Του Marc Champion
Ρωτήστε τον πρώην πρωθυπουργό του Ισραήλ Εχούντ Ολμέρτ εάν το σχέδιο που οδήγησε το 2005 για την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων και εποίκων από τη Λωρίδα της Γάζας ήταν μια προσπάθεια να προωθηθεί η δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ ή να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο - και η απάντηση είναι ένα είδος λεκτικού "σοκ και δέους".
Η μονομερής αποδέσμευση ήταν πνευματικό τέκνο του Ολμέρτ, το οποίο αναπτύχθηκε όταν ήταν μέλος της κυβέρνησης του Αριέλ Σαρόν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και εφαρμόστηκε λίγο πριν το εγκεφαλικό που άφησε τον Σαρόν ανίκανο να εκτελέσει τα καθήκοντά του φέρει τον Ολμέρτ στην πρωθυπουργία.
Η απόφαση περιελάμβανε την απόσυρση όλων των ισραηλινών στρατευμάτων και των εβραίων εποίκων από τη Γάζα, με στόχο τον τερματισμό της κατοχής που είχε ξεκινήσει με τη συντριπτική νίκη του Ισραήλ επί των Αράβων γειτόνων του στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967.
Η ιδέα ήταν αμφιλεγόμενη από την αρχή. Κάποιοι υποστήριξαν ότι ήταν αφελής, ειδικά αφότου οι Παλαιστίνιοι κάτοικοι της Γάζας εξέλεξαν αμέσως τη Χαμάς, ένα κόμμα αφιερωμένο στην καταστροφή του Ισραήλ. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, τότε υπουργός και σήμερα πρωθυπουργός, παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Προειδοποίησε ότι η απεμπλοκή θα οδηγήσει σε περισσότερες επιθέσεις στο Ισραήλ και στην απώλεια των εδαφικών του κερδών το 1967. Άλλοι το είδαν ως κυνικό τέχνασμα ώστε το Ισραήλ να αποφύγει να διαπραγματευτεί μια πολιτική διευθέτηση.
"Ο Νετανιάχου ενίσχυε τη Χαμάς για να μην έχει συνομιλητή για τα δύο κράτη"
"Υπάρχει μόνο ένα άτομο που μπορεί να σου δώσει την απάντηση, μόνο ένα, εγώ", ανέφερε ο Ολμέρτ σε μια ωριαία συνέντευξη στο γραφείο του στο Τελ Αβίβ. "Το όραμά μου ήταν ξεκάθαρο, σαφές, χωρίς αμφιταλαντεύσεις: μια λύση δύο κρατών". Πιστεύει ότι ήταν απόφαση του Νετανιάχου να δημιουργήσει μια ισχυρή Χαμάς και να αποδυναμώσει τον αντίπαλό της στη Δυτική Όχθη, την Παλαιστινιακή Αρχή, προκειμένου να εξαλείψει οποιονδήποτε αξιόπιστο εταίρο για να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις διευθέτησης που άλλαζαν όλη την κατεύθυνση του ταξιδιού.
Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστέψει κανείς τον Ολμέρτ επειδή, το 2008, τρία χρόνια μετά την αποδέσμευση, το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι ήταν αναμφισβήτητα τόσο κοντά όσο ποτέ στο να καταλήξουν σε μια διευθέτηση δύο κρατών. Αν τα κατάφερναν, η ιστορία μπορεί να ήταν εντελώς διαφορετική.
Το ποιος είχε δίκιο τότε έχει σημασία τώρα, γιατί η απάντηση θα καθορίσει την πορεία για το πώς θα προχωρήσουμε αφότου ο ισραηλινός στρατός ολοκληρώσει μια φαινομενικά αναπόφευκτη χερσαία εισβολή στη Γάζα για να συντρίψει τη Χαμάς, μετά τη φρικτή τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ. Για 15 χρόνια, λέει ο Ολμέρτ, ο Νετανιάχου επέτρεψε στη Χαμάς να εξοπλίζεται, ενώ έδωσε στη θρησκευτική και εθνικιστική Δεξιά του Ισραήλ το δικαίωμα να αυξήσει τους οικισμούς εποίκων στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, αφήνοντας τους μη βίαιους Παλαιστίνιους χωρίς ελπίδα και "ορίζοντα ειρήνης".
Είναι αυτή η πολιτική της υφέρπουσας προσάρτησης και της εσκεμμένης ταπείνωσης των Παλαιστινίων η οποία πρέπει τώρα να αντιστραφεί. Ο Ολμέρτ λέει ότι ο στόχος της αποδέσμευσης το 2005 ήταν να γίνει ένα μονομερές βήμα προς την άρση της κατοχής πρώτα της Γάζας και μετά της Δυτικής Όχθης, επειδή φαινόταν ότι οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει σε αδιέξοδο και χρειαζόταν κάτι για να σπάσει το τέλμα.
Είναι ένα θέμα για το οποίο φαίνεται πραγματικά παθιασμένος. Λέει ότι το κυρίαρχο κίνητρό του για την αποδέσμευση ήταν "οι πικροί καρποί της κατοχής, πικροί όσον αφορά το τι τους κάνουμε, πικροί ως προς το τι κάνει αυτό σε εμάς, στην ισραηλινή ψυχή, στις ισραηλινές συμπεριφορές, μια αίσθηση ευπρέπειας, ανθρωπιάς, την οποία χάνουμε".
Μια ιστορία ταπείνωσης
Ο Ολμέρτ αφηγείται την ιστορία μιας χειρόγραφης επιστολής την οποία έλαβε κάποτε ως πρωθυπουργός από ένα μέλος του υπουργικού συμβουλίου της Παλαιστινιακής Αρχής που είχε μεταβεί στην Ιερουσαλήμ για να συναντηθεί με έναν Ισραηλινό ομόλογό του. Πήρε μαζί του τον μικρό του γιο, για να δει το ισλαμικό τέμενος Αλ Άκσα. Τους σταμάτησαν σε ένα σημείο ελέγχου, όπου ο πατέρας κλήθηκε να υποβληθεί σε σαρωτική σωματική έρευνα, η οποία, όπως τόνισε ο Ολμέρτ, "σημαίνει εντελώς γυμνός και με έλεγχο σε όλες τις ωπές στο σώμα σου". Ο Παλαιστίνιος αξιωματούχος, βαθιά ταπεινωμένος, γύρισε σπίτι του για να γράψει την επιστολή του.
Ο Ολμέρτ αναφέρει ότι του τηλεφώνησε αυτοπροσώπως για να ζητήσει συγγνώμη για την προσβολή, κυρίως στον γιο του αξιωματούχου "επειδή όταν μίλησα με αυτόν τον τύπο στο τηλέφωνο, σκέφτηκα ότι ο γιος, που είδε τι έκαναν στον πατέρα του, θα γίνει χαμασίτης! Πόσες εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν βιώσει τις ίδιες εμπειρίες που έχουν δημιουργήσει αυτό το μίσος και την εχθρότητα".
Ένας δεύτερος λόγος πίσω από την απεμπλοκή, μετά τις αρνητικές επιπτώσεις της κατοχής, ήταν η δημογραφία, λέει ο Ολμέρτ. Γινόταν σαφές ότι ένας αυξανόμενος αριθμός Παλαιστινίων πίστευε ότι θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί καλύτερα από ένα και μόνο ενιαίο κράτος Ισραηλινών και Παλαιστινίων, στο οποίο ζητούσαν ψήφο, παρά από μια λύση δύο κρατών που τους έδινε τον έλεγχο μόνο ενός μέρους της "ιερής γης".
Λόγω της ταχύτερης πληθυσμιακής τους αύξησης, οι Παλαιστίνιοι θα είχαν ήδη κερδίσει την πλειοψηφία σε ένα σύστημα "ένα άτομο-μία ψήφος" σε ολόκληρη την ιστορική Παλαιστίνη. Αυτό, είπε ο Ολμέρτ, θα σήμαινε είτε το τέλος της δημοκρατίας στο Ισραήλ, καθώς μια εβραϊκή μειονότητα θα κατάστελλε την ψήφο μιας παλαιστινιακής πλειοψηφίας είτε το τέλος της ύπαρξης ενός εβραϊκού κράτους. Η αποδέσμευση από τη Γάζα αφαίρεσε τον άνεμο από τα πανιά μιας τέτοιας προοπτικής.
Λύση δύο κρατών μετά το τσάκισμα της Χαμάς
Κατά την άποψη του Ολμέρτ, η λύση δύο κρατών παραμένει η μόνη βιώσιμη διέξοδος από το δίλημμα το οποίο αντιμετωπίζουν Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί εβραίοι τουλάχιστον από το 1967, και το ερώτημα είναι πώς να επανέλθουμε στον δρόμο προς αυτό. Αυτό δεν μπορεί να γίνει, λέει ο Ολμέρτ μέχρι η Χαμάς - ένα ισοδύναμο του ISIS ή της Αλ Κάιντα - να έχει εξαλειφθεί από τη Γάζα. "Δεν μπορείς να διαπραγματευτείς μαζί τους", τόνισε. "Πρέπει να τους σκοτώσεις, είναι είτε αυτοί είτε εσύ”.
Μετά από αυτό, το Ισραήλ πρέπει να αντιστρέψει τις πολιτικές του και να δημιουργήσει έναν ορίζοντα για τους Παλαιστίνιους, να ανατρέψει το κίνημα του εβραϊκού εποικισμού της Δυτικής Όχθης, να αποδεχτεί ότι κάθε πλευρά θα πρέπει να κάνει εδαφικές παραχωρήσεις και να οικοδομήσει την Παλαιστινιακή Αρχή ως αξιόπιστο εταίρο, αναφέρει ο Ολμέρτ. Τώρα, όπως και το 2005, γνωρίζει ότι αυτό δεν θα είναι εύκολο. Μια κοινή δημοσκόπηση σε Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς τον Ιανουάριο βρήκε υποστήριξη για μια λύση δύο κρατών περίπου στο ένα τρίτο του πληθυσμού και στις δύο πλευρές, με τα δύο τρίτα των Παλαιστινίων και το 53% των Ισραηλινών εβραίων να αντιτίθενται τώρα στην ιδέα.
Αυτό αποτελεί απλώς πρόκληση για έναν ισχυρό πολιτικό, όχι μια οριστική ετυμηγορία. Εκείνο το οποίο είναι ξεκάθαρο είναι ότι ο Νετανιάχου δεν μπορεί να ηγηθεί μιας τέτοιας προσπάθειας. Η πολιτική του στο παλαιστινιακό κατέρρευσε με φρικτό τρόπο στις 7 Οκτωβρίου. Είναι απίθανο να είναι και ο Ολμέρτ. Παραιτήθηκε από το αξίωμα του πρωθυυπουργού το 2008 για να πολεμήσει ενάντια στις κατηγορίες για διαφθορά, για τις οποίες τελικά καταδικάστηκε και πέρασε χρόνο στη φυλακή.
Έχει όμως δίκιο ότι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από έναν φαύλο κύκλο πολέμου είναι να επιστρέψουμε στον δρόμο προς μια λύση δύο κρατών. Εκείνο που ο Ολμέρτ δεν μπορεί να απαντήσει είναι γιατί, εάν η ταπείνωση ενός πατέρα μπροστά στον γιο του κινδύνευε να δημιουργήσει έναν νεοσύλλεκτο της Χαμάς, η δολοφονία χιλιάδων Παλαιστινίων ως παράπλευρη απώλεια σε έναν πόλεμο για την καταστροφή της Χαμάς δεν θα κάνει το ίδιο.
Υποψιάζομαι ότι και οι δύο γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου