Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Οι επιλογές του Ισραήλ σχετικά με την επόμενη μέρα στη Γάζα (όποτε και αν έρθει) πρωταγωνιστούν σε συζητήσεις και αναλύσεις. Παρατηρείται, λοιπόν, απουσία σκέψεων και επιλογών σχετικά με αυτό που θέλουν οι Παλαιστίνιοι. Απουσιάζει, επίσης, οποιαδήποτε συζήτηση για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Γάζας, αν και το πιο πιθανό είναι τα πλούσια σε πετρέλαιο κράτη του Κόλπου να αναλάβουν την «ανάσταση» της περιοχής όταν έρθει η ώρα.
Η οπτική των Παλαιστινίων έχει ακόμα λιγότερες πιθανότητες να ληφθεί υπ’ όψιν αν το Ισραήλ αποτύχει να εξαλείψει τη Χαμάς.
Ο υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν, επέστρεψε στο Ισραήλ και τη Μέση Ανατολή την περασμένη Παρασκευή, πριν μεταβεί στην Απω Ανατολή, χωρίς να επιτύχει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Παράλληλα, διαφαίνονται διαφορετικές εκτιμήσεις και υπολογίσιμες διαφορές μεταξύ Αμερικανών και Ισραηλινών.
Η αποδοχή από τους Παλαιστινίους των -όποιων- ρυθμίσεων είναι το «κλειδί» για τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα της μεταπολεμικής δομής, ακόμη και αν είναι προσωρινή. Ενα πρωτότυπο έγγραφο 10 σελίδων με ημερομηνία 13 Οκτωβρίου, που ετοιμάστηκε από το υπουργείο Πληροφοριών του Ισραήλ, απαριθμούσε τρία σενάρια, τα οποία είναι υπό συζήτηση. Το υπουργείο, ωστόσο, δεν είναι όργανο λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, το υπουργείο δεν ελέγχει τις υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ που αναφέρονται απευθείας στον πρωθυπουργό Νετανιάχου.
1 Σύσταση παλαιστινιακής διοίκησης που δεν θα έχει δεσμούς με τη Χαμάς
Κανένας Παλαιστίνιος δεν πρόκειται να προσφερθεί να αναλάβει την κάλυψη και την παρουσία των ισραηλινών αρμάτων μάχης, παρόλο που ο Mοχάμεντ Νταχλάν με έδρα το Αμπου Ντάμπι των ΗΑΕ (ένας αμφιλεγόμενος πρώην αρχηγός ασφαλείας της Γάζας με στενούς δεσμούς με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και το Ισραήλ) εμφανίστηκε να αφήνει την «πόρτα ανοιχτή» για την πιθανή επιστροφή του στη Λωρίδα. Χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις πιθανές φιλοδοξίες του Νταχλάν, αναλυτές περιέγραψαν την επιλογή μιας δοτής εγχώριας διοίκησης ως την «πιο επικίνδυνη εναλλακτική λύση» επειδή θα μπορούσε «να οδηγήσει ή σε ελεγχόμενη ψευδο-νέα ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους ή σε νέες, πιο επιθετικές, ριζοσπαστικές και εξτρεμιστικές/μάχιμες οργανώσεις».
2 Επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής του Μαχμούντ Αμπάς
Η Παλαιστινιακή Αρχή εκδιώχθηκε από τη Γάζα το 2007 από τη Χαμάς, έναν χρόνο μετά την επικράτησή της στις τελευταίες εκλογές των Παλαιστινίων. Η Αρχή πιθανότατα θα απέρριπτε να αναλάβει τη συνολική ευθύνη της Γάζας, εκτός αν η εντολή της συνδεόταν με την οριστική επίλυση της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης. Ενα έγγραφο του Ισραηλινού υπ. Εξωτερικών εξηγεί ότι οι ενστάσεις της Αρχής θα μπορούσαν να «καμφθούν» αν μία πολυεθνική δύναμη και μία ομάδα επαφής, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, βοηθούσαν την Αρχή να κυβερνήσει στη Λωρίδα (όπως στο Κόσοβο). Ομως, για να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχήμα απαιτείται μια δραματική αναθεώρηση της ισραηλινής πολιτικής.
Ο Ισραηλινός υπ. Εξωτερικών, Ελι Κοέν, αγνόησε την αναφορά εφημερίδας που υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να εγκαταλείψει τις προσπάθειές της να χωρίσει τη Γάζα από τη Δυτική Οχθη και να υιοθετήσει μια λύση δύο κρατών, που θα περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Σε συνέντευξή του στο «The New Yorker», ο πολιτικός επιστήμονας Γκασάν Χαντίμπ, πρώην αξιωματούχος της Παλαιστινιακής Αρχής, είπε ότι «η Χαμάς γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στη Δυτική Οχθη επειδή θεωρείται ότι αντιστέκεται στην καταπιεστική ισραηλινή κατοχή». Ο Χαντίμπ είπε ότι πολλοί Παλαιστίνιοι βλέπουν την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ ως αντίποινα για δεκαετίες «συντριπτικής αποσπασματικής και βίαιης καταστολής», συμπεριλαμβανομένων της επέκτασης των ισραηλινών εποικισμών στη Δυτική Οχθη και της αυξημένης βίας εποίκων κατά των Παλαιστινίων.
Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη από το Palestine Center for Policy and Survey Research σε Γάζα και Δυτική Οχθη τον περασμένο Σεπτέμβριο έδειξε ότι ο εξόριστος ηγέτης της Χαμάς, Iσμαήλ Χανίγιε, θα κατατροπώσει με μεγάλη διαφορά τον Μαχμούντ Αμπάς και τον Μαρουάν Μπαργκούτι (σχετικό κείμενο σελ. 50), όποτε γίνουν εκλογές. Ωστόσο, στην ερώτηση ποιον θα ήθελαν να διαδεχθεί τον Αμπάς, ο Χανίγιε και ο Μπαργκούτι ήταν πολύ κοντά λαμβάνοντας 24% και 23% αντίστοιχα. Ο Μπαργκούτι θεωρείται ευρέως ως ο πιθανός διάδοχος του 87χρονου Αμπάς, αν το Ισραήλ τον απελευθερώσει. Ακόμα και έτσι, το 37% επέλεξε τη Χαμάς ως την «πιο άξια εκπρόσωπο των Παλαιστινίων», με τη Φατάχ να συγκεντρώνει μόλις 26%.
Επιπλέον, το 51% των κατοίκων της Γάζας και το 54% των κατοίκων της Δυτικής Οχθης τάχθηκαν υπέρ του ένοπλου αγώνα. Το 67% υποστήριξε τις επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών αμάχων στο Ισραήλ. Ενώ οι Ισραηλινοί σκληροπυρηνικοί θα δουν τη δημοσκόπηση ως επιβεβαίωση του ισχυρισμού τους ότι η Γάζα ισούται με τη Χαμάς και δικαιολογεί τον αδιάκριτο βομβαρδισμό της Λωρίδας, πιο μετριοπαθείς φωνές προειδοποιούν ότι η ισραηλινή πολιτική έχει δημιουργήσει μια σκληρή επιλογή. «Πολύ σύντομα οι Ισραηλινοί θα πρέπει να αποφασίσουν: Είτε ένα βίαιο κράτος εποίκων που θα εξαντλήσει ζωές και χρηματοδότηση είτε μια λειτουργική κοινωνία με καθαρά σύνορα».
Στις 7 Οκτωβρίου είδαμε το αποτέλεσμα του πρώτου. Η προτιμώμενη και πιο αμφιλεγόμενη επιλογή του υπ. Πληροφοριών περιλαμβάνει τη μόνιμη μεταφορά των 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας στη Χερσόνησο του Σινά της Αιγύπτου, η οποία έχει καταγγελθεί από τους Παλαιστινίους και απορρίφθηκε από την Αίγυπτο ως τρίτη εθνοκάθαρση που θυμίζει τις εκατοντάδες απελάσεις και τους απαράδεκτους εκτοπισμούς του 1948 και του 1967 των Παλαιστινίων. Παρά την επιμονή του Νετανιάχου ότι η πρόταση του υπ. Πληροφοριών δεν εξετάζεται από την κυβέρνηση, η ιδέα της μεταφοράς έχει αναφερθεί σε δηλώσεις ανώτερων Ισραηλινών αξιωματούχων.
3 Παράδοση της Λωρίδας σε μια αραβική ειρηνευτική δύναμη
Ενώ τα αραβικά κράτη (μέλη του Αραβικού Συνδέσμου) μπορεί να μπουν στον πειρασμό να επαναφέρουν τη Γάζα υπό αραβικό έλεγχο (όπως η Παλαιστινιακή Αρχή), είναι απίθανο να θέλουν να επωμιστούν την ευθύνη (και με παρουσία των ισραηλινών αρμάτων μάχης) χωρίς στέρεες ενδείξεις ότι η παρουσία της δύναμης θα συνδεόταν με ένα ψήφισμα για το Ισραηλινοπαλαιστινιακό. Επιπλέον, πολλοί Παλαιστίνιοι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι τόσο από τα αραβικά κράτη όσο και από την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα. Παρά τις αραβικές καταδίκες της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα, τα αραβικά κράτη δεν φαίνεται να βιάζονται να τερματιστούν οι ακραίες ισραηλινές ενέργειες. Ο Αραβικός Σύνδεσμος, ο οποίος συγκεντρώνει τα 22 αραβικά κράτη του κόσμου, έχει προγραμματίσει μια συνάντηση για να συζητήσει την κρίση στη Γάζα για τις 11-12 Νοεμβρίου. Τα αραβικά κράτη φαίνεται είτε να ελπίζουν ότι το Ισραήλ θα υποκύψει στη διεθνή πίεση μέχρι τότε (παρόλο που δεν είναι πιθανό) είτε ιδιωτικά θέλουν να δουν το Ισραήλ να εξολοθρεύει με επιτυχία τη Χαμάς (πράγμα δύσκολο).
Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν καταπολεμήσει τη Χαμάς στο παρελθόν. Θεωρούν ότι η επιβίωση της Χαμάς ενδυναμώνει δυνητικά άλλους μαχητές, όπως τους Χούθι στην Υεμένη και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Στην ουσία, μια επιστροφή στη Γάζα της Παλαιστινιακής Αρχής, που θα υποστηρίζεται ενεργά από μια πολυεθνική δύναμη που θα περιλαμβάνει ένα αραβικό σώμα, μπορεί να είναι το πιο λογικό -έστω και προσωρινό-μεταπολεμικό σενάριο.
Αναμένοντας ότι οι μέρες του Νετανιάχου θα είναι μετρημένες με πολλούς Ισραηλινούς να κατηγορούν τον πρωθυπουργό για το φιάσκο των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών και του ισραηλινού στρατού που επέτρεψε την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, πολλοί ελπίζουν ότι ο πολιτικός του «θάνατος» θα ανοίξει την πόρτα σε μια προσωρινή μεταφορά του ελέγχου της Γάζας μέσα από μια συντονισμένη προσπάθεια για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Αυτό μπορεί να είναι μια σημαντική εξέλιξη, αλλά δεν είναι και εύκολη, αν και η λογική επί χρόνια λέει ότι μόνο η επιλογή της σύστασης των δύο κρατών είναι η σωστή στην πέραν των 75 χρόνων ισραηλινοπαλαιστινιακή διένεξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου