούν το «αν» θα αναπτύξει η ΕΕ την άμυνά της, αλλά το «πως» θα το πετύχει.
Οι αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών
Μεταξύ του 2021 και του 2024 οι συνολικές αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών της ΕΕ αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30%. Το 2024 οι αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών υπολογίζεται ότι έφτασαν τα 326 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή το 1,9% του ΑΕΠ της ΕΕ. Αναμένεται ότι οι δαπάνες θα αυξηθούν κατά περισσότερο από 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε πραγματικούς όρους έως το 2027.
Εάν λάβουμε υπόψη μόνο τα 23 κράτη μέλη της ΕΕ που είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ, οι αμυντικές δαπάνες ανήλθαν σε 1,99% του συνολικού ΑΕΠ τους το 2024 και αναμένεται να ανέλθουν στο 2,04% το 2025.
Επίσης θα πρέπει να σημειωθούν και τα εξής:
Επενδύσεις στον τομέα της άμυνας: Το 2023 αυξήθηκαν κατά 17% σε σύγκριση με ητν προηγούμενη χρονιά, σημειώνοντας ρεκόρ ύψους 72 δις ευρώ ή 26% των συνδυασμένων αμυντικών δαπανών των κρατών μελών. Το 2024 οι επενδύσεις ήταν της τάξης των 102 δις ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει πάνω από το 30% των συνομιλιών αμυντικών δαπανών.
Προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού: Το 2023 πάνω από το 80% των αμυντικών επενδύσεων, περίπου 61 δις ευρώ, διατέθηκε για την προμήθεια νέων αμυντικών προϊόντων. Σε σύγκριση με το 2022, οι δαπάνες για την αγορά νέων αμυντικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 19%. Το 88,2% των αμυντικών επενδύσεων αφορούσε την προμήθεια νέων αμυντικών προϊόντων το 2024. Κατά την περσινή χρονιά οι δαπάνες για την προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού υπερέβησαν τα 90 δις ευρώ, που αντιστοιχή σε μια δυνητική ετήσια αύξηση άνω του 50%.
Έρευνα και ανάπτυξη: Οι συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας, οι οποίες περιλαμβάνουν τυχόν πληρωμές έως το σημείο έναρξης των δαπανών για την παραγωγή ειδών, ανήλθαν σε 11 δις ευρώ το 2023 (6% περισσότερο από ό,τι το 2022) και σε 13 δις ευρώ το 2024.
Ενισχυμένη συνεργασία: Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαθέσει 16,4 δις ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) για δραστηριότητες που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027. Οι δαπάνες στο πλαίσιο του ΠΔΠ περιλαμβάνουν: €8 δις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας για την τόνωση της έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας, €300 εκατ. Για τη στήριξη κοινών προμηθειών στον τομέα της άμυνας, και €500 εκατ. Για την ενίσχυση της παραγωγής πυρομαχικών.
Κύκλος εργασιών αμυντικής βιομηχανίας
Το 2023 ο κύκλος εργασιών της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας ανήλθε στα 158,8 δισεκατομμύρια ευρώ, σημειώνοντας μια αύξηση της τάξης του 16,9% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η αύξηση αυτή ήταν εμφανής και στους τρεις βασικούς κλάδους – αεροναυπηγία, πολεμικό ναυτικό και ξηρά – με ποσοστό ανάπτυξης 15,8%, 17,7% και 17,7% αντίστοιχα.
Οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές εξαγωγές ανήλθαν σε 57,4 δις ευρώ το 2023 σημειώνοντας μια αύξηση της τάξης του 12,6% σε σύγκριση με το 2022.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία κατέγραψε σημαντική αύξηση της απασχόλησης το 2023, καθώς ο συνολικός αριθμός των θέσεων εργασίας ανήλθε σε 581.000. Πρόκειται για αύξηση 8,9% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Περίπου 217.000 από αυτές τις θέσεις εργασίας αφορούσαν τον στρατιωτικό κλάδο της αεροναυπηγικής, ενώ το συνδυασμένο εργατικό δυναμικό στους κλάδους της ξηράς και του πολεμικού ναυτικού αντιπροσώπευε 364.000 θέσεις εργασίας στη βιομηχανία.
Τα οφέλη που θα έχει η Κύπρος
Η Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος μέλος της ΕΕ, σε μια περιοχή ιδιαίτερης γεωστρατηγικής σημασίας, είναι έτοιμη ως έχει αποδείξει και στο πρόσφατο παρελθόν, να αναλάβει τον ρόλο που της αναλογεί και να συμβάλει ουσιαστικά στην επίτευξη των κοινών ευρωπαϊκών στόχων, ανέφερε σε γραπτή του δήλωση την Τρίτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης.
Για την Κύπρο το όφελος θα είναι πολλαπλό στην προσπάθεια αναβάθμισης της αμυντικής της ικανότητας αλλά και σ’ ό,τι αφορά το ρόλο που θέλει να παίξει στην περιοχή.
Ειδικότερα όμως στον αμυντικό τομέα, το γεγονός ότι δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ της αφαιρεί ευκαιρίες που έχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ που είναι ταυτόχρονα και στην βορειοατλαντική συμμαχία. Με την κοινή προσπάθεια της ΕΕ ως σύνολο η Κύπρος είναι εντός και όχι εκτός.
Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που έχει να κάνει με την Κύπρο είναι η εισήγηση για κοινές παραγγελίες. Στην περίπτωση αυτή η κυπριακή πλευρά θα μπορεί να προσθέτει τις δικές της ανάγκες σε οπλικά συστήματα δίπλα από αυτές άλλων ισχυρών εταίρων στην ΕΕ χωρίς να εγείρεται πρόβλημα απόκτησης τους.
Η Κύπρος ήταν ανάμεσα στις χώρες που υπέγραψαν κοινή δήλωση προκειμένου να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική στήριξη της προσπάθειας για ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της ΕΕ. Και σ’ αυτή την περίπτωση θα έχει να ωφεληθεί τόσο σε σχέση με την όποια οικονομική ενίσχυση αλλά και από του να μην υπολογίζονται τα έξοδα για σκοπούς άμυνας στο δημόσιο χρέος των κρατών μελών της Ένωσης. Αυτό θα προσφέρει μια μεγαλύτερη άνεση για να κινηθεί στην αγορά οπλικών συστημάτων.
Το μεγαλύτερο όφελος ενδεχομένως να προκύψει μέσα από αποφάσεις για ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ. Οι κυπριακές αμυντικές βιομηχανίες αναπτύσσονται συνεχώς και μέσα από συνέργειες με αντίστοιχες ευρωπαϊκές θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο, προσφέροντας ταυτόχρονα και σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας.
Κατά το πρόσφατο ταξίδι του υπουργού Άμυνας της Ελλάδας, Νίκου Δένδια, στην Κύπρο ένα από τα σημαντικά θέματα που βρέθηκε στην ατζέντα των συνομιλιών του με τον ΥΠΑΜ Βασίλη Πάλμα είναι και οι συνέργειες μεταξύ κυπριακών και ελλαδικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της άμυνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου