Του Daniel Moss
Καθώς ο κόσμος προσπαθεί να σταθμίσει τον οικονομικό αντίκτυπο της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο, μια κορυφαία διάσκεψη στη Σιγκαπούρη έθεσε μια δύσκολη ερώτηση: Πώς θα ήταν ένας κόσμος χωρίς τις ΗΠΑ; Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα.
Το γεγονός ότι αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας ήταν από μόνο του εντυπωσιακό. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις είναι οι μεγαλύτεροι επενδυτές στη Νοτιοανατολική Ασία, αρκετές χώρες έχουν στενούς αμυντικούς δεσμούς με την Ουάσινγκτον και η περιοχή απόλαυσε ισχυρή ανάπτυξη επωφελούμενη από ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα που βασίζεται στις ΗΠΑ. Οι κεντρικοί τραπεζίτες της περιοχής φαίνεται να αφιερώνουν εξίσου πολύ χρόνο ανησυχώντας για το δολάριο και τους αμερικανικούς δείκτες, όσο και για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στη χώρα τους. Παρά την τεράστια πρόοδό της τις τελευταίες δεκαετίες, η Κίνα δεν έχει ακόμη την ίδια δυναμική.
Αλλά η πρόκληση, που τέθηκε στη διάσκεψη που συγκάλεσε το Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία και η Σχολή Δημόσιας Διοίκησης Lee Kuan Yew, είναι - σε κάποιο βαθμό - σημείο των καιρών. Η προοπτική δασμών, ακόμη και στις εξαγωγές από στενούς εταίρους, έχει ανησυχήσει τους επενδυτές. Τα νομίσματα έχουν υποχωρήσει έναντι του δολαρίου και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προετοιμάζονται για ασθενέστερη ανάπτυξη. Υπάρχει επίσης μια ευρύτερη ανησυχία ότι η Ουάσιγκτον χάνει το ενδιαφέρον της για την εμπορική και χρηματοοικονομική πρωτοκαθεδρία και ότι από εγγυητής της σταθερότητας έχει μετατραπεί σε πηγή αστάθειας. Αυτές οι ανησυχίες δεν οφείλονται μόνο στη νίκη του Τραμπ το περασμένο μήνα, αλλά έχουν μεγεθυνθεί.
Μια σειρά από λύσεις συζητήθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης επικοινωνίας με τον Τραμπ και της παρουσίασης μονομερών συμφωνιών για να περιοριστεί η πίεση ή να κατευθυνθεί σε άλλες χώρες. Ο κίνδυνος με αυτή την προσέγγιση είναι ότι οι χώρες ενδέχεται να "πέσουν η μια μετά την άλλη", ενώ μπορεί να προσελκύσουν ούτως ή άλλως την οργή του Τραμπ. Προβλήθηκαν πιο συντονισμένες προσπάθειες περιφερειακής ολοκλήρωσης, οι οποίες έχουν νόημα σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά παρουσιάζουν αδυναμίες. Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, για παράδειγμα, δεν έχουν την ίδια οικειότητα μεταξύ τους όπως τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συλλογική κυριαρχία στη χάραξη εμπορικής πολιτικής, στην αντιμονοπωλιακή νομοθεσία και στα νομισματικά ζητήματα απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Λίγες ημέρες πριν από τη διάσκεψη, ο Τραμπ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις με την αντίθεσή του στην ιδέα ενός νομίσματος των BRICS, μια πολύ μακρινή προοπτική, αν ποτέ πραγματοποιηθεί. Το τι ακριβώς πυροδότησε αυτή την αντίδραση από τον εκλεγμένο πρόεδρο είναι ένα μυστήριο, αλλά ανέδειξε μια αντίφαση στον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ βλέπει το δολάριο: Απειλεί να τιμωρήσει τα κράτη που προσπαθούν να απομακρυνθούν από το δολάριο, αλλά δηλώνει επίσης ότι ένα ισχυρό δολάριο βλάπτει την εγχώρια βιομηχανία. Μια συντονισμένη προσπάθεια αποδυνάμωσης του δολαρίου με τρόπο που να θυμίζει τη συμφωνία του Plaza του 1985 είναι απίθανη, σημείωσε ο Μορίς Όμπστφελντ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στο συνέδριο της Σιγκαπούρης. Οι αγορές έχουν μεγεθυνθεί στα χρόνια που μεσολάβησαν και θα επισκίαζαν τις κρατικές προσπάθειες, ενώ την εποχή εκείνη ο Ψυχρός Πόλεμος μαίνονταν ακόμη και η Γερμανία και η Ιαπωνία ήταν στρατηγικοί πελάτες της Αμερικής.
Οι αγορές μπορεί επίσης να περιορίσουν τις παρορμήσεις του Τραμπ. Η ιδέα ότι οι έντονες μεταβολές, τα "ξεσπάσματα", στη Wall Street μπορούν να χαλιναγωγήσουν τους ανώτατους αξιωματούχους ανήκει στον Τζέιμς Κάρβιλ, τον αρχιτέκτονα της νίκης του Μπιλ Κλίντον το 1992. Εντυπωσιασμένος από τον τρόπο με τον οποίο, υπό το φόβο των αγορών, ο Κλίντον οδηγήθηκε σε μια συντηρητική στροφή στην προσέγγισή του, ο στρατηγικός σύμβουλος των Δημοκρατικών είχε δηλώσει ότι θα ήθελε να "μετενσαρκωθεί" σε αγορά ομολόγων, λόγω της δύναμής τους. Σήμερα, ο Δείκτης S&P 500 θα μπορούσε να είναι ένας "διαιτητής" πολιτικής. Οι μαζικές απελάσεις ανασφάλιστων εργαζομένων, σε συνδυασμό με τους δασμούς, θα έχουν επιβλαβή επίδραση στην οικονομία, υποστήριξε ο Γουόρικ ΜακΚίμπιν, καθηγητής στο Australian National University, ο οποίος υπηρέτησε στο διοικητικό συμβούλιο της κεντρικής τράπεζας της χώρας για μια δεκαετία. "Μόλις οι πολιτικές εφαρμοστούν, μόλις δούμε τι θα συμβεί σε βασικά μακροοικονομικά μεγέθη και σε τομείς της αμερικανικής οικονομίας, αυτό θα "τιμολογηθεί" στις αγορές και θα μας δώσει μια ένδειξη για το αν πρόκειται να αλλάξει πορεία", είπε.
Οι "ασκήσεις φαντασίας" και η απειλή ενός κενού παγκόσμιας ηγεσίας δεν είναι κάτι καινούργιο. Εξυπηρετούν όμως έναν σκοπό και τείνουν να καθορίζουν τις ανησυχίες της εποχής. Όταν οι επιχειρήσεις της Κίνας περιορίζονταν από την πολιτική Zero Covid, δεν ήταν παράλογο να σκεφτούμε πώς θα έμοιαζε ένας κόσμος με μια λιγότερο ισχυρή κινεζική οικονομία. Στις αρχές του 1947, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο ακροβατούσε στο χείλος της χρεοκοπίας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι New York Times έθεσαν το ενδεχόμενο ενός κόσμου χωρίς την επιρροή του Λονδίνου. Το σενάριο ήταν θλιβερό και ενδεικτικό της μεγάλης κλίμακας αμερικανικής βοήθειας που χρειαζόταν η Δυτική Ευρώπη, αφηγήθηκε ο Μπεν Στιλ στο βιβλίο του "Η Μάχη του Μπρέτον Γουντς: Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, ο Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ και η Δημιουργία μιας Νέας Παγκόσμιας Τάξης".
Η οικονομία της Κίνας δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, παρά τις απογοητευτικές επιδόσεις της μετά την πανδημία. Ούτε οι ΗΠΑ βρίσκονται στη δεινή κατάσταση στην οποία βρέθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο εκείνη την εποχή. Αξίζει όμως να εξετάσουμε τις εναλλακτικές λύσεις, αν μη τι άλλο για να μας θυμίσουν πόσο κομβικές παραμένουν οι μεγάλες δυνάμεις παρά τις αναταράξεις. Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την Ασία. Διακυβεύονται πολύ μεγάλα συμφέροντα, και η Κίνα δείχνει μικρή επιθυμία να αναλάβει τα ηνία μιας πραγματικής παγκόσμιας ηγεσίας. Η δυσκολία που παρουσιάζει η κάλυψη του όποιου κενού αφήνει η Αμερική, τελικά, χρησιμεύει μόνο για να καταδείξει τον αναντικατάστατο χαρακτήρα της χώρας.
Επιμέλεια-Απόδοση: Λυδία Ρουμποπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου