Carnegie
MARC PIERINI, SINAN ÜLGEN
Source: Getty
Περίληψη: Η κίνηση να μπλοκάρει την αίτηση ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ απειλεί τη σχέση μεταξύ Άγκυρας και Δύσης.
Σε βίντεο που αναρτήθηκε στο Twitter την Πέμπτη, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι θα αντιταχθεί στις προσπάθειες της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, επικαλούμενος ανησυχίες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Εφόσον η επέκταση του ΝΑΤΟ απαιτεί ομόφωνη υποστήριξη και από τα τριάντα μέλη, οι αιτήσεις —που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία— αντιμετωπίζουν τώρα ένα αβέβαιο μέλλον. Παρακάτω, οι επισκέπτες μελετητές του Carnegie Marc Pierini και Sinan Ülgen συζητούν τα κίνητρα της Τουρκίας και τις επιλογές της συμμαχίας.
Γιατί η Τουρκία αντιτίθεται στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ; Ήταν αναμενόμενη αυτή η κίνηση;
Marc Pierini: Η ένσταση εξέπληξε τους εταίρους του ΝΑΤΟ, καθώς οι προηγούμενες συζητήσεις δεν σηματοδοτούσαν μεγάλη απόκλιση στο θέμα, ειδικά καθώς συζητήθηκε μεταξύ του Φινλανδού και του Τούρκου προέδρου. Και η Άγκυρα είχε υποστηρίξει τις προηγούμενες δηλώσεις του ΝΑΤΟ για επέκταση.
Η Άγκυρα έχει προβλήματα με τη Σουηδία επειδή οι Τούρκοι Κούρδοι είναι μια αξιοσημείωτη πολιτική παρουσία στη χώρα. Η Τουρκία αντιτίθεται στις απαιτήσεις των Κούρδων για δημιουργία κράτους, συγκρούεται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) για δεκαετίες και έχει χαρακτηρίσει το PKK τρομοκρατική οργάνωση. Οι πρόσφατες κυβερνήσεις της Σουηδίας ήταν πολύ έυαίσθητες σε θέματα ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων στην εξωτερική τους πολιτική και έχουν υποδεχθεί έως και 100.000 Κούρδους, ενώ στο κοινοβούλιο της Σουηδίας συμμετέχουν έξι βουλευτές κουρδικής καταγωγής. Αυτό οδήγησε σε πολλά επεισόδια μεταξύ Άγκυρας και Σουηδίας—συμπεριλαμβανομένων των αντιρρήσεων σχετικά με μια συνάντηση μεταξύ της σουηδού υπουργού Εξωτερικών και ενός εκπροσώπου της πολιτικής πτέρυγας των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), μιας κουρδικής πολιτοφυλακής που η Τουρκία θεωρεί μέρος του PKK— επισημαίνεται ότι ο Ερντογάν αποκάλεσε τη Σουηδία «φωλιά τρομοκρατών».
Η κυρίαρχη ανάγνωση στην Ευρώπη είναι ότι η κίνηση έχει τις ρίζες της στην εσωτερική πολιτική. Ο Ερντογάν και το κυβερνών του κόμμα, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), δεν βρίσκονται σε καλή θέση για τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 2023, ενώ η οικονομία βρίσκεται σε πολύ δεινή κατάσταση. Ως εκ τούτου, μια πρωτοβουλία που δείχνει τον «ισχυρό ρόλο» της Τουρκίας σε μια μεγάλη διεθνή κρίση μπορεί να θεωρηθεί πολιτικά κερδοφόρα – πόσο μάλλον που πλαισιώνεται γύρω από τον αγώνα κατά της κουρδικής τρομοκρατίας.
Αλλά τελικά αυτό το θέμα επισκιάζεται από την αναπόφευκτη αίσθηση ότι η τουρκική αντίρρηση προορίζεται επίσης να παίξει ρόλο υπέρ του Κρεμλίνου, αν και αυτό διαψεύστηκε από κυβερνητικούς κύκλους στην Άγκυρα.
Sinan Ülgen: Η Τουρκία αισθάνεται ότι η Σουηδία και η Φινλανδία δεν έχουν ευαισθησία στα αιτήματά της να αλλάξουν τη στάση τους σε ζητήματα που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας. Με τη Φινλανδία, αυτό το ζήτημα αναφέρεται στο εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε στον απόηχο της διασυνοριακής επιχείρησης της Τουρκίας στη βόρεια Συρία το 2019. Με τη Σουηδία, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η Άγκυρα πιστεύει ότι η Στοκχόλμη ήταν πολύ επιεικής όσον αφορά την προσέγγισή της προς το PKK και τις οντότητες που συνδέονται με το PKK, συμπεριλαμβανομένων των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και του YPG στη Συρία. Η Τουρκία αναμένει από τη Σουηδία να κάνει περισσότερα για να περιορίσει τη συγκέντρωση χρημάτων και τη στρατολόγηση αυτών των οντοτήτων στη Σουηδία και να ανταποκριθεί θετικά στα αιτήματα έκδοσης των διωκόμενων μελών του PKK. Η Τουρκία θέλει επίσης οι σουηδικές αρχές να σταματήσουν τις δημόσιες επιδείξεις στοργής και άλλα μέσα υποστήριξης προς τα κατάταξη μέλη των SDF και YPG.
Τι μπορούν να κάνουν τα μέλη του ΝΑΤΟ για να πείσουν τον Ερντογάν να εγκαταλείψει τις αντιρρήσεις του;
Sinan Ülgen: Βασικά, η Τουρκία δεν έχει κανένα συμφέρον να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Η Τουρκία υποστηρίζει την πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ και θα θεωρούσε την ένταξη αυτών των χωρών ως ενίσχυση της ασφάλειας της συμμαχίας. Ωστόσο, εκμεταλλευόμενη τη θέση της ως μακροχρόνιο μέλος της συμμαχίας, η Τουρκία θέλει αυτές οι χώρες να αναγνωρίσουν τις δικές της ανησυχίες για την ασφάλεια που σχετίζονται με την τρομοκρατία και να χρησιμοποιήσει τη μόχλευση της για να πείσει το Ελσίνκι και ειδικότερα τη Στοκχόλμη για την ανάγκη αλλαγής της στάσης τους απέναντι στο PKK , SDF και YPG.
Το ΝΑΤΟ πρέπει να έχει ομόφωνη υποστήριξη για νέα μέλη, επομένως αυτή η πραγματικότητα θα αναγκάσει τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι να λάβουν σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες της Άγκυρας. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν όλα τα αιτήματα της Τουρκίας μπορούν να ικανοποιηθούν. Δεν μπορεί, λοιπόν, να αποκλειστεί τελείως το σενάριο διπλωματικής συμφόρησης που θα καθυστερήσει αυτόν τον γύρο ένταξης. Αλλά όσο περισσότερο διατηρείται η διαφωνία, τόσο μεγαλύτερη πίεση θα νιώθει η Άγκυρα για να άρει τις αντιρρήσεις της, οδηγώντας πιθανώς σε ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση. Όσο πιο γρήγορα μπορούν να επουλωθούν αυτές οι διαιρέσεις, τόσο πιο ομαλός θα είναι αυτός ο γύρος διεύρυνσης του ΝΑΤΟ.
Marc Pierini: Αλλά τα επόμενα βήματα είναι δύσκολο να προβλεφθούν, επειδή τα διακυβεύματα για τον Ερντογάν στην εσωτερική πολιτική είναι τόσο σημαντικά. Ίσως κάποιου είδους διπλωματικές παραχωρήσεις θα μπορούσαν να κλείσουν το επεισόδιο, ή αντίθετα η Άγκυρα θα μπορούσε να το αξιοποιήσει στο πλαίσιο, για παράδειγμα, των αναμενόμενων εκλογών.
Ποια είναι η γνώμη στην Τουρκία για αυτήν την ένσταση; Στην Ευρώπη?
Sinan Ülgen: Η προσέγγιση της κυβέρνησης έχει δικομματική υποστήριξη στην Τουρκία και δεν αποτελεί διαχωριστική γραμμή στην εσωτερική πολιτική. Η κριτική αφορά περισσότερο το στυλ παρά την ουσία. Με άλλα λόγια, η αντιπολίτευση επέκρινε τον Ερντογάν επειδή επέλεξε να το χειρισθεί δημοσίως, υποστηρίζοντας ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας θα είχαν εξυπηρετηθεί καλύτερα μέσω διπλωματίας κεκλεισμένων των θυρών. Η προβολή του είναι μια υπολογισμένη κίνηση για να τον βοηθήσει να συγκεντρώσει πολιτική υποστήριξη στο εσωτερικό και να εμφανιστεί ως ο ισχυρός άνδρας διεθνώς.
Marc Pierini: Ως δυνητικά χρήσιμη στην εγχώρια σκηνή, η κίνηση έτυχε άσχημης αποδοχής στην Ευρώπη και στο ΝΑΤΟ, όπου ακούγεται σαν μια προσπάθεια διαπραγμάτευσης για την υποστήριξη της Τουρκίας. Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ είναι μια κίνηση ιστορικής σημασίας και μια από τις πιο σημαντικές απαντήσεις που μπορεί να δώσει η Δύση στη φρικτή και αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Επιπλέον, οι δύο χώρες θα κάνουν το ΝΑΤΟ έναν «πιο ευρωπαϊκό» θεσμό, ο οποίος από μόνος του θα μπορούσε να επιλύσει την παρατεταμένη συζήτηση για μια ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική. Αλλά, αναπόφευκτα, αυτό θα φέρει την Τουρκία σε δύσκολη θέση, καθώς δύο ουδέτερες χώρες αντιστρέφουν την αμυντική τους πολιτική με θεαματικό τρόπο σε μια εποχή που η Άγκυρα δεν ακολούθησε το ΝΑΤΟ και τη Δύση σε κυρώσεις ή στρατιωτική ανάπτυξη.
Ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί το επόμενο έτος. Είναι αυτό ένας παράγοντας;
Sinan Ülgen: Όχι πραγματικά. Οι εκλογές απέχουν ακόμη ένα χρόνο, και αυτό είναι πολύς καιρός στην τουρκική πολιτική σκηνή. Επίσης, το κύριο ζήτημα για το εκλογικό σώμα είναι η κατάσταση της οικονομίας και ως εκ τούτου, το χάσμα δημοτικότητας μεταξύ του Ερντογάν και ορισμένων από τους πιθανούς πολιτικούς του αντιπάλους έχει διευρυνθεί σημαντικά, φτάνοντας σε διψήφιο αριθμό. Οι πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής από μόνες τους δεν θα γεφυρώσουν αυτό το χάσμα.
Στην αρχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Τουρκία πρωτοστατούσε στις προσπάθειες διαμεσολάβησης και το drone Bayraktar της βοήθησε στις ουκρανικές στρατιωτικές επιτυχίες. Θα επηρεάσει αυτή η αντίρρηση του ΝΑΤΟ τον ρόλο του στη σύγκρουση;
Sinan Ülgen: Όχι, δεν θα γίνει. Η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ουκρανίας και της Ρωσίας έχει διαμορφωθεί από άλλους λόγους εκτός από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Αλλά εάν η αντίρρηση της Τουρκίας για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα, η Άγκυρα θα μπορούσε να δεχθεί αυξημένη πίεση για την προσεκτικά ισορροπημένη πολιτική της έναντι της Ρωσίας.
Marc Pierini: Η Τουρκία υποστήριξε τις διπλωματικές πτυχές της δυτικής αντίδρασης στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τόσο στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ όσο και στις υπουργικές συζητήσεις του ΝΑΤΟ. Έχει επίσης κλείσει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στο ρωσικό ναυτικό μετά την έναρξη της εισβολής και έχει παράσχει στις ουκρανικές δυνάμεις αποτελεσματικά drones. Ωστόσο, στο όνομα της ισορροπημένης πολιτικής της απέναντι στη Ρωσία, η Τουρκία δεν έχει επιβάλει κυρώσεις ή περιορισμούς πτήσεων και οι Ρώσοι ολιγάρχες ήταν ευπρόσδεκτοι στη χώρα.
Η αντίρρηση έκτοτε ελαχιστοποιήθηκε κάπως από την Άγκυρα, αλλά η εντύπωση που προκύπτει είναι μια απρόβλεπτη εξωτερική πολιτική και μια μικρότερη αξιοπιστία από ό,τι αναμενόταν από έναν βασικό εταίρο του ΝΑΤΟ. Και πάλι, αυτό ακούγεται σαν να επικρατούν εσωτερικά πολιτικά απρόοπτα έναντι των αναγκών της Ατλαντικής συμμαχίας σε μια μεγάλη στρατιωτική κρίση.
Για περισσότερα σχετικά με την Τουρκία και το ΝΑΤΟ, δείτε το παρακάτω βίντεο.
Ο Πιερίνι είναι επισκέπτης μελετητής στο Carnegie Europe. Η έρευνά του επικεντρώνεται στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία από ευρωπαϊκή οπτική.
@MARCPIERINI1
Sinan Ülgen
Ο Ülgen είναι επισκέπτης μελετητής στο Carnegie Europe στις Βρυξέλλες. Η έρευνά του επικεντρώνεται στην τουρκική εξωτερική πολιτική, την πυρηνική πολιτική, την κυβερνοπολιτική και τις διατλαντικές σχέσεις.
@SINANULGEN1
*Το Carnegie δεν παίρνει θεσμικές θέσεις σε θέματα δημόσιας πολιτικής. Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι του συγγραφέα ή των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Carnegie, του προσωπικού του ή των διαχειριστών του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου