ΕΧΕΙ ΕΛΘΕΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΡΟΝΩΝ - Η Ουκρανία οριοθέτησε ένα νέο είδος πολέμου

Α. Κωνσταντίνου 

Μέχρι στιγμής η Ουκρανική Πολεμική Αεροπορία έχει αντέξει στην εναέρια μάχη. Η Ρωσία εξακολουθεί να βασίζεται σε πυραύλους για βαθέα πλήγματα στην ουκρανική επικράτεια, ενώ οι αμυνόμενοι μπόρεσαν να διεκδικήσουν επιτυχώς τον εθνικό εναέριο χώρο τους, χρησιμοποιώντας πολύ επιτήδεια δρόνους.

Η γενική στάση απέναντι στα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη - ΜΕΑ,όπως οι δρόνοι, τα οποία αντιμετωπιζόταν ως «μη αξιόπιστα» και «πανάκριβα» …. στρατιωτικά παιχνίδια, άλλαξε άρδην μετά τη νίκη της Ισραηλινής Αεροπορίας επί της Συριακής το 1982. Η συντονισμένη χρήση των ΜΕΑ από το Ισραήλ μαζί με τα επανδρωμένα αεροσκάφη του, επέτρεψε να καταστραφούν τάχιστα δεκάδες συριακά αεροσκάφη με ελάχιστες ισραηλινές απώλειες. Οι ισραηλινοί δρόνοι χρησιμοποιήθηκαν ως ηλεκτρονικοί πομποί, ηλεκτρονικά δολώματα, καθώς και για αναγνώριση «πραγματικού χρόνου» με βίντεο.

Η Ουκρανία αποδείχθηκε ένα πραγματικό «σημείο καμπής», ένας αληθινός «εξελικτικός σταθμός» στην εποχή του «Πολέμου των Δρόνων». Η πρώτη μεγάλη υπερδύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες, χρησιμοποίησαν τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη-ΜΕΑ (unmanned aerial vehicle – UAV, Μη Επανδρωμένα Εναέρια Οχήματα ή Unmanned Aerial System - UAS ή Remotely Piloted Aircraft System - RPAS), σε μέρη όπως το Αφγανιστάν, όπου λίγοι Αφγανοί μαχητές είχαν μέσα τεχνολογίας κατάλληλα για να τα καταρρίψουν. Το αμερικανικό ΜΕΑ Predator RQ-1L (της «General Atomics») ήταν το πρώτο που παρατάχθηκε στα Βαλκάνια το 1995 και στο Ιράκ το 1996. Αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό στην Επιχείρηση «Απελευθέρωσης του Ιράκ» (Iraqi Freedom) καθώς και το Αφγανιστάν, για επιχειρήσεις κατά ανταρτών.

Αλλά η Ουκρανία δεν χρησιμοποιεί τους δρόνους υπεριπτάμενους των στόχων επί ημέρες, ώστε να κυνηγήσει ανθρώπους. Αντίθετα, τους χρησιμοποιεί για να επιτεθεί στα ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα και στις φάλαγγες εφοδιασμού. Αυτή φαίνεται ως μια στρατηγική που σχεδιάσθηκε ειδικώς για ένα πόλεμο με τη Ρωσία. Από πάντα η στρατιωτική θεωρία της Μόσχας ήταν να διαθέτει στοιχειωδώς επαρκή περιοχή εδάφους, ώστε να διατάξει τις θηριώδεις (από διαμετρήματα και αριθμό όπλων) μονάδες του πυροβολικού της (θεωρουμένου ως κυρίου επιθετικού όπλου), χρησιμοποιώντας τα βαρέα τεθωρακισμένα κυρίως για να υπερασπιστούν αδιατάρακτο το βεληνεκές των ρωσικών πυροβόλων και κατόπιν να εφορμήσουν θυελλωδώς, μόλις οι θέσεις του εχθρού έχουν πλέον ισοπεδωθεί από το καταιγιστικό πυρ. Όμως οι ουκρανικοί δρόνοι αμφισβήτησαν και κλόνισαν θεμελιωδώς την ρωσική στρατηγική.

Πράγματι, το Κίεβο έμαθε από «πρώτο χέρι» την αξία αυτής της νέας στρατιωτικής τεχνολογίας κατά την εισβολή του 2014 στην ανατολική Ουκρανία. Στις μεθοριακές γραμμές του Ντονμπάς 2017, υπήρχε στον ουρανό ένα αδιάκοπο βούισμα. Αυτό οφείλονταν ως επί το πλείστον σε «τετρακόπτερα» (quadcopters), (όπως αυτά που μπορούν να αγοραστούν από το ράφι καταστημάτων αερομοντελισμού), που χρησιμοποιούνται για χαμηλή επιτήρηση αμέσων πυρών πυροβολικού. Τότε, η Μόσχα ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει αριστοτεχνικά τον συνδυασμό των δρόνων και του πυροβολικού της για να κρατήσει καθηλωμένες τις ουκρανικές δυνάμεις, ανίκανες να απωθήσουν τους Ρώσους.

Τώρα τα δεδομένα δραστηριότητας και αποτελεσμάτων φαίνεται να έχουν αντιστραφεί. Μια ομάδα ενθουσιωδών Ουκρανών αερομοντελιστών έχει ενσωματωθεί στο γενικό επιτελείο του Κιέβου, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις τους για το τηλεχειριστήριο αεροσκαφών με θανατηφόρα αποτελέσματα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη εκτίμηση, η Ουκρανία διαθέτει περισσότερους από εκατό δρόνους, με τις ένοπλες δυνάμεις της να χρησιμοποιούν τουλάχιστον 13 διαφορετικούς τύπους, συμπεριλαμβανομένων και μερικών που κατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου εκεί.
Η Ουκρανία απέκτησε επίσης τον τουρκικό δρόνο «Bayraktar» («Σημαιοφόρος») TB2, της εταιρείας Baykar, ικανό να εξαπολύσει τέσσερις πυραύλους προσαρμοσμένους στο σκελετό του. Παρά την ήδη αρκετή χρονική διάρκεια του πολέμου, η Ρωσία δεν μπορεί μέχρι τώρα να σταματήσει αποτελεσματικά τους ουκρανικούς δρόνους .

Οι ουκρανικές δυνάμεις ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα ρωσικά άρματα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ΄ότι είχαν θεωρήσει εφικτό οι περισσότεροι στρατιωτικοί αναλυτές. Ο συνδυασμός φθηνών αντιαρματικών πυραύλων, (πολλοί από τους οποίους προέρχονται από τη Βρετανία) και των αναγνωρίσεων με δρόνους έχουν καταστήσει τα ρωσικά βαρέα τεθωρακισμένα πολύ λιγότερο αποτελεσματικά. Τα άρματα προφανώς απαιτούν τεράστια ποσότητα καυσίμων για να συνεχίζουν κινούμενα, πράγμα που σημαίνει τακτικό ανεφοδιασμό από το εφοδιαστικό σώμα, δρώμενο το οποίο με τη σειρά του σημαίνει απαραίτητους ασφαλείς διαδρόμους επικοινωνίας μεταξύ των ρωσικών εφοδιαστικών αποθηκών και της πρώτης γραμμής. Αυτό όμως το επιχειρησιακό αυτό ζητούμενο των Ρώσων δεν έχει υλοποιηθεί σωστά.

Έτσι, επήλθε από την πλευρά των αμυνομένων ένας εφικτός πόλεμος αντίστασης : Οι Ουκρανοί είναι σε θέση να επιτεθούν ταχέως, επερχόμενοι από πίσω από αυτό που η Ρωσία θεωρεί ως «πρώτη γραμμή» του μετώπου και να απαγκιστρωθούν αμέσως, εξαφανιζόμενοι σε ανεξέλεγκτο από τον εχθρό έδαφος της πατρίδας τους. Αυτό και μόνο που χρειάζονται οι ουκρανικές δυνάμεις είναι ένα φθηνό, τροφοδοτημένο με μπαταρίες «τετρακόπτερο» για να ερευνά το πεδίο της μάχης και έναν κατάλληλα τοποθετημένο μαχητή τους με φορητό αντιαρματικό όπλο στον ώμο, οπότε ένα πανίσχυρο ρωσικό άρμα μάχης (που κοστίζει μέχρι 3.600.000 €) μπορεί να πληγεί με ακρίβεια και να καταστραφεί αποτελεσματικά.

Αυτή είναι μια αρχική διαπίστωση δίχως να εξετάσουμε λεπτομερώς τους επιθετικούς δρόνους όπως ο «Σημαιοφόρος» - Bayraktar, που κοστίζει μόλις 900.000 €. Ο τουρκικός δρόνος έχει το πλεονέκτημα της ανεπτυγμένης, νυχτερινής όρασης, συμβατής με τις προδιαγραφές του ΝΑΤΟ (πολύ ανώτερης από οτιδήποτε έχουν οι Ρώσοι) που επιτρέπει στους Ουκρανούς να εξολοθρεύσουν τα τεθωρακισμένα του Κρεμλίνου στο απόλυτο σκοτάδι. Οι αναφορές δείχνουν ότι τα Κέντρα Επιχειρήσεων που βρίσκονται προφυλαγμένα με ασφάλεια στο Κίεβο εξαπολύουν περισσότερες από εκατό επιδρομές βομβαρδισμών με δρόνους κάθε βράδυ !

Η Ρωσία δεν φαίνεται να έχει μάθει όσο γρήγορα έπρεπε το μάθημά της. Το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε τους τουρκικούς δρόνους με τεράστια ωφέλιμη επίδραση κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του περασμένου έτους με την σύμμαχο της Ρωσίας Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ένας συνδυασμός ισραηλινών και τουρκικών δρόνων που παραχωρήθηκαν από την Άγκυρα, έδωσε στην τουρκογενή χώρα ένα είδος άμεσης αεροπορικής δύναμης, που ήταν οικονομικά πολύ πιο αποδοτικό από ό,τι αν προσπαθούσε να αποκτήσει σύγχρονα ακριβά αεροσκάφη. Δεν χρειάζεται να εκπαιδεύσετε ή να θέσετε σε κίνδυνο πιλότους, εφόσον επενδύσετε σε δρόνους, ειδικότερα του συγχρόνου είδους «δρόνων kamikaze» που χρησιμοποιούνται περισσότερο σαν πύραυλοι Cruise για να πλήξουν συστήματα αεράμυνας και άρματα μάχης. Το Μπακού κυριολεκτικά «θρυμμάτισε» το στρατό της Αρμενίας χρησιμοποιώντας τους δρόνους του, οδηγώντας μερικούς στρατιωτικούς αναλυτές να αναρωτηθούν εάν η εποχή των αρμάτων μάχης τώρα τελείωσε.

Συγκριτικά, η Ρωσία, φαίνεται ότι στερείται δικών της δρόνων, μολονότι σχεδίαζε πράγματι να αρχίσει να τους αναπτύσσει μέχρι το 2023. Αυτό που έχει είναι ένας ισχυρός στόλος 2.000 αναγνωριστικών δρόνων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται κυρίως για τον εντοπισμό στόχων, συμπεριλαμβανομένης και της σειράς από «Μη Επανδρωμένα Εναέρια Οχήματα» Oρλάν (Орлан) -10 που κοστίζουν μόλις 96.000 € που αναπτύχθηκαν από το «Ειδικό Κέντρο Τεχνολογίας» στην Αγία Πετρούπολη για τις Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις. Όμως, το πρόβλημα φαίνεται πως είναι ότι η Ρωσία βασίστηκε σε στρατιωτικές τακτικές που έχουν τις ρίζες του στον 20ο αιώνα. Μηχανοκίνητες λεγεώνες αρμάτων μάχης και φάλαγγες οχημάτων, ακατάπαυστο σφυροκόπημα των πόλεων με πυροβολικό και ρουκέτες μέχρι να παραδοθούν, ενώ συνάμα οι Ρώσοι δεν εγκολπώνονται τις τελευταίες τεχνολογίες. Προφανώς η Ρωσία είχε αρκετό χρόνο και όλα τα μέσα και τους πόρους ώστε να επενδύσει σε δρόνους με τον τρόπο που το έπραξε το Αζερμπαϊτζάν και άλλες μικρότερες χώρες, αλλά στηρίχθηκε στις … πολυάριθμες δάφνες της. Τα σύγχρονα στρατεύματα πρέπει να ενσωματώσουν τους δρόνους σε όλες τις μονάδες τους, από τους μικρούς τακτικούς δρόνους έως και τα μεγαλύτερα «Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη» παρακολούθησης-εποπτείας.

Υπάρχουν ακόμα πολλά που είναι άγνωστα για την επιτυχία της Ουκρανίας με τους δρόνους. Το πόσοι «Σημαιοφόρο» παραμένουν πτήσιμοι και πόσοι έχουν καταστραφεί εξακολουθεί να είναι ασαφές. Η Ουάσινγκτον υποτίθεται ότι παρέχει στην Ουκρανία νέους δρόνους τύπου «Σουγιά» («Switchblade - 600») σε ρόλο επιτιθέμενου kamikaze, οι οποίοι θα μπορούσαν να προσφέρουν στο Κίεβο ακόμα μεγαλύτερη εναέρια ισχύ πυρός.

Αυτό όμως που είναι τώρα ολότελα σαφές είναι ότι οι δρόνοι δεν είναι πλέον προνόμιο μόνο μερικών προηγμένων και πανίσχυρων χωρών. Είναι το όπλο επιλογής για χώρες που χρειάζονται μια άμεση αεροπορική δύναμη. Στις επιχειρήσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία έχει γίνει … η σφεντόνα του βιβλικού Δαβίδ στον αγώνα εναντίον του γίγαντα Γολιάθ.

Τα μελλοντικά στρατεύματα θα πρέπει να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό σ’ αυτά τα όπλα, αν θέλουν να νικήσουν!

(Σημείωση : Παρακολουθούμε διακριτικά και συστηματικά το δρώμενο της εξέλιξης σχεδίασης-κατασκευής-παραγωγής του ελληνικού δρόνου του Προγράμματος Αρχύτας, με την ελπίδα ότι θα προχωρήσει δεόντως και δεν θα έχει την θλιβερή «τύχη» του αντιαεροπορικού συστήματος Άρτεμις – 30.)

Α. Κωνσταντίνου 

ΠΗΓΗ istos