Το μέτρο της επιτυχίας για τη θητεία του Bathily δεν θα είναι ο θετικός διορισμός του, αλλά ο βαθμός στον οποίο η πολιτική διαδικασία που επινοεί και προωθεί «σπάσει» τον κύκλο της υπάρχουσας πολιτικής «αποκέντρωσης» που έχει δημιουργήσει το σημερινό status quo της Λιβύης. Ας σημειωθεί ότι ως αξιωματούχος του ΟΗΕ δεν θα είναι εύκολο να επηρεάσει θετικά την πορεία της Λιβύης, ιδιαίτερα σε μια εποχή που ο ΟΗΕ θεωρείται ανίσχυρος από τις ελίτ της Λιβύης και αντιμετωπίζεται με δυσπιστία από τον λιβυκό λαό. Για να εξουδετερώσει αυτές τις αντιλήψεις και να χαράξει ένα πιο εποικοδομητικό δρόμο προς τις εκλογές, ο SRSG Bathily πρέπει να βασιστεί σε διδάγματα από προηγούμενες πολιτικές διαδικασίες και να αποφύγει τις παγίδες που τις εμπόδισαν να εφαρμοστούν.
Τα τελευταία χρόνια, οι γενικές πολιτικές διαδικασίες που προωθήθηκαν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στη Λιβύη χαρακτηρίστηκαν από διαφορετικές δυναμικές και μορφή ηγεσίας. Για παράδειγμα, το Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου της Λιβύης (LPDF) και ο οδικός του χάρτης αναμόρφωσαν την πολιτική κατεύθυνση της χώρας και την έβαλαν σε κλιμακωτό εκλογικό μονοπάτι προς τις αρχές του 2021. Η προεκλογική περίοδος, υπό την επίβλεψη του ειδικού αντιπροσώπου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Σλοβάκου Jan Kubis, ήταν μια θετική εξέλιξη για τις εκλογές που προωθούσε ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λιβύης, Aκίλα Σάλεχ, από τη Βεγγάζη.
Η μετά τον Δεκέμβριο του 2021 εποχή (αποτυχία εκλογών) οδήγησε τα Ηνωμένα Εθνη στο να επικεντρωθούν στις συνταγματικές τροποποιήσεις μεταξύ των δύο επίδοξων νομοθετικών τμημάτων της Λιβύης: του Ανώτατου Συμβουλίου της Επικρατείας και της Βουλής των Αντιπροσώπων. Καθώς αυτές οι οντότητες συνωμότησαν για να καθυστερήσουν τις εκλογές, η χώρα επανήλθε σε διχασμό των εκτελεστικών στελεχών και έφτασε ακόμα πιο κοντά σε νέα σύγκρουση. Το να σταθούμε στις παρελθούσες ατυχίες αυτών των διαδικασιών είναι μάταιο. Ωστόσο, ένα βασικό στοιχείο είναι ότι η κάθε φάση έβλεπε τις λιβυκές ελίτ ως spoilers της εκάστοτε κατάστασης ή οι ενδιαφερόμενοι φορείς να επικεντρώνονται αποκλειστικά στο να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητές τους σε πολιτική μακροζωία. Κάθε διαδικασία τούς παρείχε επίσης ένα χώρο για να ακρωτηριάσουν τη διαμεσολάβηση του ΟΗΕ, ανάλογα με τα περιθώρια που θεωρούσαν ότι τους είχαν δοθεί. Ο αντιληπτός/διατιθέμενος χώρος και η ικανότητα των λιβυκών ελίτ να καταστρέφουν τις διαδικασίες συχνά συνδέονταν θετικά με τα επίπεδα διεθνούς διχόνοιας που παρατηρούσαν.
Πράγματι, οι Λίβυοι πολιτικοί, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων κατείχε και κατέχει επίσημες θέσεις για το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, έχουν γίνει έμπειροι στο να εκμεταλλεύονται τις διεθνείς διαφορές προς όφελός τους. Για τον Bathily, ένα μάθημα που αντλήθηκε από όλες αυτές τις διαδικασίες θα πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση της δράσης των λιβυκών ελίτ για τη μοίρα της χώρας. Η ιδέα ότι μια διαδικασία ιδιοκτησίας της Λιβύης είναι κάτι που πρέπει να εγκρίνουν οι λάτρεις-συμφεροντολόγοι, ως και οι αυτοεξυπηρετούμενοι είναι μια πλάνη. Στην πραγματικότητα, η ανάδειξη των ελίτ ως θεματοφύλακα οποιασδήποτε διαδικασίας είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει επειδή έχουν κεκτημένο συμφέρον είτε να εξαναγκάσουν την κατάρρευση της εν λόγω διαδικασίας είτε να τη χειραγωγήσουν προς όφελός τους.
Για να αναφέρουμε μόνο μερικά: Ο ελαττωματικός και μονομερώς εκδιδόμενος εκλογικός νόμος του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων (HoR), Ακίλα Σάλεχ. Η συνεχής οπισθοδρόμηση του προέδρου του Υπατου Κράτους (HSC), τουρκόφιλου Khalid Mishri, στις διμερείς συμφωνίες. Ο εκφοβισμός άλλων προεδρικών υποψηφίων από τον πολέμαρχο Χαλίφα Χαφτάρ εν όψει των προεδρικών εκλογών του Δεκεμβρίου 2021. Η παραβίαση του οδικού χάρτη του LPDF από τον πρωθυπουργό Aμπντούλ Χαμίτ Ντμπεϊμπά, αλλά και οι προσπάθειες του επίδοξου πρωθυπουργού Φαθί Μπασάγκα να επιδιώκει ένα τετελεσμένο γεγονός μέσω αμφίβολων κοινοβουλευτικών διαδικασιών και βίας. Αυτή η ευρεία ομάδα spoilers περιπλέκει την προώθηση μιας διαδικασίας που θα τους χαλιναγωγούσε όλους. Αυτό γίνεται πιο δύσκολο και από το γεγονός ότι αυτοί οι spoilers γενικά επωφελούνται από την περιφερειακή υποστήριξη των διαφόρων κρατών που έχουν τις δικές τους προτιμήσεις…
Η αποτυχία των προηγούμενων διαδικασιών οφειλόταν εν μέρει στο γεγονός ότι δεν λειτουργούσαν, επιτρέποντας σε διαφόρους spoilers να χειραγωγούν εκ περιτροπής τα αποτελέσματα, ανάλογα με τα συμφέροντά τους.
Υπάρχουν πολλά «εργαλεία» στην εργαλειοθήκη της διαμεσολάβησης για να χαραχθεί μια πιο εποικοδομητική διαδρομή χωρίς να καταστούν θύματα «της γοητείας του κυνηγιού της χίμαιρας, μιας συμφωνίας HSC-HoR». Και εδώ ίσως το LPDF και ο οδικός του χάρτης είναι το καλύτερο παράδειγμα μιας διαδικασίας που δημιούργησε μια αφήγηση αναπόφευκτου, που είναι η μείωση του μονοπωλίου HSC και HoR στη λήψη αποφάσεων. Παρά τα μειονεκτήματα το LPDF, πέτυχε μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό τοπίο της Λιβύης τα τελευταία χρόνια. Περιόρισε επίσης το περιθώριο ελιγμών των spoilers, καθώς γνώριζαν ότι η μόνη τους ευκαιρία για ένα πολιτικό μέλλον ήταν να συμμετάσχουν στη διαδικασία και να προσαρμοστούν ανάλογα.
Κανένας spoiler δεν τόλμησε να αμφισβητήσει φανερά τα αποτελέσματα του LPDF και οι περισσότεροι επέλεξαν ακόμη και να «παίξουν» σύμφωνα με τους κανόνες, υποβάλλοντας υποψηφιότητα στις εκλογές και κοιτάζοντας προς την προεδρία.
Λιβύη: Η τελευταία ευκαιρία για λύση
Μία τελευταία σύσταση για τον ειδικό αντιπρόσωπο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ (SRSG) για τη Λιβύη, Abdoulaye Bathily, είναι μία χαμένη και συχνά παραβλεπόμενη ευκαιρία: η νομιμότητα της πολιτικής του διαδικασίας μπορεί να στηρίζεται στη λαϊκή βούληση και την τεχνική τεχνογνωσία. Η εγγραφή 2,8 εκατομμυρίων ανθρώπων στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2021 δεν είναι απλώς ένα σύνθημα που πρέπει να επαναλαμβάνεται κατάματα σε ενημερώσεις και δηλώσεις, αλλά μάλλον μια πραγματικότητα που να δικαιολογεί την πρόοδο. Επιπλέον, η μονοπώληση των διαπραγματεύσεων γύρω από τις νομικές, διαδικαστικές, χρονολογικές και επιχειρησιακές διαστάσεις της πολιτικής πορείας της Λιβύης από τους πολιτικούς εκπροσώπους της μπορεί να καταστήσει ελαττωματικά κάποια σχέδια λόγω κυρίως έλλειψης ικανότητας και γνώσης.
Το ουσιώδες στη σύγχρονη κατάσταση της Λιβύης είναι ότι είναι μια στιγμή ευκαιρίας. Υπάρχει χώρος για δημιουργικότητα, πραγματική πρόοδο και μια πραγματική ευκαιρία για μια τόσο αναγκαία πολιτική εξέλιξη. Είναι, ωστόσο, μια στιγμή ορόσημο για τις κακομαθημένες ελίτ της Λιβύης, οι οποίες ήδη κάνουν ελιγμούς και προβάλλουν εμπόδια για να σταματήσουν κάθε πιθανότητα προόδου. Ο χρόνος είναι καθοριστικός. Αν η πρωτοβουλία παραδοθεί για άλλη μια φορά στους spoilers και στους ευρύτερους σχεδιασμούς τους, η Λιβύη μπορεί και πάλι να επανέλθει σε μια σύγκρουση εις βάρος των απλών Λίβυων και εκείνων που παρακολουθούσαν με αυταρέσκεια την πτώση της χώρας. Εδώ θα πρέπει η Ελλάδα να αναλάβει πρωτοβουλίες, για να μη βρεθεί με ένα νέο μέτωπο κρίσης από τα νότια της Κρήτης.
ΠΗΓΗ eleftherostypos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου