Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή καθημερνά χειροτερεύει και δεν είναι λίγοι εκείνοι οι στρατιωτικοί αλλά και γνωστοί αναλυτές που βλέπουν με ιδιαίτερη ανησυχία τις προκλητικές εξάρσεις των πληρεξουσίων δυνάμεων της Τεχεράνης σε Ιράκ, Συρία, Λίβανο και Υεμένη, ενώ οι πρόσφατες απειλές του Ιρανού προέδρου Ιμπραχίμ Ραΐσι ρίχνουν «ακόμα πιο πολύ λάδι στη φωτιά», υποστηρίζοντας ότι οι Ισραηλινοί έχουν ξεπεράσει στη Γάζα «κόκκινες γραμμές», τις οποίες θα ξεπεράσουν και άλλα κράτη της περιοχής.
Οι Αμερικανοί έχουν αναπτύξει ισχυρότατες αεροναυτικές δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στον Κόλπο, ενώ τις τελευταίες 4 ημέρες πραγματοποίησαν αεροπορικές προσβολές σε βάρος φιλο-Ιρανών εξτρεμιστικών πολιτοφυλακών σε Νοτιοδυτική Συρία, ως και κοντά στα σύνορα Ιράκ-Τουρκίας-Συρίας σε συριακό και ιρακινό έδαφος. Σημειώνεται ότι οι συγκεκριμένες οργανώσεις έκαναν επιθέσεις στις αμερικανικές βάσεις αλ Τανφ, αλ Σαντάντι και αλ Μαλικίγια. Σχετικά με την ιδιαίτερα έκρυθμη κατάσταση απαντάμε σε ορισμένες ερωτήσεις.
1 Γιατί οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και τι θα συμβεί στη συνέχεια;
Ο πόλεμος στη Γάζα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση, αλλά προς το παρόν οι ενέργειες φαίνεται να αφορούν περισσότερο τα «μηνύματα» μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Οι ΗΠΑ χτυπούν τοποθεσίες που συνδέονται με το Ιράν στη Συρία εν μέσω φόβων κλιμάκωσης.
2 Τι προκάλεσε τις αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ στη Συρία;
Τις τελευταίες 10 ημέρες, στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στην Ανατολική Συρία και το Δυτικό Ιράκ έχουν χτυπηθεί από ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Εχουν σημειωθεί 22 τέτοιες επιθέσεις, αν και οι λεπτομέρειες είναι αρκετά πρόχειρες. Περισσότεροι από 20 στρατιωτικοί των ΗΠΑ έχουν τραυματιστεί, αν και όχι σοβαρά. Νωρίτερα ο Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε σκληρή απάντηση αν συνεχιστούν οι επιθέσεις. Αυτό οδήγησε σε αεροπορικές επιδρομές, που πραγματοποιήθηκαν από αεροσκάφη F-16 με πυρομαχικά ακριβείας, σε μια αποθήκη και ένα καταφύγιο που, σύμφωνα με πληροφορίες, περιείχε όπλα που ήταν αποθηκευμένα από τις εξτρεμιστικές οργανώσεις.
3 Είναι η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν πίσω από τις επιθέσεις;
Την ευθύνη για τις επιθέσεις έχει αναλάβει η μέχρι πρότινος άγνωστη «Ισλαμική Αντίσταση του Ιράκ», η οποία είναι μια νέα ονομασία που επινοήθηκε για να επιτρέψει σε πολλές εξτρεμιστικές ομάδες στη Συρία και το Ιράκ να δώσουν την εντύπωση ότι μια μοναδική, μεγάλη οργάνωση βρίσκεται πίσω από αυτές. Αυτό σχεδόν σίγουρα δεν είναι αλήθεια και μπορεί να κρύβει τον βασικό ρόλο που διαδραματίζει το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν. Δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις προς το παρόν (ή τουλάχιστον δημοσίως), που να συνδέουν το Ιράν με τις επιθέσεις, αλλά οι διάφορες εξτρεμιστικές ομάδες που απαρτίζουν τη λεγόμενη Ισλαμική Αντίσταση στο Ιράκ είναι όλες γνωστό ότι έχουν ιδρυθεί, χρηματοδοτηθεί ή με άλλον τρόπο υποστηριχθεί από την Τεχεράνη.
Ως εκ τούτου, θεωρούνται μέρος του «άξονα αντίστασης» που δημιούργησε η Τεχεράνη ως μια αλυσίδα από ομάδες πληρεξουσίων σε μια λωρίδα της Μέσης Ανατολής από την Υεμένη ως τις ακτές της Μεσογείου. Η πιο ισχυρή είναι η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, αλλά το δίκτυο περιλαμβάνει επίσης τους Χούτι στην Υεμένη, καθώς και τη Χαμάς στη Γάζα, της οποίας η τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου σκότωσε 1.400 ανθρώπους και πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα.
4 Τι ελπίζουν οι ΗΠΑ να επιτύχουν οι αεροπορικές επιδρομές;
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη μεταφέρει δύο αεροπλανοφόρα στην Ανατολική Μεσόγειο και έχουν αναπτύξει περισσότερα στρατιωτικά μέσα, ειδικά αντιπυραυλικές συστοιχίες, στην περιοχή με στόχο να αποτρέψουν το Ιράν, το οποίο δεν θέλει να διακινδυνεύσει μια δαπανηρή ολική αντιπαράθεση. Οι ΗΠΑ θέλουν επίσης να προστατεύσουν τους περίπου 900 Αμερικανούς στρατιώτες στη Συρία και 2.500 στο Ιράκ που βρίσκονται εκεί για να ενισχύσουν την εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ). Η προοπτική μαζικής χρήσης της αμερικανικής αεροπορικής δύναμης μπορεί επίσης να συνδράμει στο να πειστεί η Τεχεράνη ότι μια μεγάλη επίθεση της Χεζμπολάχ εναντίον του Ισραήλ θα ήταν κακή ιδέα.
5 Βαίνουμε προς κλιμάκωση;
Αυτή είναι η πιο άμεση χρήση βίας από τις ΗΠΑ από τότε που ξεκίνησε η κρίση στη Μέση Ανατολή πριν από σχεδόν τρεις εβδομάδες. Με τον πόλεμο στη Γάζα να προκαλεί τεράστιες απώλειες αμάχων οι αναλυτές λένε ότι η περιοχή είναι πυριτιδαποθήκη. Παρ’ όλα αυτά, οι επιθέσεις των τελευταίων ημερών και η απάντηση των ΗΠΑ είναι καλά βαθμονομημένες. Οι ειδικοί λένε ότι το Ιράν λέει στις ΗΠΑ ότι έχει την ικανότητα να βλάψει και να φέρει σε δύσκολη θέση την Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ κατέστησαν ξεκάθαρες τις δικές τους ανησυχίες και ότι «τα χτυπήματα αυτοάμυνας είχαν σκοπό αποκλειστικά να προστατεύσουν και να υπερασπιστούν το αμερικανικό προσωπικό στο Ιράκ και τη Συρία».
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΙΣΡΑΗΛ, ΗΠΑ, ΧΑΜΑΣ ΚΑΙ Η… ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ
Ο διπλός ρόλος του Κατάρ
Οι ειρηνευτικές φιλοδοξίες του Κατάρ βρίσκονται μπροστά στην τελική δοκιμασία στο πλαίσιο του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς. Ενα tweet δύο φράσεων του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ Χανέγκμπι αποκάλυψε το οξύ δίλημμα που αντιμετωπίζουν το Ισραήλ και η Δύση όσον αφορά την αντιμετώπιση του Κατάρ, του πλούσιου σε ενέργεια κράτους που έχει αναλάβει ως μεσολαβητής των πλείστων περιφερειακών συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο, από το Χαρτούμ του Σουδάν μέχρι την Καμπούλ στο Αφγανιστάν. «Είμαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι το Κατάρ γίνεται βασικό μέρος και μέτοχος στη διευκόλυνση των ανθρωπιστικών λύσεων», έγραψε ο Τζάτσι Χανέγκμπι. Πρόσθεσε ότι «οι διπλωματικές προσπάθειες του Κατάρ είναι κρίσιμες αυτή τη στιγμή».
Το Κατάρ χρησιμοποιεί το «ογκώδες» βιβλίο διπλωματικών επαφών του για να μεσολαβήσει με τη Χαμάς για την απελευθέρωση περισσότερων από 230 ομήρων που συνελήφθησαν όταν η εξτρεμιστική οργάνωση χτύπησε το Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς σε μια σειρά απίστευτων και πρωτοφανών σφαγών. Το Κατάρ, από ορισμένους χαρακτηρίζεται ως ένα κράτος-«χορηγός» της Χαμάς και εχθρός του Ισραήλ και επικεντρώνεται για άλλη μια φορά η προσοχή στον κεντρικό ρόλο του στα κίνητρά του, στον τρόπο διπλωματικής λειτουργίας, ως και στο πόσο επιτυχημένες ήταν οι προσπάθειές του Εμιράτου τα τελευταία 20 χρόνια. Το Κατάρ πιθανότατα θα ανησυχεί λιγότερο για τη συζήτηση στο εσωτερικό του Ισραήλ παρά για το αν θα βρει απήχηση στην κυβέρνηση Μπάιντεν.
Το Κατάρ φιλοξενεί την κορυφαία στρατιωτική βάση στο Αλ Ουντέιντ (κοντά στη Ντόχα και το στρατηγείο των αεροπορικών δυνάμεων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή) και για το κολοσσιαίο έργο του που βοήθησε τους Αμερικανούς στρατιωτικούς και τους Αφγανούς πρόσφυγες να φύγουν από τους Ταλιμπάν (πριν δύο χρόνια) ανταμείφθηκε με το καθεστώς του «μεγάλου συμμάχου εκτός του ΝΑΤΟ». Το ερώτημα που αντιμετωπίζει το Κατάρ είναι αν, προσφέροντας τον εαυτό του ως μεσολαβητή στον κόσμο, βρέθηκε πολύ κοντά σε δυνάμεις (που μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου) οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να ανεχτούν. Το Κατάρ βρίσκεται στο πεδίο της διαμεσολάβησης για περισσότερα από 20 χρόνια. Είναι αυτονόητο ότι δεν είναι κακό στην εικόνα μιας χώρας αν θεωρηθεί ως ειρηνοποιός και ουδέτερος λύτης προβλημάτων, όπως μπορούν διαχρονικά να επιβεβαιώσουν η Ελβετία και η Νορβηγία.
Αλλά το Κατάρ είναι ο κατεξοχήν μεσολαβητής. Είτε πρόκειται για την αντιμετώπιση εμφυλίων πολέμων είτε για την απελευθέρωση ομήρων, το Κατάρ θέλει να κάνει τον εαυτό του χρήσιμο και στη διαδικασία να δείχνει την αξία του στις μεγαλύτερες δυνάμεις που το περιβάλλουν. Τον Σεπτέμβριο, το Κατάρ βοήθησε στην απελευθέρωση πέντε Αμερικανών που κρατούνταν από το Ιράν, ενεργώντας ως τραπεζίτης για τη μεταφορά ιρανικών χρημάτων που είχαν παγώσει στη Νότια Κορέα. Νωρίτερα αυτόν το μήνα, το Κατάρ βρισκόταν στη μέση μιας προσπάθειας για την απελευθέρωση Ουκρανών ομήρων που κρατούσε η Ρωσία.
Για εκείνους που λένε ότι το Κατάρ δεν έπρεπε ποτέ να είχε εμπλακεί με τη Χαμάς, αξίζει να θυμίσουμε ότι, αφού η Χαμάς κέρδισε απροσδόκητα τις ελεύθερες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2006 στη Γάζα και στη συνέχεια έδιωξε την αντίπαλό της, Φατάχ, σε μια αιματηρή μάχη το 2007, πολλές αξιοσέβαστες δυτικές φωνές υποστήριζαν και υποστηρίζουν το Εμιράτο.
Ο Μοχάμεντ Αλ Εμάντι, ο μακροχρόνιος απεσταλμένος του Κατάρ στη Γάζα και πρόεδρος της Επιτροπής Ανασυγκρότησης της Γάζας, είναι από το 2012 το κύριο σημείο επαφής για το Ισραήλ και τη Χαμάς. Το επίμονο μήνυμά του ήταν να πειστούν και οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν σε μια μακροπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός, ακόμη και μια εκεχειρία που θα διαρκέσει πέντε έως δέκα χρόνια, που περιλαμβάνει το Ισραήλ να άρει τον αποκλεισμό του. Μένει να δούμε τι τελικά θα συμβεί σε αυτό τον σκληρό πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς και αν το Κατάρ θα επιτύχει στη διαμεσολάβησή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου